28 februari 2022

500 jaar Guido de Brès

Het jaar 2022 is een bijzonder jaar voor de Guido de Brès-Stichting, het Wetenschappelijk Instituut voor de SGP. Want naar alle waarschijnlijkheid is het 500 jaar geleden dat onze naamgever Guido de Brès werd geboren. Dat heugelijke feit willen we niet ongemerkt voorbij laten gaan.

Wie was Guido? Hij stamde uit een aanzienlijke familie. Zijn ouders bewoonden een groot huis in Bergen (ofwel Mons) centraal gelegen in de Belgische regio Henegouwen. De stad Mons was in die dagen beroemd om zijn glasschilderkunst. Dat beroep oefende Guido de Brès ook uit. In zijn atelier zette hij gekleurd glas in lood. Om de Bijbelse taferelen goed te kunnen uitbeelden, heeft hij waarschijnlijk veel in het Woord van God gelezen. Daarbij komt dat zijn moeder een gelovige, vrome katholieke vrouw was. Guido is aanvankelijk in haar voetspoor gegaan. Voor zijn 25^ste levensjaar kwam hij tot bekering en ging hij over naar de Reformatie. Hij voelde zich gedrongen om het Evangelie aan anderen te vertellen, maar bemerkte al spoedig dat dit gepaard ging met tegenstand en vervolgingen.

Londen en Lille

De grond werd hem te heet onder de voeten en Guido emigreerde naar Londen. Daar verbleef hij vier jaar, waarin hij ongetwijfeld veel geleerd heeft van reformatoren als Bucer, Micron, à Lasco en Vermigli. Vier jaar later keert Guido terug naar zijn geboortestreek en wordt rondreizend prediker, met Lille als uitvalsbasis. In 1555 publiceert hij zijn eerste werk: Le baston de la foy chrestienne, ofwel De staf van het christelijk geloof. Met veel teksten uit de Bijbel en citaten van kerkvaders beoogt hij zijn geloofsgenoten argumenten aan te reiken om hun tegenstanders van repliek te dienen.

Frankfurt, Lausanne en Genève

Vanaf 1556 gaat Guido weer naar het buitenland, ditmaal naar de Duitse stad Frankfurt, waar in die tijd ook veel protestantse vluchtelingen wonen. Niet lange tijd later studeert hij aan de academie in Lausanne, tot 1558. Dan gaat hij naar Genève om daar verder te studeren, onder andere bij Calvijn en Beza.

Doornik en Sédan

In de herfst van 1559 trouwt Guido met Catharine Ramon. Samen krijgen ze vijf kinderen. De oudste heette Israël en de jongste vermoedelijk Sara. Van 1559 tot 1561 is De Brès rondreizend predikant, met Doornik als uitvalsbasis. In deze stad schrijft hij de beroemd geworden Confession de foy, in ons land bekend geworden als de Nederlandse Geloofsbelijdenis. Na de publicatie ervan is de inquisitie driftig naar hem op zoek. Guido gaat daarom opnieuw in ballingschap, ditmaal in de Noord-Franse stad Sédan. Ook hier zit hij niet stil, maar schrijft, preekt en beoefent het pastoraat. In 1564 reist hij naar Metz en Brussel, om op verzoek van Willem van Oranje mee te werken aan het smeden van een eenheidsfront van Luthersen en Calvinisten, die immers samen sterker kunnen staan tegenover Filips II.

Valenciennes

In 1565 verschijnt De Brès’ omvangrijke boek tegen de Wederdopers, een werk dat getuigt van zijn studiezin en grote belezenheid. Ook vertaalde hij de historie van twee martelaren Fabritius en Bockius. De een stief aan uitputting en de ander door wrede verbranding op 4 oktober 1564. Vanaf juli 1566 dient Guido de Brès korte tijd de gemeente van Antwerpen en vanaf augustus 1566 oefent hij het predikambt uit in Valenciennes. Als gevolg van beeldenstorm en psalmenoproer in de stad, wordt deze belegerd en in maart 1567 ingenomen. Guido probeert met anderen de stad te ontvluchten. Dat lukt aanvankelijk ook, maar helaas wordt het gezelschap een paar dagen later in een herberg opgemerkt en gevangen genomen. Vanuit de gevangenis schrijft hij brieven ter bemoediging aan de gemeente, aan zijn vrouw en aan zijn moeder. Na diverse verhoren door de Inquisitie wordt Guido de Brès, samen met vier anderen, ter dood veroordeeld en op 31 mei 1567, de zaterdag voor Pinksteren, opgehangen aan de galg.

Herdenking in 2022

Ook al is de precieze geboortedag van Guido de Brès onbekend, dat weerhoudt ons er niet van om in 2022 bijzonder aandacht te vragen voor zijn leven en werk. Als protestants theoloog stond Guido belijdend in de bres als verdediger van het christelijk geloof. Inspirerend, ook voor nu! Wat zoals eertijds Guido en zijn geloofsgenoten werden vervolgd, worden vandaag de dag nog steeds vele christenen om hun geloof vervolgd en lijden zij onder geweld en onderdrukking, met name in landen als Afghanistan, Noord-Korea en India.

De eerste editie van het vernieuwde magazine Zicht zal in het teken staan van ‘Guido 500’. Dit nummer zal verschijnen op 7 april a.s. Wilt u ook een exemplaar? U kunt dat bestellen via deze link. In de meimaand geeft het SGP-ledenmagazine De Banier aandacht aan het leven en werk van Guido de Brès. Verder is het WI-SGP voornemens een bundel samen te stellen met essays over de actualiteit van Guido’s werk en zijn betekenis voor politiek, onderwijs en kerk vandaag de dag. Het plan is om dit boek in het najaar te publiceren in samenwerking met uitgeverij De Banier te Apeldoorn.

Wilt u op de hoogte blijven van deze en andere activiteiten? Bezoek dan regelmatig onze website of abonneer u op de nieuwsbrief (gratis). Ook kunt u ons volgen via Instagram, Facebook, Twitter en LinkedIn!