Verkiezingsanalyse gemeenteraad - tientallen SGP’ers extra in de raad

Door Sander Bossenbroek en Jan Schippers 

De uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen is voor de SGP enorm positief! Het stemmenaantal steeg flink en we wonnen maar liefst 32 zetels in gemeenten waar de SGP zelfstandig mee deed. Na weken stevig campagne voeren door veel enthousiaste SGP’ers mogen 229 raadsleden de komende vier jaar de belangen van de SGP in de gemeenteraden behartigen. Daar komen nog 94 zetels van combinatiefracties van CU/SGP bij. Kortom, de uitslag stemt tot dankbaarheid en geeft vertrouwen voor de toekomst!

In totaal stemden 11.462 meer mensen op een SGP-kandidaat (+7,8%).¹ Het aantal raadszetels van SGP-fracties steeg van 197 naar 229 (+16%). Een deel van de stijging is te danken aan de grote trouw van SGP-stemmers. Want van veel andere partijen bleef een deel van de kiezers thuis. Of ze stemden op een van de vele lokale partijen die een groeispurt lieten zien en veel stemmen erbij kregen. Maar ook de inzet van de SGP in de afgelopen vier jaar lijkt te zijn beloond, zowel lokaal als ook landelijk.

Verliezers en winnaars

Bij het CDA en de VVD vielen de grootste klappen. De christendemocraten leverden in totaal 235 raadszetels in, de liberalen 144. Maar ze horen samen met de lokale partijen nog steeds tot de grootste drie. De SP daalde zeer fors, van 280 naar 173 zetels (-107). Bij de ChristenUnie nam het aantal raadszetels met 33 af. D66 (+18), GroenLinks (+10) en de PvdA (+3) lieten lichte plussen zien. De enige landelijke partijen die grotere winsten boekten waren FvD (+47), PvdD (+28), Volt (+20) en, zoals gezegd, de SGP (+32).

Veel plussen voor de SGP

Van de winnende SGP-lijsten gaat Urk aan kop: een stemmenwinst van 1.356 stemmen (+77%) leidde tot een verdubbeling van de raadsfractie van drie naar zes zetels. De winst in Barneveld, Zwartewaterland, Veenendaal en Rhenen mag er ook zijn: in alle vier gemeenten twee SGP-zetels erbij dankzij een mooie stemmenwinst. Ten slotte won de SGP in veel gemeenten een extra zetel, zoals Twenterand, Montfoort, Renswoude, Maasdriel, Voorst, Molenlanden, Zaltbommel, Woudenberg, Bunschoten, Hardinxveld-Giessendam, Scherpenzeel, Renswoude, Krimpenerwaard, Papendrecht en Ridderkerk. Alles overziend wonnen we in bijna de helft van de gemeenten waar we met een SGP-lijst meededen een of meer zetels.

Daarbovenop komen nog gemeenten waar weliswaar het zetelaantal gelijk bleef, maar waar toch een fikse stemmenwinst werd geboekt. Denk aan Ede, Apeldoorn, Dantumadeel, Houten, West-Betuwe, Altena, Huizen en Hoogeveen.

De grootste partij

In dertien gemeenten werd de SGP de grootste partij, in vier gemeenten de combinatie van SGP en ChristenUnie. Soms was dat voor de eerste keer, zoals in Woudenberg. De lokale partij verloor daar flink, de SGP won juist veel stemmen. In Zwartewaterland was in 2018 de ChristenUnie nog de grootste, dit jaar kwam de SGP als grote winnaar uit de bus. Hetzelfde geldt voor de gemeente Urk. In Veere deed de SGP voor het eerst met een eigen lijst mee, ze werden direct de grootste. In Lopik werden de meeste stemmen op de CU/SGP uitgebracht. In 2018 kreeg de VVD in deze gemeente nog de meeste stemmen. Ook in Zuidplas wisselden de ChristenUnie/SGP en de VVD van koppositie.

En wat minnetjes

Helaas liep in twaalf gemeenten het SGP-stemmental terug. De SGP Oldebroek verloor 662 stemmen. Het verlies houdt verband met de oprichting van een nieuwe christelijke politieke partij. In de buurgemeente Elburg verloor de SGP slechts 59 stemmen, maar helaas ging toch de derde (rest)zetel verloren. Ook in Vijfheerenlanden verloor de SGP een zetel (-200 stemmen). In andere gemeenten waar de SGP stemmen verloor, zoals Goeree-Overflakkee, Utrechtse Heuvelrug en Krimpen aan den IJssel, wist de SGP toch haar zetels te behouden.

ChristenUnie/SGP gemeenten

In 34 gemeenten was er dit keer de mogelijkheid om op de CU/SGP te stemmen. Dit kon voor het eerst in de gemeente Lopik. Waar de ChristenUnie en de SGP in 2018 nog 1.861 stemmen haalde, werden er dit jaar 2.088 op de gezamenlijke lijst uitgebracht. Veere bewandelde de omgekeerde route en werd er met twee afzonderlijke lijsten meegedaan. Ook hier pakte dat in stemmenaantal gunstig uit. De SGP kreeg dit jaar 2.577 stemmen, de ChristenUnie 847, terwijl ze in 2018 samen nog 2.986 stemmen behaalde.

Het totaalaantal stemmen daalde helaas wel licht in CU/SGP-gemeenten. Zo’n 6% van de stemmen uit 2018 ging dit jaar naar andere partijen. In Enkhuizen, Zwijndrecht, Heerde, Westland en Leusden resulteerde het stemmenverlies ook in zetelverlies. Ook in Haarlemmermeer ging men van twee naar één zetel, maar breidde het stemmenaantal wel uit. Daartegenover staat wel weer zetelwinst in Lopik en Noordoostpolder.

Lage opkomst

Wat dit keer ook opviel, was de lagere opkomst: de helft van de kiesgerechtigden nam de moeite om naar de stembus te komen. In Rotterdam, Lelystad en Roosendaal lag de opkomst zelfs lager dan 40%. Waarom blijven mensen thuis? Ruim de helft geeft als reden aan dat ze de politiek wantrouwen, terwijl een op de vijf vindt dat stemmen geen zin heeft. Een andere factor is de opschaling van gemeenten door herindelingen. De SGP is daar sinds jaar en dag erg kritisch op. Niet alleen omdat dit de afstand tussen het gemeentebestuur en de inwoners vergroot, maar ook omdat het aantal raadsleden per inwoner afneemt. Door de decentralisaties van nationaal beleid in het sociaal domein naar de gemeenten ligt de werkdruk van raadsleden al erg hoog. Door een fusie van gemeenten neemt die nog meer toe. Dat maakt het goed vervullen van het ambt van volksvertegenwoordiger steeds zwaarder. Inmiddels zijn er onderzoeken aangekondigd naar de oorzaken van de lagere opkomst. Het lijkt ons zinnig dat daarbij ook dit soort ontwikkelingen in het beeld worden betrokken. Het wordt misschien tijd om wat gemeenten te splitsen. De laatste splitsing (Ermelo/Nunspeet) dateert alweer van 1972.

Elke stem telt!

De verkiezingsuitslagen laten ook een paar opvallende zaken zien. Zo werd in elke Overijsselse gemeente waar de SGP meedeed stemmenwinst geboekt en in vijf van de zes gemeenten resulteerde dat ook in zetelwinst. In de gemeente Hoeksche waard stemden 543 meer op de SGP, maar ging er desondanks een zetel verloren. In Goeree-Overflakkee was het nog even spannend en werd er om een hertelling gevraagd. Het scheelde slechts drie VVD-stemmen, maar de zevende zetel werd behouden! En wat te denken van de gemeente Noordoostpolder, waar helaas 86 stemmen minder op de CU/SGP uitgebracht werden, maar waar het aantal zetels toch uitbreidde!

Elke stem telt, dat klinkt als een gezochte manier om stemmen de trekken, maar het klopt ook echt. De gemeente Putten illustreert dit duidelijk. Op de verkiezingsavond leek het erop dat Gemeentebelangen er met één stem verschil met de laatste restzetel vandoor ging, ten koste van de VVD. De liberalen vroegen een hertelling aan, waarna het verschil de andere kant opsloeg, de VVD kreeg met één stem verschil de laatste restzetel. Zo blijkt maar weer: elke stem telt.

Stijgende trend?

Een vergelijking met de verkiezingen van 2014 is lastig te maken, omdat er in de tussentijd veel gebeurd is in gemeenteland. Zo zijn er diverse fusies geweest, waardoor in sommige (voormalige) gemeenten voor het eerst op de SGP kon worden gestemd. Ook wisselden soms combinatiefracties van de ChristenUnie en SGP. Maar het valt wel op dat landelijk gezien de stemmenwinst van dit jaar niet is te danken aan stemmenverlies bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen. In 2018 bleef het stemmenaantal in gemeenten waar de SGP meedeed namelijk vrijwel gelijk aan het aantal stemmen in 2014, rekening houdend met fusies en dergelijke. De opwaartse beweging van het aantal stemmen in 2022 volgt hiermee de landelijke trend. Al jarenlang steeg het aantal stemmen op de SGP bij Tweede Kamerverkiezingen (vorig jaar stabiliseerde het aantal). Hopelijk kunnen we de stemmenwinst ook bij de provinciale verkiezingen vasthouden en wellicht zelfs uitbreiden!

Tot slot

De positieve uitslag voor de SGP stemt tot dankbaarheid. Allereerst tegenover God die ons deze zegen geeft. We leven in een land waar we in alle vrijheid voor Bijbelse waarden mogen opkomen, ook in de lokale politiek. Dat is geen recht, maar een voorrecht. Onze dank gaat ook uit naar de vele vrijwilligers die zich op allerlei manieren voor de SGP in hun gemeente hebben ingezet. Tenslotte wensen we alle gekozen raadsleden veel zegen toe op hun verantwoordelijke werk. Uiteraard ook sterkte en wijsheid bij de coalitieonderhandelingen!

Wilt u een totaaloverzicht van SGP-raadszetels per provincie en een totaaloverzicht van raadszetels van CU-SGP fracties? Klik dan hier!

___________________________________________________________________________________

NOOT 1: In de opmerkingen over stemmenaantallen is de gemeente Veere buiten beschouwing gelaten, omdat hier voor het eerst een SGP-lijst was, waardoor het lastig is om te bepalen hoe SGP-stemmen er zijn gewonnen; in 2018 was er nog een gecombineerde lijst met de ChristenUnie. De vier zetels die de SGP Veere behaalde zijn wel meegenomen in de zetelwinst van 32. Verder stonden op de Rotterdamse CU-lijst zeven SGP-kandidaten die samen 540 stemmen behaalden.