Crisis: Economische hervorming nodig

Crisis en noodzaak van hervorming economie

De snelle verspreiding van het coronavirus eind februari dwong de Nederlandse regering ertoe forse maatregelen af te kondigen, met ingrijpende gevolgen voor samenleving en economie. Ondernemingen moesten hun deuren noodgedwongen sluiten. Scholen gingen dicht. Verpleeghuizen op slot. De werkloosheid nam rap toe. Met een speciale regeling voor noodsteun sprong het kabinet bij: bedrijven die te kampen hadden met forse omzetverliezen, konden die daling grotendeels gecompenseerd krijgen. Deze steunregeling is verlengd tot oktober.

VAN CRISIS TOT CRISIS

Het fenomeen van een economische crisis is bepaald niet nieuw. Het hoort ook bij het kapitalistische economische stelsel, dat fundamenteel onevenwichtig van aard is. Altijd zijn we zoekende naar een goed balans en regelmatig lukt het niet (meer) om die te vinden of slaat de economie door een externe schok uit het lood.

KWETSBAARHEDEN KOMEN AAN HET LICHT

Hoe omvangrijk de economische recessie zal zijn en hoe lang deze duurt, hangt samen met de vraag wanneer het coronavirus onder controle is, zodat het zich niet langer verspreidt. Daarover verkeren we in onzekerheid. En hoe zal de situatie daarna zijn? Gaat de coronapandemie de politieke en economische orde grondig wijzigen? Of wordt het na de crisis weer business as usual? Ook daarover kun je niet veel met zekerheid zeggen.

‘’Het verhaal van just-in-time productie en logistiek – met geringe voorraden - werkte ‘in coronatijd’ niet langer. De ketting bleek zo sterk als de zwakste schakel. Beademingsapparatuur van Philips bleek in Amerika te staan. De bestelde mondkapjes konden niet worden geleverd en dus gingen we die toch maar zelf maken.’’

SUGGESTIES VOOR HERVORMINGEN*

Economen, politici, en bestuurders moeten zich veel meer gaan richten op de vraag op welke manier de economie weer kan bijdragen aan de opbloei van de samenleving. Hoe kan de economie stimuleren tot verantwoord handelen? Hoe kan zij de sociale samenhang bevorderen, gezinnen en andere verbanden ondersteunen in plaats van uithollen? En hoe kan de economie gerechtigheid bevorderen? Een aantal suggesties.

• Van belang is dat het voortbestaan van de onderneming op langere termijn centraal komt te staan. Bij veel familiebedrijven is dit het geval en daarom doet de overheid er verstandig aan deze bedrijven te koesteren. Hun bijdrage aan de werkgelegenheid en het nationaal inkomen wordt vaak onderschat.
• De machtspositie van het geringe aantal inkooporganisaties in de voedselketen is te groot. Consumenten en boeren zullen coöperatieve platforms moeten vormen, zodat boeren wel een eerlijke prijs voor hun producten krijgen.
• De omschakeling naar een circulaire economie, waarvan de noodzaak al decennialang door diverse economen wordt bepleit, moet met concrete maatregelen worden gestimuleerd, zodat schade aan het milieu veel beter in de prijzen wordt opgenomen. Het stimuleren van innovatie is hiervoor minstens zo belangrijk, zodat reële en betaalbare alternatieven beschikbaar komen.

UITLEIDING

Economie gaat over het handelen van mensen die keuzes moeten maken. Daarbij past ook enige relativering. Want als mensen hebben we niet alles in de hand. Er spelen veel factoren een rol, op een beperkt deel ervan kunnen we invloed hebben. Deze crisis drukt ons extra met de neus op de feiten: we zijn niet zozeer autonoom, maar vooral afhankelijk, aangewezen op de genade en zegen van God. Voor een goed functionerende markt is vertrouwen in medemensen onmisbaar. In die context wordt ieder mens geroepen om persoonlijk en samen met anderen op een eerlijke manier zijn dagelijks brood te verdienen.

*Dit is een gedeelte van het artikel dat Jan Schippers in de laatste Zicht-uitgave Crisis en toekomst (2020 nr 2) schreef. Benieuwd naar het hele artikel? Kijk dan in onze webshop of klik hier.