Armoede gaat ook de kerken niet voorbij - interview met diakenen

Door Xander Muijs, stagiair Wetenschappelijk Instituut

De afgelopen maanden heb ik mij verdiept in het onderwerp 'Armoede in Nederland'. Ik heb al veel verschillende mensen over dit onderwerp mogen spreken. De uitkomsten staan op de website van het WI en op LinkedIn.

Vandaag focussen we op diakenen. Wat hebben zij de afgelopen tijd ervaren op het gebied van armoede in hun kerkgemeenschap? We gaan met twee diakenen uit Bunschoten en een diaken uit Gouda in gesprek. Vanwege privacygevoelige redenen worden de namen van de diakenen in dit artikel niet weergegeven.

Diaken 1 (Bunschoten)

We leven in een stormachtige tijd. De ene crisis buitelt over de andere heen. Je zou denken: in zo’n tijd heb je behoefte aan een helper. Dat geldt ook ten aanzien van de energiecrisis. Vreemde dat het in ons dorp nog niet lijkt te gelden.

Alle diaconieën in ons kerkelijk dorp komen twee keer per jaar samen. Dat was afgelopen november ook het geval. We spraken over steun aan personen en gezinnen ten aanzien van schulden die ontstaan, omdat gemeenteleden en hen die buiten de gemeente staan, niet meer hun energierekening en/of hun boodschappen kunnen betalen.

‘Gezien het feit dat weinigen op dit moment hulp vragen houden wij als diaconie ons hart vast op wat komen gaat’

Wat bleek, geen van de 17 diaconieën verleende veel steun. En dat gaf ons een ongemakkelijk gevoel. Wat deden wij verkeerd in het benaderen van gemeenteleden, zodat ze hun schroom lieten vallen en hulp zochten bij hun broeders en zusters in het geloof? Samen hebben we naar andere wegen gezocht om de gemeente te benaderen en dit met elkaar gedeeld.

In ons dorp is een plaatselijke afdeling van Stichting Schuld Hulp Maatje (SHM) actief. Een landelijke organisatie die inwoners probeert te voorkomen dat ze in de schulden raken en hen die schulden hebben het helpen binnen drie jaar uit de schulden te komen. SHM heeft een sociale kaart van ons dorp gemaakt. Volgens die kaart zou acht procent van de adressen problemen hebben om de rekeningen te betalen. Gezien het feit dat weinigen op dit moment hulp vragen houden wij als diaconie ons hart vast met wat komen gaat. Daarnaast zijn we bang dat velen een te laag maandbedrag betalen aan energie, waardoor ze bij de jaarafrekening in de schulden komen.

Door de onduidelijkheid dreigen we terecht te komen in een nieuwe megacrisis, die veel groter is dan de toeslagen affaire, omdat een groot aantal burgers in de financiële en sociale problemen zijn gekomen. Dit vraagt van de politiek doortastendheid in het beoordelen van de huidige regelingen en de toekomstige plannen.

Diaken 2 (Bunschoten)

Als diaken word je opgeroepen om door huisbezoek je op de hoogte te stellen van de eventuele moeite in de gemeente. Tijdens corona was huisbezoek niet of zo beperkt mogelijk, maar ook daarna zien we dat het aantal huisbezoeken achterblijft. Ook zien we dat er steeds vaker uitgeweken wordt naar kringhuisbezoeken waarbij meerdere gemeenteleden op een avond samen komen. Lastig voor een gemeentelid om in een dergelijke omgeving openheid van zaken te geven van je eigen financiële moeite.

‘Wij als diaconie zijn ervan overtuigd dat er meer adressen zijn welke net (of net niet) maandelijks rond kunnen komen’

Dit is wat we plaatselijk zien gebeuren. Ondanks hoge energierekeningen, stijgende inflaties en een dreigende crisis wordt de weg naar de diaconie (maar ook naar gemeentelijke instanties) niet gevonden. Het lijkt erop dat mensen eerst zelf de situatie proberen op te lossen zonder hulp van buiten. Begrijpelijk, want dat is toch het eerste wat je doet. Maar als dit niet genoeg is, wat doe je dan?

Als diaconie zijn er diverse adressen binnen onze gemeente bekend die wij wekelijks ondersteunen met een boodschappen-bon en eventueel brood. Ook proberen wij door het jaar heen iets extra’s te doen voor deze gemeenteleden.

Naast het brengen van boodschappenbonnen en brood proberen wij met de huidige inflatie en energieprijzen extra contact te hebben met deze leden.

Wij als diaconie zijn ervan overtuigd dat er meer adressen zijn welke net (of net niet) maandelijks rond kunnen komen. De stap om naar de diaconie te gaan lijkt echter voor veel gemeenteleden te groot. Dat is jammer omdat wij altijd zullen luisteren en zoeken naar een oplossing. Voor de weg naar structurele hulp via gemeentelijke instanties kunnen wij een helpende hand zijn.

Diaken 3 (Gouda)

In onze gemeente is gelukkig geen grote armoede. Wel zijn er gezinnen voor wie het moeilijk is om rond te komen. De kosten van levensonderhoud, energie en andere zaken nemen steeds meer toe.

De diaconie van onze gemeente heeft verschillende keren een oproep gedaan aan gemeenteleden om contact op te nemen met de diaconie wanneer er financiële zorgen zijn. De ervaring is echter dat mensen niet gauw zelf de diaconie benaderen. Daarom belt de diaconie ook zelf proactief mensen op om te informeren hoe het gaat.

‘De kosten van levensonderhoud, energie en andere zaken nemen steeds meer toe’

Waar nodig draagt de diaconie bij. Gezinnen die het krap hebben, geven we aan het eind van het jaar een extraatje. Op deze wijze geven we invulling aan het Bijbelse gebod om naar onze naaste om te zien. Binnen de gemeente wordt het werk van de diaconie erg gewaardeerd.