Op de receptie van de Israëlische ambassade was het indrukwekkendste moment de harmonische samenklank van twee volksliederen, gebroederlijk bij elkaar: het Israëlische volkslied Hatikva en het Nederlandse Wilhelmus.
“Zolang het oog naar Sion kijkt, is onze hoop nog niet verloren. De hoop die al tweeduizend jaren leeft. Een vrij volk te zijn in ons land, het land van Sion en Jeruzalem.”
Als je het Hebreeuws (Ivriet) niet machtig bent, is het moeilijk om de betekenis direct mee te krijgen, maar een volkslied heeft de misschien wel unieke kracht om je te laten voelen wat je met het verstand niet helemaal begrijpt.
Het mooie van de twee volksliederen die samen werden opgevoerd, is ook dat het de band tussen Israël en Nederland laat voelen. Je zou kunnen zeggen dat dit een alternatieve vertolking is van het ‘Israëlstandpunt’ van de SGP.
Door Sjon van der Ree Doolaard en Femke van Amerongen
________________________________________________________________________________
75e onafhankelijkheidsdag, ‘Jom Haätsmaoet’
Op de vijfde dag van de maand iar van het jaar 5708 van de Hebreeuwse kalender leest David Ben-Gurion de onafhankelijkheidsverklaring voor. Na ondertekening is de staat Israël een feit. Die datum viel samen met 14 mei 1948 van onze kalender. Omdat de Hebreeuwse kalender anders werkt dan de onze, viel de 75e onafhankelijkheidsdag dit jaar op 26 april.
_______________________________________________________________________________
De dag voor de receptie mochten we op bezoek bij Zijne Excellentie Modi Ephraïm, ambassadeur van Israël in Nederland. Hoe zal het voor hem zijn om zo’n bijzonder jubileum mee te maken? En hoe is het voor zijn land, Israël?
Wat betekent het voor u en voor uw land om het 75-jarig jubileum te herdenken en te vieren?
“Zoals jullie weten is de geboorte van de staat Israël geen gemakkelijke geweest en de groei al evenmin. Het geeft ons gemengde gevoelens, want enerzijds is er natuurlijk de grote vreugde vanwege dit fantastische jubileum, maar anderzijds hadden we onlangs ook de herdenking van de holocaust. Daarnaast was er, net als de dodenherdenking in de Nederlandse situatie, een herinneringsdag vlak voor de feestdag van de onafhankelijkheid. We herinneren daarbij dat we door de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog een derde van ons volk zijn verloren. Van de Nederlandse Joden zijn er meer dan 100.000, dat is meer dan 70% omgekomen.
Dankzij God hebben wij vandaag, 75 jaar later, ons thuisland, een stabiele en levendige democratie in het Midden-Oosten, in Israël.”
En hoe ervaart u het persoonlijk?
“Het is natuurlijk heel fijn om een eigen land te hebben! Na vele jaren van verstrooiing was er in 1948 eindelijk weer een veilige haven waar de Jood naar terug kon gaan.
Mijn vader Abraham was een Bulgaarse Jood en mijn moeder Ruth een Roemeense Jodin. Mijn opa werd vermoord in Roemenië. In de jaren 40 van de vorige eeuw was de onveiligheid in Europa zo groot dat mijn voorouders terug wilden naar Israël. Iedere Jood weet nu dat ze een veilige plek hebben, want een eigen staat kan haar inwoners beschermen en is niet afhankelijk van anderen bij de bescherming van zijn eigen volk.”
Bij de totstandkoming van de staat Israël las David Ben-Gurion de onafhankelijkheidsverklaring voor. Wat betekent ‘onafhankelijkheid’ in uw ogen?
Onafhankelijkheid betekent vrijheid. Vrijheid van godsdienst, zelfbeschikking over eigen doen en laten, persvrijheid – belangrijke waarden voor een land. Echte onafhankelijkheid betekent ook dat je de waarden waar je voor staat kunt ontplooien.
Bij de onafhankelijkheidsviering in Israël worden er jaarlijks twaalf mensen uitgekozen (verwijzend naar de twaalf stammen) die hebben bijgedragen aan het verwezenlijken van onze waarden en die daarmee de wereld een stukje proberen te verbeteren. Die houding doet denken aan de houding van de mensen die in de Tweede Wereldoorlog de moed hadden om, ondanks gevaar voor hun eigen leven, de juiste keuzes te maken. Met een citaat uit de Talmoed (de Joodse mondelinge overleveringen) zou je kunnen zeggen: ‘Wie één mens redt, redt de hele wereld’.”
Onze politiek leider Kees van der Staaij zei op jullie onafhankelijkheidsdag in een bericht: “Ondanks alle tegenstand, steeds moedig standgehouden. Een wonder!” Hoe beleeft u dat?
“Nou, ik ben het helemaal eens met onze vriend en jullie partijleider, Kees van der Staaij. Ik waardeer zijn vriendschap en steun enorm. Wat hij zei, herinnert mij aan wat David Ben-Gurion, de oprichter van de staat Israël, zei: ‘Als je in Israël een realist wilt zijn, móét je wel in wonderen geloven’.”
Als u zegt dat het een wonder is, kunnen we dan stellen dat u Gods hand in de geschiedenis ziet, in de geschiedenis van de Joodse staat?
“Zeker, absoluut! Als je vandaag de dag naar Israël kijkt en bedenkt dat er ondanks de kleine bevolkingsaantallen in het jaar 1948 toch werd standgehouden, kun je dat niet ontkennen.
We moesten helaas het hoofd bieden tegen een zevenvoudige Arabische strijdkracht, maar we hebben toch overleefd.
Ook tijdens het bestaan van Israël, waarin we oorlogen en bedreigingen kenden, hebben we standgehouden. Het is een wonder en we waarderen het enorm. Daarom gaan we ook naar de synagogen hier in Nederland, in Israël en over de hele wereld.”
Sommigen zeggen dat er nu geen staat Israël zou zijn als er geen holocaust zou zijn geweest. Anderen zeggen weer dat juist de stateloosheid van het Joodse volk de ramp van de holocaust zo catastrofaal kon laten zijn. Wat denkt u daarover?
“Je zou de sjoa (Hebreeuws voor ‘ramp’) of holocaust inderdaad een ‘trigger’ kunnen noemen die het proces verder heeft versneld. Toch zag je ook voor die tijd al de emigratie op gang komen. De eerste alia (Hebreeuws voor ‘opgang’) of emigratie kwam al in 1882 op gang vanuit Rusland.”
In het Jodendom zijn cultuur en religie erg met elkaar verweven. Welke plaats heeft religie in uw leven?
“Ik ben geen orthodoxe jood, maar de Joodse traditie ligt mij na aan het hart. Ik houd de sabbat. Dat is ook de reden dat ik niet op jullie jaarlijkse partijdag kon komen. Ik onderhoud ook een goede relatie met onze rabbijnen en hecht veel waarde aan het in leven houden van de Joodse traditie in Nederland.
Op dit moment leven er zo’n 40.000 Joden in Nederland. Die Joodse gemeenschap vormt een belangrijke brug tussen beide landen. Het helpt om de landen aan elkaar te binden. Dat geldt niet alleen voor de studenten en de werknemers in de hightechindustrie, maar ook voor de Joodse cultuur. Je moet je voorstellen dat je in Israël niet uniek bent in het praktiseren van wie je bent als Jood, maar hier is dat anders. Hier ben je uniek. Dat vraagt om zelfbewustheid, toewijding en dat is een uitdaging, zeker omdat niet iedereen het waardeert.”
Hoe is het dan om ambassadeur van Israël in Nederland te zijn?
“Het is een groot voorrecht om ambassadeur te mogen zijn. Je hebt de positie om mensen aan elkaar te verbinden. Ik zie het als mijn taak om aan Israël uit te leggen waar Israël voor staat.”
Stel: ik ga naar Israël, wat moet ik dan zeker bezoeken?
“Ik zou je vooral willen aanraden om met lokale bewoners te spreken. Als je dat doet, zul je merken dat ze gastvrij zijn en klaarstaan om je te helpen.”
U vertelde over uw Europese wortels. Hoe is voor u om terug te zijn in Europa?
“Naast de warme gevoelens die ik al voor Nederland had vanuit de vriendelijke en hulpvaardige houding in de geschiedenis, was er ook het besef dat ik terug was in het gebied waarin de holocaust zijn diepe sporen had getrokken. Toen ik me erin verdiepte verbaasde het me ook dat er zeker onder de jeugd zo weinig kennis over de holocaust is. Ik zie het daarom ook als mijn persoonlijke missie om de Nederlanders te vertellen over de holocaust. In die missie wil ik het verleden aan het heden koppelen. We mogen het verleden niet vergeten, maar we mogen in het heden juist werken aan een betere toekomst.”
U sprak zojuist over vriendschap. Hoe belangrijk is die voor Israël?
“De vriendschap tussen Nederland en Israël is erg belangrijk. Toen ik hier naar Nederland kwam, ervoer ik hoe belangrijk het bondgenootschap tussen de tweede landen was in historisch perspectief en hoe dat ook nu nog zo is. Er is een historische band tussen de beide landen. Nederland steunde Israël na de Zesdaagse Oorlog. Dat waardeerde Israël heel erg. We ontdekten ook veel overeenkomsten tussen de twee landen, die ons helpen om een goede samenwerking te creëren, niet alleen tussen de parlementen, maar ook tussen de twee volken.”
Er is waarschijnlijk geen land ter wereld waarover de gemoederen zo hoog oplopen als het onderwerp van het debat wordt. Iedereen heeft wel een mening. Kunt u wat tips geven die je in zo’n discussie het best kunt gebruiken, maar die vaak over het hoofd worden gezien?
“We waarderen het zeer dat de SGP op landelijk niveau in de Tweede en Eerste Kamer voor Israël opkomt. We zien ook jullie inspanningen in het Europees Parlement. De vriendschap tussen uw partij en ons is erg belangrijk. Helaas zijn niet alle partijen Israël zo goed gezind. We zien bijvoorbeeld veel tegenstand in het Europees Parlement. Denk daarbij aan de BDS-beweging (Boycot, Desinvestering en Sanctie). Samen met Nederland lopen er verschillende initiatieven om Israël beter op de kaart te zetten. Daarbij zijn wij ook extra dankbaar voor de steun van Bert-Jan Ruissen in het Europees Parlement.
Als argument in een debat zou je kunnen noemen dat Israël continu de samenwerking zoekt met de omliggende landen en er ook vriendschap mee probeert te sluiten. Er zijn gelukkig ook verschillende landen waarmee de relaties de goede kant op gaan. Ook met de Palestijnen in Israël zoeken we de samenwerking. In Israël hebben we goede faciliteiten. Daarmee zouden we de Palestijnen kunnen helpen. Een blijk van goede wil is te vinden in het leveren van energie en water vanuit het Meer van Galilea.”
Wat is nodig voor die zo’n samenwerking met de Palestijnen?
“In een woord: acceptatie. De Palestijnen moeten een heldere keuze maken waar ze voor willen gaan. Als er acceptatie is van Israël is een ‘Israëlwonder’ niet ver weg.”
Uw volkslied spreekt over de hoop (hatikva), ‘onze hoop is nog niet verloren’. Als u denkt aan hoop, wat betekent dat voor uw toekomstverwachting?
“Bij deze vraag moet ik denken aan mijn oude werkgever. Ik mocht een tijd de persoonlijke adviseur zijn van Israëls oud-president Shimon Peres. Een uitspraak van hem is: ‘Optimisten en pessimisten sterven op dezelfde manier, maar ze leiden heel verschillende levens’.
Als we het over de Joodse mensen hebben en over Gods hand, dan denk ik dat hoop een heel belangrijk onderdeel is van de Joodse natuur. Het zit in ons wezen. De hoop op een betere toekomst, de hoop dat ondanks alle moeilijkheden die we moeten ondergaan, een betere toekomst zal worden bereikt. Ik denk dat deze hoop ons levend hield tijdens de Tweede Wereldoorlog. Deze hoop houdt ons ook vandaag nog levend, mede door de steun van onze vrienden in Nederland.”
_________________________________________________________________________________
De Banier in 1948
Na de Tweede Wereldoorlog was De Banier teruggekomen als weekblad, vanwege de papierschaarste. Het plan was om weer terug te gaan naar een dagblad, maar dat is er niet meer van gekomen.
Het gevolg voor de verslaglegging van de situatie in het Midden-Oosten was dat er een vertraging was. Dat is meestal niet erg, maar de vreugde van de eigen staat voor Israël had daardoor niet eens een kans in De Banier, want direct na de onafhankelijkheidsverklaring, kwam de onafhankelijkheidsoorlog.
Dominee Zandt beschreef dit in zijn Buitenlands Overzicht als een situatie van ‘grenzeloze verbittering’. Hij zag dat er partijen waren die op de hand van de Arabieren waren, maar hij zag ook steunbetuigingen voor de Joden en ‘volle sympathie voor de Joodse staat’ en het door de Joden willen ‘vestigen in een eigen vaderland, hetgeen ongetwijfeld de volle instemming zal hebben van een ieder, die met Gods Woord enige rekening houdt.’
__________________________________________________________________________________
Dit interview is een uitgebreidere versie van het interview dat te vinden is in SGP-partijblad De Banier, in de editie van mei 2023.
Een klein deel van dit interview vindt u ook op ons YouTubekanaal. Dat deel is vertoond op de jaarlijkse partijdag van de SGP op zaterdag 13 mei 2023.
