Stoffer over de toekomst van de euro

Op donderdag 9 maart 2023 debatteerde de financiële woordvoerders in de Tweede Kamer over de toekomst van de euro. Namens de SGP voerde Chris Stoffer het woord. Zijn bijdrage is hieronder te lezen.

De euro moet er voor de burgers zijn, maar de praktijk is anders. De euro wordt steeds meer aangegrepen om meer integratie en meer Europese eenwording te bereiken. Veel Nederlanders vragen zich steeds vaker af: welk voordeel heb ik nog van die euro? Het eurodebat lijkt steeds meer gepolariseerd te zijn. Je bent fervent voor die euro, of je bent of lijkt er fel tegen als je kritiek hebt. De SGP heeft inderdaad kritiek. Die kritische houding is niet van de afgelopen tien, vijftien jaar. Al in 1992 hield toenmalig SGP-Kamerlid Van Dis junior — we hadden ook een senior — een vurig pleidooi tegen de euro. Nederland verliest in de EMU — je zou ook euro kunnen zeggen — op monetair gebied volledig zijn soevereiniteit, aldus de SGP ruim 30 jaar geleden. Het is ook gegaan zoals Van Dis zei.

Het kabinet heeft een visie gegeven op de euro. Daar staan best heel veel goede dingen in. Maar zoals Van Dis zei: "Op papier kunnen fraaie vergezichten naar grote idealen worden uitgezet, maar de werkelijkheid, de geschiedenis, blijkt zich niet te laten vangen in papieren voornemens en gaat haar eigen gang." Mijn vraag aan de minister is of ze dit gevaar onderkent. De minister wil als uitgangspunt dat het bestaande instrumentarium benut wordt in tijden van crisis. Mijn vraag is of ze ook bereid is om daar harde afspraken over te maken.

Er is al veel langsgekomen. De afgelopen jaren zijn er diverse fondsen opgezet die voor alle lidstaten gelden. Maar de voordelen — het is vandaag al vaker gezegd — komen vooral terecht bij de lidstaten die er slecht voor staan. De SGP zou graag willen dat het voor lidstaten mogelijk wordt om er vrijwillig voor te kiezen om deel te nemen aan dit soort projecten. Mijn vraag is hoe de minister daartegen aankijkt. Zou dit de euro ook niet ten goede komen, omdat elke lidstaat zo apart bediend wordt? Is ze op z'n minst bereid om onderzoek te doen naar dergelijke opt-outs?

Zoals de oud-VVD-minister van Financiën Hoogervorst het zei: "Een muntunie die is gebouwd op een onhoudbare schuldenlast, zal uiteindelijk uiteenvallen. Wij kunnen niet doorgaan dit stilzwijgend te accepteren." Daar zijn we het als SGP hartgrondig mee eens. Allereerst moet Nederland daarbij naar zichzelf kijken; laten we dat vooral ook stellen. Hoe blijft Nederland voldoen aan de begrotingsregels zoals vastgelegd in de Wet Hof? Het zojuist door mij aangehaalde Kamerlid Van Dis vroeg zich vertwijfeld af: "Heeft het kabinet-Lubbers III nog wel recht van spreken tegenover andere lidstaten die eveneens niet of niet volledig aan de criteria voldoen?" Ik denk dat die vraag ook na 30 jaar nog steeds actueel is. Ik ben eigenlijk wel benieuwd naar het antwoord van dit kabinet. De minister zou natuurlijk kunnen kijken naar wat premier Lubbers destijds gezegd heeft en zou dat kunnen herhalen, maar ik denk dat de situatie inmiddels wel anders is.

De verwachting is ook dat de schulden van andere lidstaten stevig blijven stijgen. Mijn vraag daarbij is hoe dit wordt ingeperkt, zeker ook in het licht van de wens ten aanzien van meer soepele begrotingsregels. Ook de ECB heeft welbewust gezorgd voor en meegewerkt aan een extreme schuldenopbouw. En het mandaat van de ECB wordt steeds verder opgerekt; denk aan het grootschalig opkopen van staatsobligaties, waarbij het maar de vraag is of dat op basis van de artikelen 123 en 125 van het verdrag mag. Mijn vraag aan de minister is daarbij of ze de noodzaak ziet om die artikelen weer in ere te herstellen.

De SGP is vooralsnog niet voor een uittreding uit de euro. Laat ik dat hier helder neerzetten, want we zien ook dat het Nederland voordelen heeft opgeleverd. Maar zeker als de Europese integratie nog verder doorgaat, moet er serieus gekeken worden naar alternatieven. Denk aan een gezamenlijke munt met noordelijke landen of een groep zuidelijke landen die een eigen munt begint. De geschiedenis leert dat muntsystemen komen en gaan. Ook de euro zal niet altijd blijven bestaan. Mijn vraag aan de minister is of ze bereid is om serieus naar alternatieven te kijken.

Tot slot. Het is tijd voor een grondige herbezinning op de euro. De euro moet weer ten dienste staan van de burgers en de EU moet eerlijke en reële bezwaren ook serieus nemen, want als we dat niet doen, ben ik echt bang dat de euro vroeg of laat eindigt als het spreekwoordelijke kaartenhuis.

Of ik veel positiever ben? Nee, ik ben nooit heel erg negatief over dingen. Ik probeer altijd om ergens positief kritisch in te zitten. Dat doe ik ook hierbij. Ik wil kijken hoe we wél tot iets kunnen komen. Ik denk dat dat het allerbelangrijkste is. Als we dat met elkaar vasthouden, komen we nog wel ergens in dit land en ook daarbuiten.