Bijdrage Senator Van Dijk aan debat over de testsamenleving en quarantaineplicht

SGP-senator Van Dijk doet een dringende oproep aan het kabinet: Stop al het geld en alle inzet voor de nu gepresenteerde voorstellen in het sneller openen van de samenleving voor álle inwoners en voor álle sectoren! Lees hier zijn bijdrage aan het debat over te testsamenleving en de quarantaineplicht in de Eerste Kamer.

Samen thuis, samen uit
Een koning mag niet teveel paarden aanschaffen.
Dit is een concreet voorschrift uit het bijbelboek Deuteronomium (hfd. 17 vers 16). Paarden betekenden macht. Teveel macht concentreren bij de koning, bij de overheid, is niet goed, zo zegt dit bijbelgedeelte.

Macht kan ontsporen en verslavend werken. En het blijkt moeilijk om er op een gegeven moment weer afstand van doen. Best een tijdloze les. Zeker nu we zijn aanbeland in een tijd waarin de overheid beslist dat het voor mij kennelijk essentiëler is om een vrouwenlichaam te kunnen huren dan om naar een schilderij te kijken.

Volgens oud-president van de VS, Ronald Reagan, waren het de engste woorden die je als burger kon vernemen: ‘Ik ben van de overheid, en ik kom u helpen.’ Een oneliner, waarop natuurlijk het nodige is af te dingen.
Zeker in tijden waarin de volksgezondheid acuut wordt bedreigd.

Toch schuilt achter deze zin een diepe waarheid. De overheid moet haar grenzen kennen. Het is niet per definitie socialer of veiliger om zoveel mogelijk verantwoordelijkheden toe te kennen aan de overheid. Opeenhoping van macht is voor ieder instituut riskant. Achter elk instituut schuilen immers mensen die niet als vanzelf zijn aangelegd op het goede. Juist de zondigheid en onvolmaaktheid van mensen moet ons principieel voorstander maken van democratie en machtenspreiding.

Gezien de routeplanner van het kabinet zijn we op weg naar de uitgang van de pandemie. Steeds meer mensen hebben het ziekteproces doorlopen of worden ingeënt. Het einde komt dichterbij, zo is de inschatting. Gelukkig. Vanuit oogpunt van de zorg, maar ook vanuit sociaal en economisch oogpunt. Maar ook gelukkig vanuit een ander gezichtspunt.
De overheid heeft het afgelopen jaar immens veel verantwoordelijkheden en bevoegdheden naar zich toegetrokken. Noodzakelijk vanwege de volksgezondheid, maar diep ingrijpend voor de persoonlijke levenssfeer en de persoonlijke vrijheden. Daaraan mogen we nooit wennen.

Vanuit de SGP zien wij de overheid als dienares van God. Een hoge roeping.
Maar een overheid kan een schadelijke albedil worden. Haar bevoegdheden overschrijden, met een beroep op een hoger doel, en boven haar macht grijpen, ten koste van de burger en zijn vrijheden, maar ook van bijvoorbeeld kerken.

Daarom is het bij uitstek een verantwoordelijkheid van het parlement om er scherp op toe te zien dat het uitzonderlijke geen regel wordt. Zodra de situatie het toelaat moet de overheid kordaat terugtreden. En dat laatste gaat niet automatisch. Integendeel. Het bijzondere is dat het kabinet nu, met de haven in zicht, opnieuw met forse wetgeving en maatregelen komt, die grondrechten inperken en hoge kosten met zich brengen. Voor een korte periode. Althans, dat is de hoop. We weten inmiddels hoe rekbaar het begrip ‘tijdelijk’ is.

En dan de kosten! Waarom steekt het kabinet die befaamde één miljard euro niet in IC-bedden, gezondheid en preventie? Ik verwijs naar het recente manifest van ziekenhuizen, zorgverzekeraars en artsen die de investering in testevenementen ‘een kostbare impulsaankoop’ noemen. Komen de huidige voorstellen niet als de befaamde mosterd na de maaltijd?

Ook op het moment dat wij nu de testwet bespreken, spoelt het geld voor de testsamenleving weg: De betrokken commerciële testbedrijven worden immers niet betaald per verrichte test, maar slechts voor beschikbaar gestelde capaciteit. Hoe valt te verdedigen dat commerciële partijen al sinds 1 mei jl. worden betaald voor diensten die niet worden afgenomen? Klopt het dat die partijen zelf juist per uitgevoerde test betaald wilden worden? Graag nadere uitleg over deze bijzonder filantropische financieringsconstructie vanuit VWS.

Het voorgaande maakt dat de SGP kritisch staat voorgesorteerd ten opzichte van de onderhavige voorstellen. Heeft het kabinet – ook zonder de nieuwe voorstellen - al geen royale gereedschapskist ter beschikking om ons door de pandemie te leiden?

De Afdeling advisering van de Raad van State merkt naar aanleiding van het wetsvoorstel quarantaineplicht op dat de noodzaak, proportionaliteit en effectiviteit van de quarantaineplicht onvoldoende vaststaan in het licht van de verregaande inbreuken die het maakt op een aantal grondrechten.

Wat betreft de SGP staat deze kritiek op het wetsvoorstel nog als een huis. Deze kritiek wordt bepaald niet malser als we hierbij expliciet de handhaving van de maatregelen betrekken. Erkent de minister dat er niet wezenlijk tegemoet is gekomen aan het negatieve oordeel van de Raad van State?

Zo wordt er gecontroleerd via belteams.
‘Goedemorgen, u spreekt met de overheid en ik wil graag controleren of u thuis bent...’ Je zou zomaar verlangen naar een drastische uitbreiding van het ‘bel-mij-niet-register’.

Controle via belteams, maar wie niet bereikbaar is, krijgt geen boete.
Voor het wegverkeer heeft de politie subiet aangegeven dat ze geen extra mensen hebben voor handhaving van de quarantainewet.

Ik noem hierbij tevens de hartekreet van de VNG. De sliert aan coronaregels is zowel voor burgers, bedrijven als voor de handhavers niet meer te behappen.
De handhaving is niet sluitend meer te krijgen, zo waarschuwt de VNG.
Zij voegt hieraan toe dat invoering van de beoogde testsamenleving gaat leiden tot een belangrijke tweedeling. Leggen de ministers deze kreet gewoon naast zich neer? Hebben we nog steeds niet geleerd hoe essentieel uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid dienen te zijn in het wetgevingsproces?

Volgens het kabinet dienen de toegangstesten ertoe om sectoren in de samenleving op verantwoorde wijze sneller te kunnen heropenen en maatregelen eerder te versoepelen.  Een groot deel van de organisaties waar dit wetsvoorstel betrekking op heeft, en voor wie het kabinet dit dus allemaal wil doen, heeft zich echter bijzonder negatief geuit over het voorliggende wetsvoorstel. Ik denk aan het overgrote deel van de horecaondernemers die niet bereid zijn om testbewijzen als voorwaarde voor toegang in hun horecabedrijf in te zetten. En de culturele sector noemt de voorstellen zelfs een ‘nekslag voor de culturele sector’. Waar zijn wij mee bezig?

Ik verwijs bovendien naar de vernietigende commentaren van medici, die zeggen dat het grootschalig testen van mensen zonder indicatie een onzuivere methode van diagnostiek is die ‘pseudoveiligheid’ creëert. Het testen van gezonde mensen is simpelweg niet doelmatig, zo becijferen zij. Zie het stevige artikel van ‘Follow the money’ van gisteren.

Is het kabinet in staat om de voorstellen – met de coronacijfers van nú - nog eens op afstand te bekijken en daarbij uitdrukkelijk de optie te beschouwen om af te zien van de voorgestelde, geldverslindende maatregelen?

Oproep
Alleen samen krijgen we corona onder controle, zo luidt de slogan. Als dit zo is, laten we er dan naar handelen. Samen werken we momenteel aan immuniteit, via vaccinatie of via het meemaken van het ziekteproces, én samen houden we ons aan de beperkingen voor iedereen. Inclusief de afgesproken hygiënemaatregelen: afstand houden, mondkapje op en handen wassen. Alleen samen krijgen we corona onder controle. Betekent dit dan ook niet: Samen thuis, samen uit?

Daarom een dringende oproep aan het kabinet:
Stop al het geld en alle inzet voor de nu gepresenteerde voorstellen in het sneller openen van de samenleving voor álle inwoners en voor álle sectoren!