Zicht - juni 2022 - Complottheorieën

‘Politiek is één groot complot tegen sukkels zoals u en ik.’ Een gevleugelde uitspraak van de journalist Jan Andries Blokker (1927- 2010). En een prikkelende openingszin voor deze Zicht over complottheorieën. Niet dat Blokker een complotdenker was. Maar dit aforisme van hem zet wel aan het denken. Het stipuleert dat politici er gekleurd op staan als het gaat om het nemen van een loopje met de waarheid en dat ze er handig in zijn goed voor zichzelf te zorgen.

Tegen de achtergrond van deze framing steken de contouren van complotdenkers gunstig af: dat zijn immers waarheidszoekers die de onderste steen boven willen halen. Zou het helpen als alle politici ernstig zoeken naar de waarheid? Is dat de oplossing die ons betrouwbare politiek gaat brengen?

Zeker, het zou weldadig zijn als politici niet alleen naar argumenten zoeken en luisteren die hun mening ondersteunen. Of selectief omgaan met onderzoeksresultaten, zodat de uitkomsten perfect passen bij de politieke doelen die ze nastreven, of erger: de belangen dienen die ze bepleiten.

''Wie toegang wil tot de waarheid dient een waarachtig leven na te streven.''

Zoeken naar waarheid is dus nodig. Maar is het genoeg? Nee, omdat politici - en alle andere mensen - die zoeken naar waarheid, haar niet zullen vinden als ze niet waarachtig leven. Als ze de waarheid slechts willen weten, maar haar niet doen. Wanneer hun denken en handelen, zowel publiek als privé, niet met elkaar overeenstemmen. Wie toegang wil tot de waarheid dient een waarachtig leven na te streven.

Dit inzicht ontleen ik aan de kerkvader Augustinus (354-430). Hij was ervan overtuigd dat de Waarheid vooral wordt gekend in een relatie. De Waarheid heb je dan niet in pacht. En in het licht van de Waarheid ontdek je de onvolkomenheden van jezelf. Dat behoedt voor morele superioriteit en bevordert verdraagzaamheid. Zo’n politieke klimaatverandering leidt werkelijk tot een nieuwe bestuurscultuur.

Bent u nog geen Zicht abonnee? Ga nu naar de website van het Wetenschappelijk Instituut voor meer info en mogelijkheden!