Prof. dr. Meindert Fennema: ‘Het gaat eigenlijk heel goed met Nederland’

ROTTERDAM – Veel mensen beweren dat het vertrouwen in de politiek de afgelopen honderd jaar fors is gedaald. Die voorstelling berust op een menselijk bedenksel, stelt Meindert Fennema, emeritus hoogleraar politieke theorie (Universiteit van Amsterdam). Pas na de Fortuynrevolte in 2002 is het politiek vertrouwen enigszins gedaald. In de periode 1960-2002 is het vertrouwen juist enorm toegenomen. ‘Wij hebben ideeën over het heden en de neiging om het verleden daarop aan te passen. Omdat er in het verleden nog geen Maurice de Hond bestond, kun je in vrijheid speculeren over wat mensen toen vonden.’

In het vandaag verschenen zomernummer van Zicht, het studieblad van het Wetenschappelijk Instituut voor de SGP, plaatst Fennema kritische kanttekeningen bij een aantal dominante publieke opvattingen. Mensen zouden er naar zijn mening goed aan doen hun (voor)oordelen te toetsen aan wetenschappelijk onderzoek. Zo slecht is het nu ook weer niet gesteld met het politiek vertrouwen. Afgaande op de cijfers scoort Nederland internationaal nog altijd hoog. Deze nuance wordt gedeeld door vertegenwoordigers van verschillende wetenschappelijke instituten, die in dit nummer hun visie op het ‘vertrouwensvraagstuk’ geven. Wel onderstrepen zij dat politici niet achterover kunnen leunen.

Oorzaken
Diverse ontwikkelingen blijken van invloed op de mate van politiek vertrouwen. De Europese integratie heeft het vertrouwen in dit opzicht geen goed gedaan. PvdA’er René Cuperus meent dat voor de ‘zwaar gebrekkige introductie van de euro’ een hoge prijs wordt betaald. ‘Mensen hebben het gevoel dat de politiek wel banken redt, maar gewone mensen en de jonge generaties voor de kosten van de crisis laat opdraaien.’ Ook Patrick van Schie (VVD) legt de vinger bij de zere plek als hij wijst op het referendum over de Europese grondwet (2005). ‘Dat politici een paar jaar later een nagenoeg gelijke tekst aanvaardden zonder die aan de bevolking voor te leggen, heeft burgers begrijpelijkerwijze het gevoel gegeven dat ze gepiepeld worden.’ 

Antwoord
Op D66 na zeggen de politieke denktanks geen politieke systeemwijzigingen nodig te hebben om het vertrouwen van de burger terug te winnen. In een tijd waar ‘vaste morele kaders en hechte oriëntatiepunten’ ontbreken, moeten mensen hun wezenlijke roeping op aarde weer leren verstaan, benadrukt Jan Schippers (SGP). Volgens Fraanje (CDA) gaat achter het vertrouwensvraagstuk een tweedeling tussen hoog en laag opgeleiden schuil. Hij refereert daarbij aan het fenomeen ‘diplomademocratie’, waarin hoger opgeleiden beter aan hun trekken komen dan lageropgeleiden. Het tegengaan van maatschappelijke fragmentatie beschouwt Fraanje daarom als het één van de meest actuele politieke vraagstukken van onze tijd. 

‘Zonder vertrouwen geen democratie’
SGP-fractievoorzitter Lourens van Bruchem uit Geldermalsen vindt het vertrouwen tussen politiek en burgers van ontzettend groot belang, van cruciale betekenis. ‘Zonder vertrouwen is er immers geen democratie. W? als fractie, als raadsleden moeten alle burgers van onze gemeente recht in de ogen kunnen k?ken. En voor sommige dossiers is dat zeker niet eenvoudig’, zo stelt Van Bruchem in een interview in de rubriek Lokaal Vizier. Hij meent dat het mogel?k is om vertrouwen te creeëren of te vergroten.

Maar hoe doe je dat dan?
Van Bruchem: ‘Als fractie z?n we realistisch en consequent. En dat werpt z?n vruchten af, zeker in deze grillige t?d waar een duidel?ke en realistische l?n vaak ver te zoeken is.’

Wat ging er in Geldermalsen mis rondom vertrouwen?
‘Het college dat in 2010 aantrad had de neiging om alles beter, sneller en vooral op een heel andere manier te gaan doen. Die ideeën botsten voortdurend met de ideeën vanuit oppositie. De output van het college bleef achter. Dit alles werd breed uitgemeten in de plaatsel?ke pers. Mede hierdoor ontstonden er forse spanningen tussen de verschillende coalitiepart?en. (…) Het gebakkelei in de gemeenteraad zorgde voor een flinke deuk in het vertrouwen van de burgers in de gemeentel?ke politiek. Eigenl?k had de burger op dat moment schoon genoeg van heel de lokale politiek. Het heeft maanden geduurd voordat de verhoudingen weer genormaliseerd waren.’

Hebt u tips hoe een SGP-fractie om zou moeten gaan met een vertrouwenskwestie binnen de gemeenteraad?
‘Bl?f naast mensen staan,’ zo luidt Van Bruchems reactie. ‘Dat betekent dat je in de wandelgangen alt?d moet bl?ven communiceren. Een SGP’er moet bekend staan als een onkreukbaar politicus, juist daardoor kun je in moeil?ke perioden iets betekenen voor beide part?en waartussen de vertrouwenskwestie speelt. En dat is een heel moeil?ke, maar belangr?ke opdracht voor ons allemaal.’

Geïnteresseerd? Neem nu een Zicht-abonnement of vraag vrijblijvend een proefnummer aan via de webshop op www.wi.sgp.nl of telefonisch via tel. nr. 010 7200 785.