Aan de slag met laadpalen en energieopslag!

Vandaag debatteert de Tweede Kamer over de Wet voortgang energietransitie en de gasaansluitplicht. De SGP is voorstander van deze wet en pleit ook voor afschaffing van de verplichting om nieuwe huizen en gebouwen aan te sluiten op het gasnet.

Lees hier de bijdrage van SGP-Kamerlid Roelof Bisschop aan dit debat:

Plenair debat – Wet voortgang energietransitie

Voorzitter! Dit jaar mag de SGP 100 jaar bestaan. In de tijd dat de stroomproductie op gang komt, het elektriciteitsnet uitgerold wordt en provincies gaan investeren in kabels en energiebedrijven, wordt de SGP geboren. Het gasnet komt pas als de SGP al haar veertig jarig jubileum gevierd heeft. Als SGP-er en historicus lever ik vandaag daarom graag een bijdrage aan het debat over de inrichting van onze toekomstige energievoorziening.

We moeten zorgvuldig omgaan met Gods schepping.

We willen voor onze brandstofvoorziening niet afhankelijk zijn van instabiele regio’s, en miljarden euro's uitgeven aan import.

We willen Groningen niet in de kou laten staan.

Met de noodzakelijke verduurzaming van onze energievoorziening staan we opnieuw op een keerpunt. Centraal wordt decentraal. Consumenten gaan zelf energie leveren.

Het is niet eenvoudig, zeker niet als we willen voorkomen dat om de haverklap de stroom uitvalt en de energierekening de pan uit rijst. Een zorgvuldige opbouw, met oog voor de lange termijn, is nodig.

Het voorliggende wetsvoorstel is daarom van groot belang. Het geeft onder meer een duidelijke rolverdeling voor netbeheerders, netwerkbedrijven en marktpartijen. De SGP kan de voorstellen op hoofdlijnen steunen. Ik heb nog wel een paar vragen.   

Positie netwerkbedrijven

Voorzitter! Een belangrijk aspect is dus de verhouding tussen netwerkbedrijven en hun publieke aandeelhouders, en de marktpartijen. Ik moet denken aan een uitspraak van wijlen ds. Abma, voormalig fractievoorzitter van de SGP in deze Kamer. Tegenover het ‘laissez faire’ van het liberalisme zette hij het ‘laissez fleurir’. Daar sluit ik me van harte bij aan. De overheid moet de markt zo faciliteren dat bedrijven tot bloei komen en hun maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen. Ook bij de energietransitie. In dit verband een paar punten.

Voor consistentie van beleid is het denk ik goed om even terug te grijpen op de splitsingswet en het groepsverbod. De energie-infrastructuur is in publieke handen en moet bedrijfsmatig losgekoppeld zijn van energieproductie, handel en levering. Om commerciële risico’s voor netbeheerders te voorkomen. En voor betere concurrentie op de energiemarkt.

De transitie naar een duurzame, meer decentrale energievoorziening betekent dat netwerk en energielevering veel meer met elkaar te maken krijgen. Dat moet ook! Beter vraagsturing en energieopslag om stroompieken te verwerken, dan de aanleg van dikke, dure kabels. Goede samenwerking tussen netbeheerders en marktpartijen is dan van groot belang. Netbeheerders hebben data en expertise, marktpartijen meer inventiviteit. Dat moet beide benut worden.  

Maar we moeten we de oorspronkelijke gedachte achter het groepsverbod niet vergeten. De Autoriteit Consument en Markt geeft aan dat netwerkbedrijven door de aanwezigheid van netbeheerders onder heel gunstige voorwaarden kunnen lenen. Netwerkbedrijven kunnen profiteren van de kennis van netbeheerders. Dit kan potentiële, concurrerende marktpartijen afschrikken, waardoor marktwerking onvoldoende van de grond komt en waardoor we mogelijk belangrijke innovaties en scherpe prijzen mislopen. De SGP is daarom voorstander van een duidelijke afbakening van de ruimte voor netwerkbedrijven, zodat marktpartijen weten waar ze aan toe zijn en hun kansen kunnen grijpen.

Een voorbeeld van goede samenwerking is denk ik de aanbesteding van laadpalen in Noord-Brabant. Enexis heeft de aanbesteding voorbereid, zodat het laadpalennetwerk op een slimme manier ingepast wordt. Nuon en Heijmans zorgen voor de plaatsing van de laadpalen.               

De minister heeft in de toelichting op de nota van wijziging enkele uitganspunten voor de rolverdeling opgenomen. Uitstekend. Maar, wat is de juridische status hiervan? Hoe zwaar gaat de minister aan deze principes tillen?

Ik kom nog even terug op het groepsverbod. Netwerkbedrijven mogen van het kabinet werk maken van energiebeurzen. Volgens de ACM zou energiehandel binnen een netwerkbedrijf in strijd zijn met het groepsverbod. De in de wet genoemde energiebeurzen dan toch ook? Hoe zit dat?

Slimme netten

Netbeheerders geven aan dat zij via het investeringsplan wel aan kunnen geven hoe zij via slimme netten dure netverzwaring kunnen voorkomen, maar dat ze niet de wettelijke mogelijkheid hebben om te kiezen voor slimme netten in plaats van netverzwaring. Dat kan ik me niet goed voorstellen. Hoe zit dat?

Netwerkbedrijven zouden graag meer investeren in slimme netten. Vanuit het bedrijfsleven wordt juist aangegeven dat bedrijven flexibiliteitsdiensten kunnen leveren en dat netwerkbedrijven deze in kunnen kopen. Dan gaat het om het op- en afregelen van decentrale productie-eenheden, vraagsturing en energieopslag. Verschillende bedrijven zijn al actief in de energiehandel, zoals Nuon met Powerpeers. Wat moet dan de rol van netwerkbedrijven nog zijn? Hoe ziet de minister dit voor zich?   

Laadpalen

De regering kiest ervoor netwerkbedrijven alle ruimte te geven om te investeren in aanleg en beheer van laadpalen. Ik heb hier nog wat vragen over.

In de nota van wijziging geeft de minister duidelijk aan wat de principes zijn die hij hanteert. Ik citeer: ‘Netwerkbedrijven dienen de markt te faciliteren, of deze tijdelijk vorm te geven, zolang private partijen dit niet of onvoldoende doen of kunnen doen.’ Uitstekend. Ik zie dat verschillende marktpartijen al bezig zijn met laadpalen. Hoe is een ongeclausuleerde rol van netwerkbedrijven bij de aanleg van laadpalen dan te rijmen met het genoemde principe?Sluit de Nederlandse lijn wel aan op het Clean Energy Package van de Europese Commissie, dat nadrukkelijk een rol opeist voor marktpartijen? Is het niet beter om de rolverdeling ten aanzien van aanleg en beheer van laadpalen goed te regelen in de AMvB?

Energiebesparingsadvies

De minister wil via AMvB netwerkbedrijven de mogelijkheid geven om adviesdiensten op te zetten. De aard en omvang zou dan wel beperkt dienen te blijven en tijdelijk moeten zijn, zo schrijft hij. Ik ontvang graag een nadere duiding. Verschillende marktpartijen geven energiebesparingsadviezen. Wanneer zouden netwerkbedrijven volgens de minister wel of geen rol moeten krijgen?

Transparantie

Nu netwerkbedrijven meer activiteiten naar zich toe trekken, is het van belang dat er voldoende transparantie is zodat oneigenlijke afwenteling van commerciële risico’s op de netbeheerder voorkomen wordt en er een gelijk speelveld is met marktpartijen. Ik heb begrepen dat nog niet alle netbeheerders de boekhouding voldoende openbaar maken. Klopt dat? Is het betreffende wetsartikel voldoende duidelijk?

Kolencentrales

Er liggen nog twee amendementen van de PvdA met onhaalbare rendementseisen voor kolencentrales.

De SGP zet hier grote vraagtekens bij. De Raad van State is uiterst kritische over het op deze manier afdwingen van sluiting van kolencentrales.

Onze kolencentrales zijn bovendien efficiënter dan veel andere centrales in Europa. Laat hier het Europese emissiehandelssysteem zijn werk doen, met wat ons betreft veel hogere prijzen voor CO₂-emissie. Ik ben bang dat gedwongen sluiting van relatief nieuwe en efficiënte kolencentrales onder aan de streep weggegooid geld is.   

Gasaansluitplicht

Tot slot de verplichting om huizen en gebouwen aan te sluiten op het gasnet.

Het is tijd om deze verplichting te schrappen. Als we vaart willen maken met de verduurzaming van de energievoorziening, moeten we nieuwe huizen en gebouwen als het even kan niet meer aansluiten op het gasnet. Er zijn genoeg alternatieven: isolatie, warmtepompen, elektrificatie en warmtenetten.

Het is collega Van Tongeren die de boel op scherp heeft gezet met haar initiatiefvoorstel. Ik zal straks niet meedoen aan het aparte debat hierover. Ik wil haar vanaf deze plaats toch complimenteren met haar inzet.

De SGP had bij haar voorstel, ondanks onze sympathie, wel wat vraagtekens. Tot nu toe wordt 80% van de nieuwe woningen nog op het gasnet aangesloten. Geen gasaansluitplicht heeft daarom grote consequenties. Het zal niet op alle plaatsen even eenvoudig zijn. Onevenredige kosten zijn voor de initiatiefneemster echter geen reden om een uitzondering te maken, ook al ligt het gasnet om de hoek.

De SGP voelt daarom meer voor het amendement van de coalitiepartijen, waarbij het lokaal bestuur meer ruimte krijgt om bij een onevenredig kostenplaatje alsnog te kiezen voor een gasaansluiting.

Ik hoor graag hoe de minister hier tegenaan kijkt. In ieder geval is het belangrijk dat het onderdeel wordt van het voorliggende wetsvoorstel.