Drs. Schippers: 'Met het belastingbeleid is het kabinet af en toe heel kortzichtig bezig'

In de komende weken hoop ik me te verdiepen in het onderwerp 'Armoede in Nederland'. Verschillende mensen hoop ik over dit onderwerp te spreken, waaronder Kamerlid Chris Stoffer en een ondernemer vanuit het SGP ondernemersplatform. De uitkomsten publiceer ik op de website van het WI en op LinkedIn. Vandaag focussen we op de economische kant van armoede en gaan we in gesprek met Jan Schippers, directeur van het WI-SGP.

Door: Xander Muijs, stagiair Wetenschappelijk Instituut voor de SGP

Wij hebben met van alles te maken in Nederland. Inflatie, de oorlog in Oekraïne en de coronacrisis. Door deze omstandigheden raken steeds meer mensen in armoede. ‘Ik denk dat de arme mensen klem komen te zitten’, begint Schippers. ‘Heel veel mensen hadden net genoeg om rond te komen, maar alles werd duurder. Dan heb je echt een probleem. Als je al krap bij kas zit en weinig spaargeld hebt, dan weet je niet hoe dat verder moet met al die prijsverhogingen. Dat leidt bij een hele hoop mensen tot stress’.  Jan Schippers vindt dat we niet moeten onderschatten wat armoede met mensen doet, omdat ze onzeker worden over de toekomst.

‘Het zijn vaak de ouders met tieners die in de armoede zitten’

Wat speelt er achter armoede?

In een tabel van het Sociaal Cultureel Planbureau is te zien dat armoede onder de jonge leeftijdsgroep relatief hoog is.

‘Ook al zijn er landen met veel grotere problemen, in Nederland is er ook armoede. Die is vaak best wel hardnekkig. Het zijn vaak ouders met tieners die in de armoede zitten’ , legt Schippers uit. ‘Daar zijn verschillende verklaringen voor. Bijvoorbeeld doordat ouders werkloos zijn, ziek zijn of schulden uit het verleden hebben. Verslaving kan ook een factor zijn en niet te vergeten de vele echtscheidingen.'

Eveneens noemt Schippers nadrukkelijk het belastingbeleid van de overheid als een storende factor. ‘Bij de overheid zijn ze af en toe heel dom bezig ’,zegt Schippers ontevreden. ‘Als je een uitkering hebt kan je nog wel net aan rondkomen, maar ga je zelf werken en je bruto-inkomen stijgt, dan gaat de steun van de gemeente weer omlaag en worden allerlei kortingen gesnoeid, waardoor je minder in je portemonnee overhoudt.'

Wat is de beste uitweg? Is verhoging van het minimumloon een goed idee?

Het minimumloon gaat binnenkort met 10% omhoog. Volgens Schippers zitten daar risico’s aan. ‘Een kleine horecaondernemer kan door de hogere loonkosten zijn personeel niet meer betalen en moet overgaan tot ontslag. Dan stijgt de werkloosheid. Een ander effect van loonstijging is dat ondernemers die doorberekenen in de verkoopprijzen, waardoor alles duurder wordt. Je kunt dan voor je (hogere) loon minder kopen. Dit lokt de volgende loonsverhoging uit. Dat is nu het vervelende van de economie. Je kan één maatregel nemen, maar dat heeft allerlei andere nadelige effecten waardoor de samenleving er per saldo niet op vooruitgaat.’  

Schippers vindt dat je beter een combinatie kan doen van een belastingkorting en een gedeeltelijke verhoging van het minimumloon. ‘Dan zou je hetzelfde effect kunnen hebben, omdat er dan netto meer geld in je portemonnee komt; wat je werkgever minder kost.’

Schippers houdt zijn hart vast voor het prijsopdrijvende effect van een forse loonsverhoging, hoe goed die ook bedoeld is.

'In het algemeen vinden we dat armoede een financieel probleem is, maar in de Bijbel lezen we dat het meer een relationeel probleem is’

Er zijn twee referentiebudgetten. Een voor minimale noodzakelijke kosten. Dat maandbedrag voor een alleenstaande is € 1039. De ander voor sociale participatie en ontspanning voor een maandbedrag van € 96 voor een alleenstaande. Schippers vindt het heel goed dat die bedragen uitgerekend worden. ‘Daardoor geef je gemeentebestuurders inzicht welke bijstandsuitkering ze moeten geven om armoede te voorkomen. Dat helpt zeker gezinnen met kinderen om rond te kunnen komen.'

Eenzaamheid

Mensen die in langdurige armoede zitten, kunnen nog steeds arm blijven, terwijl de economie weer aantrekt. Volgens Schippers komt een deel van de mensen sneller uit de armoede. ‘Dat zijn vaak mensen met een netwerk die mensen kennen die hen kunnen helpen’, zegt Schippers. 

Maar er is ook een deel dat in armoede blijft vastzitten. Die mensen hebben vaak geen netwerk.  ‘Eenzaamheid is ook een oorzaak van armoede. Zij zien het meestal ook niet meer zitten, omdat ze vaak zijn afgewezen bij een sollicitatie’, licht Schippers toe. ‘Ze schamen zich dat ze arm zijn. Dat komt door het vooroordeel dat het hun eigen schuld zou zijn. Dat is een dijk van een vooroordeel waar we heel snel vanaf moeten.'

De Bijbel ziet de hele mens

In de Bijbel zijn er veel verhalen over armoede te vinden. ’In het algemeen vinden we armoede een financieel probleem, maar in de Bijbel lezen we ook dat het vooral een relationeel probleem is’, legt Schippers uit. ‘In het Evangelie staan  veel gelijkenissen van Jezus die betrekking hebben op het dagelijks leven en je schulden. En in het ‘Onze Vader’ staat: ‘Vergeef ons onze schulden’. Daar mag je ook gerust je financiën bij betrekken.'

Wat kunnen wij zelf doen tegen armoede?

Volgens Schippers moet de sociale zekerheid geen hangmat zijn, maar een vangnet. Wij moeten er voor zorgen dat mensen niet bij de pakken  neer gaan zitten. Daarom moet je als overheid eigenlijk het hele verhaal van iemand kennen. Dat vind ik goed passen bij een Bijbelse benadering. Jezus ziet de hele mens. Hij voegt daaraan toe dat de overheid het echt niet alleen kan. ‘Ze moet veel kennis en vrijwilligersorganisaties in de samenleving benutten, omdat zij vaak wel het menselijke contact tot stand brengen. Daardoor zien mensen wat er echt met iemand aan de hand is. Zo’n persoonlijke benadering heeft meer effect dan alleen maar geld geven en de arme verder aan z’n lot overlaten.’