Afscheidstoespraak voor Roelof Bisschop

Afscheidstoespraak voor Roelof Bisschop
Uitgesproken op 10 februari 2024 in Nijkerk
Door Dick van Meeuwen, partijvoorzitter SGP

Beste Roelof,

Na een lange loopbaan in het onderwijs, als geschiedenisdocent, conrector en directeur belandde je tot jouw en onze vreugde in 2012 in de Tweede Kamer als SGP-kamerlid. Na 10 jaar twee zetels gehad te hebben, kwamen we toen weer op drie zetels. Jij, die al veel politieke ervaring had gehad in de gemeente- en provinciale politiek kwam op die derde zetel. Na ongeveer 11 jaar neem je afscheid van de Tweede Kamer.

In jou zien we de historicus, de onderwijsman en de boer. Dat was in je optreden ook te merken. Die verschillende hoedanigheden kwamen in de politicus Roelof Bisschop als Tweede Kamerlid voor de SGP helemaal tot zijn recht.

Laat ik een voorbeeld noemen: je bent afkomstig uit een boerengeslacht vlak bij Staphorst. Ik heb begrepen dat zo’n afkomst een bepaalde vrijheidsdrang met zich meebrengt.

Boeren houden van vrijheid. Dat merkten we ook aan jou. Dit wordt nog uitgewerkt!

Praktisch vertaald: iedereen gaat rechtsaf omdat dit zo hoort, maar Roelof gaat gewoon linksaf. Zo kan het ook, zegt hij dan. (Ik bedoel dit niet politiek!)

Ik volg die drieslag: de historicus, de onderwijsman en de boer in mijn toespraak.

Roelof de historicus

Ja, dat hoort bij jou, gepromoveerd op een proefschrift over Neerlands Israël. Nederland als tweede Israël-gedachte bij predikanten uit de 17^e en 18^e eeuw. Het was je werk, je hobby en je bleef het er via de stichting Nadere Reformatie gewoon bij doen. Je bent gezegend met een sterk gestel en goede gezondheid en je kunt erg veel aan. Alles lijk je leuk te vinden.

In je politieke optreden kwam openbaar dat je historicus was. Die stelt zich altijd de vraag: waar komen we vandaan, is iets al niet eerder gebeurd, waar staan we nu en wat leert het verleden ons om wat te doen. Organisch denken, noemen we dat. Je hield van organische groei en natuurlijke verbanden. Je kwam in geweer tegen plotseling nieuw beleid, wat zomaar uit de lucht leek te vallen.

Bureaucratische plannenmakerij, je verzette je er zeer tegen. ‘Tekentafelmodellen’, ‘bureaucratische rimram’ noemde je dat. Houd er alstublieft mee op! Als je in zo’n stemming kwam in een debat in de Kamer of in de commissie was je niet meer te houden. Met stemverheffing kwamen de vragen en opmerkingen als pijlen uit je mond. Iedereen wist ineens hoe de SGP er, bij monde van Roelof, over dacht.

Je kon strijdlustig zijn. Je kon ervan genieten om even op ‘linkse tenen’ te staan. Maar je zocht in het persoonlijke vlak zo’n linkse broeder of zuster ook weer op. Verbinding maken.

Op een werkbezoek naar Israël bezocht je ook de burgemeester van Bethlehem. Dat was een Palestijn. Bij zo’n persoon moest je je natuurlijk eigenlijk heel diplomatiek opstellen. Niet te positief over Israël en zo. Jij nam echter geen blad voor je mond en nam het gewoon wel op voor Israël.

De kunstgeschiedenis en de letterkunde hebben ook al je belangstelling. Jouw openingen bij de fractievergadering werden altijd vergezeld van schilderijen of afbeeldingen die met het Bijbelgedeelte te maken hadden. Ik heb het zelf ook een paar keer meegemaakt. Prachtig. Je werd dan ook weer even de leraar en gaf beurten aan de fractieleden die het dachten te begrijpen.

Een bijzondere parlementaire actie was jouw inspanning om een expositie voor 400 jaar Statenvertaling in het oude Tweede Kamergebouw te organiseren. Historischer kon het niet. Bijzonder dat onze kleine SGP-fractie dit voor elkaar kreeg. Dat is toch ook weer Nederland.

Roelof de onderwijsman

Onderwijs zat als vanzelf in jouw portefeuille. Je wist vanuit je eigen onderwijsloopbaan veel van de inhoud van het onderwijs en hoe het daar toeging. Toen jij Kamerlid werd, merkte de onderwijsinspectie al snel dat er iets aan de hand was in de Tweede Kamer. Er kwam ineens een debat over de te grote inmenging van de onderwijsinspectie in het onderwijs. De inspectie zou zich, nota bene, bemoeien met ‘hoe je eigenlijk onderwijs zou moeten geven’.  De overheid ging ook al veel te ver in het ‘wat er geleerd moest worden’. De vrijheid van onderwijs kwam onder druk te staan, vond Roelof. Je begon een kleine kruistocht tegen de onderwijsinspectie en zocht wat medestanders om een initiatiefwet in te dienen. Of ze nu van het CDA, van D66 of SP waren, dat interesseerde je niet. De strijd moest gewonnen worden. En zo werd er een initiatiefwet aangenomen in de Kamer, waarbij de te grote inmenging van de inspectie binnen het onderwijs ingeperkt werd.  Bisschop onthoofde ‘reus inspectie’ niet, maar liet hem wel flink struikelen. De klap kwam hard aan bij de onderwijsinspectie. Dit was nog nooit vertoond.

In die tijd werkte ikzelf nog in het onderwijs. Ik moest op zekere dag op het hoofdkantoor van de onderwijsinspectie in Utrecht zijn. In de hal hing een prikbord met, jawel, een krantenartikel over dit initiatief van Roelof met van verontwaardiging geel gemaakte zinsneden. Iedereen bij de inspectie kende ineens Roelof Bisschop van de SGP. Of ze het konden waarderen en of het nog stemmers onder hen opgeleverd heeft, dat laat zich raden. Tenslotte was er wel een Kamermeerderheid voor geweest.

Herkennen we hier trouwens die vrijheidsdrang van Roelof niet? Niet te veel toezicht. Dat gold ook voor een andere initiatiefwet die ging over de grote toetsdruk op kinderen. Stop ermee en schaf in ieder geval de diagnostische toets af. Er is nog een initiatiefwet aangenomen over het lerarenregister, een systeem waarin leraren zich moesten laten registreren met hun bevoegdheden et cetera. Allemaal betutteling, vond Roelof. Afschaffen die handel - en zo gebeurde het.

Roelof is de eerste SGP’er die initiator geweest is van drie initiatiefwetten over onderwijs. En allemaal gingen ze over het thema: niet te veel bemoeienis van de overheid, meer vrijheid.

Als onderwijsman heb je ook pedagogische kwaliteiten. Je werd vaak om raad gevraagd door bijvoorbeeld nieuwe Kamerleden. Die rol nam je graag op je.

Adviezen als: “Dit werk vreet je helemaal op als je niet uitkijkt. Zorg dat je de Waarheid niet uit het oog verliest. En vergeet niet tijd te nemen voor je gezin. De rest is ijdelheid”. ‘Vaderlijke adviezen’ noemde René Peters (CDA) dat.

André Flach, Roelofs opvolger, kreeg als gouden tip onder andere mee: “Span je in of het welslagen van het bestuur van dit land helemaal van jóú afhangt, maar wel in het besef dat alles 100% afhankelijk is van de goede Gód. Als je je dan helemaal ingezet hebt, mag je het aan het eind van de dag terugleggen in Zijn handen. Dat geeft een enorme ontspanning.”

(Een nuttig advies voor ons allemaal.)

Roelof de boer

Die boerenafkomst is Roelof in de laatste jaren met de crisis in de landbouw goed van pas gekomen. Hij ging voor de boeren. Hij was een van hen. Samen met zijn vrouw Christien, ook een boerendochter, reisde hij in de coronatijd en daarna naar vele boerderijen en bezocht de boeren thuis en in de stallen. Foto’s waar Roelof liefkozend een koe over de ‘bol’ aaide gingen door het land. Als er bezoeken gepland werden in Zeeland of Friesland, het maakte hem niet uit; ze gingen ernaartoe. 

In het interview in De Banier (januari 2024) lezen we dat dit dossier wat met je gedaan heeft. Het vuurtje laait meteen weer op. “Ik merk dat het me weer raakt als ik erover nadenk. Deze portefeuille laat zo duidelijk zien wat er gebeurt als een overheid onrechtvaardig met haar burgers, haar boeren, omgaat.”

“Twee generaties lang is er nationaal en Europees gekoerst op schaalvergroting en intensivering. Dat bracht grote schade voor milieu en bodem. Voor dit falende overheidsbeleid van twee generaties worden de boeren nu geslachtofferd. Dit is onrecht. Dat mag een overheid zo niet doen.”

Dit rechtvaardigheidsgevoel richting de agrarische sector en de visserij maakte jou tot op het bot gemotiveerd om daartegen in het geweer te komen. Dat leidde soms tot stevige uithalen. Sommigen fronsten dan hun wenkbrauwen. Dit kon je alleen maar duiden vanuit die innerlijke gedrevenheid. Dit is het karakter van politicus Bisschop.

Tegelijk probeerde Roelof mee te denken in ‘wat dan wel te doen’. “Als fractie hebben we geprobeerd bij te sturen, maar dat is niet altijd gelukt.” Je maakt je dan niet altijd geliefd, ook niet bij je eigen achterban. Maar je zag dit als verantwoordelijkheid nemen als Kamerlid. En daar ging je dan ook voor, je deed wat je kon.  Je hebt veel inzet getoond voor het landbouwakkoord, maar dat het er niet kwam, is niet jouw schuld.

Minister Adema liet optekenen in de krant: “Roelof kwam op voor de vissers, boeren en kleinere kwekers. Hij deed zijn werk gedegen.”

Roelof als historicus, onderwijsman en boer. Verschillende hoedanigheden binnen één persoonlijkheid. Van jouw persoon kan nog meer gezegd worden. Je kunt heel veel werk aan, maar je blijft altijd oog houden voor de mensen om je heen. Je stond voor iedereen klaar en was ook een verbinder binnen de fractie en in de partij. Je hield van een stevige discussie, maar aan het eind kwam de verbinding.

Daarbij had jij ook een vindingrijke manier om wat humor in je bijdragen te stoppen. U moet weten dat Roelof expert is in het maken van soep met zalmsnippers. In huize Bisschop is hij hierom beroemd. Hij gebruikte dit beeld bij een onderwijsdebat over kleine scholen (‘Moeten die opgeheven worden?’) en de krimp van scholen. Twee dingen dus. Luistert u maar naar zijn bijdrage:

“Voorzitter,

Bij de voorbereiding van dit overleg doemden allerlei visioenen op die te maken hebben met mijn culinaire activiteiten; sommigen spreken zelfs van ‘culinaire kwaliteiten’. We hebben het hier eigenlijk over twee onderwerpen. We hebben het over kleine scholen, en we hebben het over het probleem van de krimp. Het beeld dat voor mij opdoemde, was dat wij door die twee op deze wijze aan elkaar te koppelen, bezig zijn om het hoofdgerecht, de soep, en het nagerecht, de vla, in één bord te mikken en flink te roeren. Als zelfbenoemd soepbereidingsdeskundige kan ik verzekeren dat dit geen smakelijk gerecht oplevert.”

Historicus, onderwijsman en boer: verenigd in Roelof Bisschop, de politicus.

Maar het belangrijkste heb ik nog niet gezegd. Je liet zelf optekenen dat je het een voorrecht vond om Tweede Kamerlid voor de SGP te zijn. En waarom? “Ik kon me daardoor inzetten om vanuit Bijbelse waarden een bijdrage te leveren aan gedegen, evenwichtig overheidsbeleid. Op drie zetels kun je neerkijken, maar wij hebben een heel andere rekenkunde. Die bij ons zijn, zijn meer dan die bij hen zijn. Je hebt de plicht om het Bijbelse geluid te laten horen. Je hebt niet de plicht om het debat te winnen”. Het Bijbelse geluid, Gods goede geboden, die goed zijn voor alle mensen.  

Hier zien we Roelof Bisschop in het hart. Hier ligt zijn echte motivatie, dit bezielde je en je liet het meerdere keren merken en horen.

Beste Christien,

Ook een kort woord voor jou in het bijzonder. Net als Marlies stond jij vierkant achter je man.  Je leefde mee, was vaak zijn chauffeur en ging weleens met hem mee op werkbezoek. Er zal heel wat afgeboomd zijn in huize Bisschop. Dat tegenspel van vrouw en kinderen zal ongetwijfeld ook wel wat bijstelling hebben gegeven in de bijdragen van Roelof. Dat is toch alleen maar goed. In het Banier-interview lazen we dat ook jij veel voor Roelof bad. Dat merken Kamerleden!
We lazen ook dat jij thuis een prater bent en dat Roelof thuis meer zijn mond schijnt te houden. Dat laatste kunnen wij, deze vergadering, ons niet voorstellen.

Beste Roelof,

Ik wil je namens de hele partij hartelijk danken voor al jouw inspanningen voor onze partij. Je hebt het mogen doen. Je wist dat God je die taak had gegeven en wist je ook afhankelijk van Hem.

De historicus Groen van Prinsterer heeft ooit eens gezegd: “Zonder de Heilige Schrift blijft de wereldgeschiedenis een raadsel. Daarentegen: door het geloof weten wij haar inhoud en doel: de vervulling van de Paradijsbelofte.”

Over onderwijsvrijheid zei hij: “Onderwijsvrijheid is godsdienstvrijheid voor de kinderen.” Daar zal Roelof Bisschop het helemaal mee eens zijn.

Tot slot: Namens het hoofdbestuur en de hele partij wil ik jou zeer hartelijk danken voor je belangrijke werk als vertegenwoordiger van de SGP in de Tweede Kamer. In deze nieuwe fase van je leven wens ik jou en Christien en de (klein)kinderen van harte Gods zegen toe.