SGP: Maak ongevaccineerden geen zondebok

Tijdens het debat over de begroting van VWS ging Kees van der Staaij ook in op de situatie omtrent corona. De SGP roept het kabinet onder meer op om breder te kijken dan alleen naar vaccinatie. Lees of bekijk hier een deel van zijn bijdrage. 

Benieuwd naar zijn gehele bijdrage? Deze staat     hieronder weergegeven.

Buiging voor alle zorgemedewerkers, mantelzorgers en vrijwilligers

Er is alle reden voor een diepe buiging voor alle zorgwerkers die zich dag in, dag uit weer inzetten voor ons, voor de medemens en voor zo veel mensen in ons land. Vandaag wil ik ook nadrukkelijk de mantelzorgers en de vrijwilligers benoemen, ook weer gevoed door een ervaring.

Gisteren was ik op werkbezoek in het Odensehuis in Papendrecht. Ik weet niet of u dat kent, maar ik kan zeggen dat zo'n laagdrempelige inloop ontzettend mooi is. Mensen met dementie kunnen daar waardevolle uren doorbrengen en hun mantelzorgers kunnen op adem komen. Ook doen vrijwilligers uit de buurt, soms ook oudere vrijwilligers, weer met vreugde hun werk. Ik vond het eigenlijk zo opvallend dat je daar tijdens een werkbezoek een paar uur doorbrengt en er dan zo veel mensen zeggen: ik word hier blij. Zij brengen daar uren door, vinden of krijgen een zinvolle daginvulling en ondersteunen elkaar. Zo'n ontmoetingscentrum is een prachtige voorziening. Het past ook precies bij de doelstelling van de Nationale Dementiestrategie. Toch zie je dat het in veel gemeenten nog maar moeilijk tot stand komt. De doelstelling van de Nationale Dementiestrategie is dat in 2030 80% van de thuiswonende mensen met dementie toegang heeft tot zo'n ontmoetingscentrum in de nabijheid van hun woning. Maar gaat dat ook echt lukken? Mijn vraag is: hoe kunnen ook vrijwilligers die zoiets opzetten meer ontzorgd worden? Hoe kan die financiering makkelijker gemaakt worden? Nu loop je er ook tegen aan dat gemeenten zeggen: "Ja, Wmo … We zitten al op zwart zaad. Het is lastig om het voor elkaar te krijgen." Soms is er maar weinig geld nodig om zo'n mooie voorziening te laten functioneren. Daarom stel ik deze vraag aan de minister.

Het laat ook zien hoe het de komende tijd, met schaarste in personeel, alleen maar belangrijker wordt dat de informele en formele zorg goed op elkaar ingewerkt zijn. Er zijn steeds meer mensen die zorg nodig hebben. Er zijn minder mensen die die zorg kunnen bieden. Ik denk dat een belangrijke vraag voor de toekomst is: hoe voorkomen we dat die schaarste gaat leiden tot verschraling van de zorg? We hebben natuurlijk heel veel debatten gevoerd. Dat zullen we blijven doen. Ook vandaag zijn er weer allerlei ideeën naar voren gekomen over wat er kan gebeuren om meer mensen in de zorg te krijgen en te houden. Maar hoe we ons best ook doen, het zal af en toe blijven gebeuren dat we moeten zeggen: hier gaat toch wel iets mis. Het zorginfarct is al genoemd. Mijn vraag is: hoe kunnen we dat nou zo snel mogelijk signaleren en verhelpen waar dat ontstaat? Hebben we daar nu voldoende zicht op, is mijn vraag aan de minister.

De WRR, de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, wijst erop dat het zorgaanbod het meest onder druk staat in gebieden waar de bevolking relatief snel vergrijst. De leefbaarheid komt in de krimpregio's verder onder druk te staan. In Zeeland komen ze bijvoorbeeld nu al tientallen tandartsen tekort. Het is al eerder genoemd. In delen van Flevoland staan ze te springen om huisartsen en specialisten ouderengeneeskunde. Zou er niet ook een concreet plan moeten komen om de nijpende personeelsschaarste in krimpregio's nog meer specifiek aan te pakken?

Regeldruk
Dan de regeldruk, ook zo'n punt dat altijd weer naar voren komt in de debatten. Dat is terecht, omdat we elke keer op werkbezoeken en uit verhalen van zorgwerkers horen hoe men baalt van die werkdruk en regeldruk. Dat blijven grote knelpunten. We horen hoe ze daartegen aanlopen. Het is belangrijk dat we meer vertrouwen hebben in de kennis en kunde van die zorgprofessionals. Ik heb het over minder regels. Dan zegt de minister natuurlijk terecht "we hebben al schrapsessies en dergelijke gehad" en "het komt niet alleen van de rijksoverheid". Dat is allemaal waar. Maar ik dacht: ik zoek er nou toch eens even een concreet voorbeeld bij. Neem nu zo'n nieuwe regeling jaarverantwoording Wet marktordening gezondheidszorg. Dat is een extra pakket verantwoordingseisen voor zorgaanbieders waarvan het Adviescollege toetsing regeldruk nog steeds zegt dat nut en noodzaak onvoldoende zijn aangetoond. Wordt daar dan ook echt iets mee gedaan? Wordt dat dan ook ingetrokken, teruggenomen?

Palliatieve zorg
Juist in de laatste levensfase is de beschikbaarheid van goede zorg extra waardevol. De palliatieve zorg verdient meer prioriteit. We hebben het voor ons gevoel de laatste jaren daar te weinig over gehad. Een jaar geleden diende ik met de ChristenUnie een motie in om knelpunten op het gebied van toegankelijkheid en financiering van palliatieve zorg in kaart te brengen. Het ging daar eerder in een interruptiedebatje met mevrouw Tellegen nog even over. Mijn vraag is: wanneer kunnen we de uitvoering van die motie verwachten?

113 Zelfmoordpreventie
Het is goed dat de instellingssubsidie voor 113 Zelfmoordpreventie in 2021 op peil blijft. We zijn blij dat er volgend jaar onderzoek kan worden gedaan naar suïcidepreventie dankzij een eerder aangenomen amendement. Wat de SGP betreft komt er snel duidelijkheid over de langjarige financiering van zowel hulp als het wetenschappelijk onderzoek. Daar is in de praktijk behoefte aan.

Gegevensuitwisseling binnen de geestelijke gezondheidszorg kan van levensbelang zijn. Hoe staat het met de uitvoering van de motie om te onderzoeken of hier een wettelijke grondslag voor geboden kan worden? In de praktijk blijkt namelijk dat nu juist daaraan behoefte bestaat.

Medische Ethiek
Op het terrein van de medische ethiek wil ik nog een heel specifiek punt naar voren brengen waar we eerder nog niet die specifieke aandacht voor hadden, namelijk de recente berichten dat het aantal vrouwen dat eicellen laat invriezen om niet-medische redenen toeneemt. We maken ons zorgen over de risico's die daaraan verbonden zijn. In landen als Spanje is een praktijk ontstaan van het commercieel doneren van eicellen. In Nederland is dit verboden, maar onze vraag is: wordt er daadwerkelijk op toegezien dat hier geen verkeerd gebruik van wordt gemaakt, waardoor het kan strijden met kennis van wie de biologische moeder is?

Corona
Ik weet dat er nog een apart debat over corona aan zit te komen, maar omdat het een onderwerp is dat ons allemaal steeds weer zozeer bezighoudt, vond ik het ook wat ongemakkelijk om het hier ongenoemd te laten. Juist tegen de achtergrond dat het kabinet zich beraadt op nieuwe coronamaatregelen — daarop wordt gebroed — wil ik hier toch de zorg delen dat we zien dat ongevaccineerden in toename mate als zondebok worden aangewezen. Wij zien zeker — ik zeg het hier ook hardop — dat vaccinatie bijdraagt aan het voorkomen van de verspreiding van de ziekte en van ziekenhuisopnames, maar als de minister tegen ongevaccineerden zegt "dit bed had niet bezet hoeven zijn" — dat kwam al een paar keer voorbij — hakt dat er bij heel veel mensen echt heel erg in. Dat draagt bij aan tweespalt in de samenleving. Dat wordt ervaren als olie op het vuur. Mensen voelen zich daardoor gegriefd. Ik herinner de minister dan ook graag aan het advies van de gedragswetenschappers van het RIVM, die zeggen: respecteer en erken de legitimiteit van verschillende meningen en percepties in de maatschappelijke discussie. Is het op dit punt nu niet misgegaan? Wil de minister daar nog eens nadrukkelijk op reflecteren?

Wij roepen het kabinet op om breder te kijken dan alleen vaccinatie. Denk bijvoorbeeld aan zaken als invoering en gebruik van innovatieve geneesmiddelen en behandelingen. Wij krijgen signalen dat dat eigenlijk veel te traag gaat. Hoe kan het proces bevorderd worden, zodat de toelating, met alle zorgvuldigheid die daarvoor nodig is, verder versneld kan worden, evenals de verstrekking na de toelating?

De coronacrisis legt de kwetsbaarheden in ons zorgstelsel pijnlijk bloot. Er bleek te weinig vet op de botten te zitten, bijvoorbeeld op de ic's. Vandaag nog hoorde ik weer een noodkreet van een verpleegkundige, die zei: het opschalen van de ziekenhuiscapaciteit is gewoon mislukt. Wat kan er gedaan worden om nu meer ic-personeel te werven, om de hindernissen die er zijn wél weg te nemen?

Publieke Gezondheidszorg
Tot slot noem ik ook de publieke gezondheidszorg. Waarom is er in deze begroting nog geen voorstel opgenomen om de publieke gezondheidssector te versterken? Wij vinden het noodzakelijk om daar in 2022 al een belangrijke stap in te zetten. Vandaar ons amendement om het komende jaar al extra geld te reserveren voor een versterking van de infectieziektebestrijding. Vanzelfsprekend horen we graag de reactie van het kabinet daarop.