Belangenclubs moeten ook eigen broek ophouden

“Het is alleszins redelijk om van belangenclubs te vragen om ook zelf financieel bij te dragen aan hun activiteiten. De situatie van nu dat je als organisatie vrijwel helemaal afhankelijk bent van overheidssubsidies, dus van belastinggeld, is ongezond.” Dat zegt SGP-Kamerlid Chris Stoffer bij de behandeling van de begroting van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

De SGP’er doelt op de wildgroei van organisaties op het gebied van emancipatie. Uit onderzoek blijkt dat vrijwel al die belangenclubjes voor meer dan 90 procent afhankelijk zijn van subsidie. Dat betreft o.a. het COC, Rutgers en het Transgendernetwerk. Stoffer: "Ik wil van de minister weten of het wenselijk is dat maatschappelijke organisaties bijna volledig leven van het staatsinfuus. Zou het niet van emancipatie getuigen dat zij ten minste voor een bepaald minimumpercentage eigen inkomsten moeten hebben?"

Het SGP-Kamerlid verwijst daarbij naar de cultuursector. Daar is het gebruikelijk dat er een basis aan inkomsten moet zijn wil de overheid over de brug komen met geld. Uit de begroting voor 2024 blijkt dat het bij het emancipatiebeleid gaat om 21 miljoen euro. Daar zitten de 'verborgen geldstromen' in bredere posten nog niet eens bij. "De financiële ruimte is de komende jaren beperkt. Des te meer reden om van organisaties te vragen wat meer hun eigen financiële broek op te houden," zegt Stoffer.

De Tweede Kamer debatteerde op dinsdag 16 januari met minister Dijkgraaf (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap), minister Paul (Primair en Voortgezet Onderwijs) en staatssecretaris Gräper (Cultuur en Media) over de begroting van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. De bijdrage van SGP-fractievoorzitter Chris Stoffer is hieronder te lezen.

Ik neem ons mee naar de jaren tachtig van de vorige eeuw. Er was toen een gewone jongen in een gewoon dorp die speelde bij het bouwbedrijf van de vader van zijn vriendje, op de hei tussen oefenende militairen want die had je toen nog volop. Maar op een gegeven moment mocht die jongen naar school. Er ging toen een wereld voor hem open. Daar mocht je wat leren en leerde je ook lezen. Zeker in groep 8, want toen kwam hij bij meester Post en die voelde echt aan wat hij nodig had. Er ging een wereld voor hem open en het bood ook perspectief voor de toekomst. Zo'n 35 jaar later stuurde die meester nog een briefje naar zijn oud-leerling om hem te feliciteren dat hij fractievoorzitter was geworden van de mooiste en oudste partij van het land, de SGP. U begrijpt het, het was mijn meester Post. En zo'n meester gun je iedereen. Ik heb vandaag gehoord dat er heel wat mensen zijn die een meester of een juf of wat dan ook hebben gehad die ze echt vooruit heeft geholpen. Ik denk dat dit voor veel mensen in Nederland geldt. Het is mij dan ook een genoegen en een eer dat ik de portefeuille Onderwijs, met daarbij Cultuur en Wetenschap, mag overnemen van mijn voorganger Roelof Bisschop. Ik kan uiteraard niet in zijn schoenen staan. Hij had jaren onderwijservaring en ik heb alleen maar op school gezeten, maar ik zal mij inspannen om een beetje in zijn buurt te komen.

Betrokkenheid ouders
De betekenis van ouders voor het onderwijs, dat is een onderbenut kapitaal. Vanuit het CDA werd dat zojuist ook aangegeven. Denk daarbij ook aan de cruciale rol van ouders bij leesbevordering. Het terechte pleidooi van mijn voorganger Roelof Bisschop over ouders dat hij samen hield met zijn collega René Peters van het CDA neem ik dan ook graag van hem over. Met genoegen neem ik ook met collega Krul de verdediging van hun initiatiefnota Onderwijs met ouders verder op me. Voor sommige voorstellen zijn financiële middelen nodig en daarom dienen wij vandaag al een aantal amendementen in; u heeft ze vast gezien.

Vrijheid van onderwijs
In de formatie staat de rechtsstaat hoog op de agenda. De SGP wijst erop dat hierover ook op het gebied van onderwijs behoorlijke zorgen bestaan. En dan bedoel ik in algemene zin allerlei gemorrel aan de vrijheid van onderwijs en ook heel specifiek de plannen over informeel onderwijs. Die laatste zijn niet rechtsstaatbestendig. Het is goed om in het onderwijs alert te zijn op bedreigingen voor de democratische rechtsorde maar het kan niet zo zijn dat de middelen die we kiezen die rechtsorde juist ondermijnen. Betekent het uitstel van die plannen ook het begin van afstel?

Als het gaat om vrijheid, baart het de SGP zorgen dat de bestrijding van antisemitisme in de begroting geen thema is. Dit is een specifieke, ernstige bedreiging van de vrijheid van Joodse leerlingen. Dan kunnen we toch niet alleen in het algemeen blijven spreken over discriminatie en racisme? Mijn vraag aan de minister is of hij bereid is expliciet beleid op te nemen en middelen te oormerken.

Ten aanzien van vrijheid van onderwijs moet mij nog iets anders van het hart, want de SGP vindt het onwenselijk dat we scholen bij alle grote uitdagingen telkens weer gaan lastigvallen met nieuwe verplichtingen. Er komen wetsvoorstellen over strategisch personeelsbeleid, over eisen aan bestuurders, over extra vog's, over verplichte ondersteuning van zeer zwakke scholen en ga zo maar door. Er lijkt sprake te zijn van een steeds maar verder toenemend aantal wetsvoorstellen. Mijn korte oproep is eigenlijk: zouden we daar niet gewoon mee moeten stoppen? Laten we met elkaar eens heel goed kijken wat wel en wat niet nodig is.

Lerarentekort
Het lerarentekort zal het onderwijs voorlopig hoofdbrekens blijven kosten. Hoewel we dit probleem niet snel oplossen, verbaast het de SGP dat sommige eenvoudige oplossingen nog steeds achterwege blijven. Denk aan het instellingscollegegeld voor een tweede studie binnen zorg en onderwijs. Denk ook aan meer regie op stagevergoedingen in het funderend onderwijs. De SGP staat nu vooral stil bij de te rigide opleidingseisen op de pabo, want op dit moment worden studenten afgewezen die de rekenvaardigheden voor groep 8 niet halen, terwijl het heel duidelijk is dat ze alleen met kleuters willen gaan werken. Waarom laten we dit nog steeds gebeuren? Zouden we die regels niet kunnen aanpassen?

Ook de zorg worstelt met personeelsproblemen, maar vreemd genoeg ontstaan die deels door het beperken van de opleidingscapaciteit. De wachtlijsten groeien voor de opleiding tot tandarts, verpleegkundig specialist en ga zo maar door. Het kabinet onderschrijft daarom het advies van het Capaciteitsorgaan om vanaf 2024 jaarlijks de opleidingscapaciteit te verhogen. Waarom wacht het kabinet dan met de uitvoering tot 2025-2026? Zou de minister willen verkennen of nog een deel van de boventallige plaatsen bij geneeskunde dan wel de onderbenutting in andere disciplines gebruikt kunnen worden voor extra tandartsen?

Leerlingenvervoer
Dan het leerlingenvervoer. De SGP ziet twee problemen als het gaat om het vervoer van leerlingen. Het eerste is dat leerlingen die stage lopen soms in de knel komen. Sommige gemeenten gaan uit van de schooltijden, maar de stages eindigen vaak op werktijden. Het probleem komt voort uit de modelverordening van de VNG, die aangeeft dat vergoeding alleen mogelijk is als schooltijden en stagetijden samenvallen. Mijn vraag is of de minister dit probleem wil bespreken met de VNG en met de samenwerkingsverbanden. Het tweede dat ik wil opmerken is dat we vanuit het praktijkonderwijs horen dat ouders de reiskosten als een hoge hobbel kunnen ervaren. Ook door de doorlopende beroepsroutes van vmbo naar mbo ontstaan meer vragen over de kosten van vervoer. Vormen deze nieuwe ontwikkelingen geen aanleiding om het huidige systeem te heroverwegen, is mijn vraag. De SGP vindt overigens niet dat iedereen te gemakkelijk een volledige ov-jaarkaart moet krijgen, maar een passende tegemoetkoming verdient serieuze overweging wat ons betreft.

Schoolmaaltijden
Dan de schoolmaaltijden. Het kabinet heeft fiks geïnvesteerd in schoolmaaltijden. Het is goed dat kinderen met een moeilijke thuissituatie ook met een gevulde maag naar school gaan, maar dit mag geen sluipende uitbreiding van het takenpakket van de rijksoverheid en scholen worden. Hoe bevordert het kabinet dat bij uitstek gemeenten en maatschappelijke organisaties aan zet zijn? De SGP vindt het in ieder geval niet terecht dat de financiering van schoolmaaltijden nu vooral op het bord van de minister van Onderwijs komt, omdat het primair een armoedekwestie betreft.

Belangenclubs emancipatie
Dan nog een laatste punt. Ik besluit mijn inbreng met het onderdeel emancipatie. Het Reformatorisch Dagblad is de huiskrant van de SGP, zeg ik er maar bij. Misschien ook wel van de ChristenUnie; dat weet ik niet. Het mag van iedereen worden natuurlijk. In december werd er in ieder geval inzichtelijk gemaakt dat vrijwel alle belangenorganisaties voor emancipatie voor meer dan 90% afhankelijk zijn van subsidies. Meer dan 90%, en dat voor een maatschappelijke organisatie. Mijn vraag is of de minister het wenselijk vindt dat maatschappelijke organisaties bijna volledig leven van het staatsinfuus. Zou het niet van emancipatie getuigen dat ze ten minste voor een bepaald percentage eigen inkomsten moeten hebben, is mijn slotvraag.

Klik hier om de bijdrage van Chris Stoffer te bekijken.