Overconsumptie

"Weet wat je eet! Ook al worden veel consumenten steeds kritischer over wat en hoeveel ze willen of mogen eten, nog steeds wordt er veel te veel voedsel verspild. Eénderde van het voedsel dat we aanschaffen, gooien we met z’n allen weg”, zo stelt drs. Jan A. Schippers, directeur van het Wetenschappelijk Instituut voor de SGP. “Ook bij de manier waarop voedsel wordt geproduceerd, kun je vragen stellen. Of niet. Onder het motto: wat niet weet, wat niet deert. Maar dat komt in feite neer op het ontkennen of afschuiven van verantwoordelijkheid.”

De nieuwste editie van het kwartaaltijdschrift Zicht belicht verschillende kanten van het eten op ons bord. Waar komt het vandaan? Is het op een verantwoorde manier vervaardigd? Wie zijn de producenten en met welke vragen en problemen worden zij geconfronteerd? Is voedsel met E-nummers nu gevaarlijk of behoort de onrust hierover tot de categorie ‘broodje aap’? Over de laatste vraag gaan Dinneke van den Dikkenberg en Johan Polder in debat.

Intensivering of honger: een schijndilemma
De Wageningse hoogleraar Aalt Dijkhuizen trok in september jl. de aandacht met zijn stelling dat intensieve landbouw nodig is om honger te vermijden. Al eerder had prof. Louise Fresco in haar boek ‘Hamburgers in het paradijs’ betoogd dat een efficiënte, grootschalige en industriële voedselproductie nodig is om de wereld te kunnen blijven voeden. Prof. dr. ir. Wim de Vries (WUR) bekritiseert het schijndilemma ‘intensivering of honger’. Allereerst gaat wereldwijd dertig tot veertig procent van het voedsel verloren door bederf en door weggooien. Verder is volgens De Vries de regionale milieudruk van belang. Daarom zal in Nederland de landbouw vooral duurzamer moeten en kan deze in Afrika geïntensiveerd worden. “Tenslotte l?ken D?khuizen en Fresco op voorhand een forse groei van de vleesconsumptie te accepteren, terw?l dit het voedselproductiesysteem veel ineffectiever maakt. Minder vlees eten ligt dus meer voor de hand”, aldus De Vries.

Gedragsverandering nodig
De Vries: “Het aspect van het consumptiegedrag is iets wat geheel ontbreekt in de visie van D?khuizen. Z?n accent ligt op intensivering en innovatie. Daarachter ligt ook een wereldvisie: vooruitgangsgeloof in technocratische oplossingen waarb? ‘high-tech-landbouw’ op term?n alles kan oplossen zonder dat een gedragsverandering nodig is. En het is juist dat aspect van de mensel?ke mateloosheid (overconsumptie van vlees, uitputting van de aarde, oneerl?ke handel) wat mede tot ‘onduurzaamheid’ en honger leidt. Als hier geen verandering in optreedt, zal dit in de toekomst alleen maar erger worden.”

Carolyne Steel: Westerse voedselvoorziening is kwetsbaar
Redactielid ir. Hans Maljaars bespreekt het intrigerende boek ‘De hongerige stad’ van Carolyne Steel. Deze Britse auteur toont de grote impact van voedselvoorziening op onze samenleving. Het boek is ontnuchterend voor o.m. pleitbezorgers van een wereldwijde vrije markt voor voedsel. De agrarische sector is geen ‘gewone’ economische sector. Steel wijst er bijvoorbeeld op dat door fusies van levensmiddelenbedr?ven de wereldw?de voedselvoorziening concentreert. Negentig procent van de graanhandel wordt momenteel gecontroleerd door slechts v?f concerns. B? boeren en werknemers worden regelmatig de duimschroeven aangedraaid. Ook beschermen overheden de voedselindustrie via het mededingingsbeleid en landbouw- en exportsubsidies. Het zorgt voor handelsverstoring en zet ontwikkelingslanden verder op achterstand. Steel bekritiseert de veronderstelde westerse voedselzekerheid. We z?n afhankel?k van degenen die ons voeden, maar hebben er geen band meer mee. De vanwege distributie-efficiëntie zeer beperkte voorraden en de sterk verschraalde genetische diversiteit maken onze voedselvoorziening kwetsbaar, b?voorbeeld voor klimaatverandering.

Voedsel in de Bijbel
Redactielid Jan Mark ten Hove MA interviewde ‘kookdominee’ J.J.N. Wilmink. De predikant van de Gereformeerde Kerk in Ommen schreef diverse kookboeken die gebaseerd zijn op Bijbelse gegevens over voedsel (o.a. ‘Bijbels culinair’). Ds. Wilmink ziet de Bijbel in de eerste plaats als een geloofsboek, maar je kunt er volgens hem niet omheen dat voedsel een belangrijke plaats inneemt in het Woord van God. In de Bijbel gaat het 900 keer over voedsel. Het bereiden van eten was in de Bijbel een belangrijke en tijdrovende taak.

Hoe relevant zijn de Bijbelse spijswetten voor christenen anno 2012?
Ds. Wilmink: “Er z?n christenen die bepleiten dat we weer terug moeten naar het zogenaamde Genesisdieet. Dat is op zichzelf heel gezond. Toch aten de mensen in B?belse t?den in de prakt?k vaak niet zo gezond. Uit onderzoek van opgegraven botresten is dat gebleken. Hun voedsel was vaak te eenz?dig. Verse groenten stonden te weinig op het menu. En heel vet vlees werd als een gastronomisch hoogtepunt gezien. Desalniettemin is het goed wanneer christenen bewuster kiezen als het gaat over het eten van (biologisch) vlees en de frequentie daarvan. Minder vlees eten, eigenl?k een soort onthouding, is niet alleen gezonder, maar ook beter met het oog op duurzaamheid en het milieu.”

Megastallen: pleidooi voor nuchterheid
Twee SGP-bestuurders uit de gemeente Twenterand geven hun visie op de zogeheten megastallen. Wethouder ing. B. Engberts en raadslid drs. M. Bossers vinden dat de agrarische sector zich moet kunnen ontwikkelen. De bouw van stallen voor de dieren is daarvoor essentieel. Voor een economisch rendabele bedrijfsvoering heeft een bedrijf een bepaalde grootte nodig. Toenemende eisen, bijvoorbeeld op het gebied van dierenwelzijn en milieu, brengen extra kosten met zich mee. Dat betekent dat voor een economisch rendabele bedrijfsvoering schaalvergroting nodig is. De nadelen van megastallen zijn te ondervangen door voorwaarden te stellen aan de bouw en inrichting.

Bestelinformatie
Dit nummer van Zicht is te bestellen via de webshop van de SGP op www.wi.sgp.nl. De kosten bedragen € 8,50 inclusief verzendkosten.