Nieuwe Zicht: 'De staat op straat'

Nieuwe Zicht 'De staat op straat'

Prof. Tom Postmes: ‘Politici moeten gevolgen van oproep tot actie beter overzien’

Van veel sociale onrust kun je in Nederland niet spreken. Zeker in vergelijking met België, Duitsland en Canada. ‘Omdat die onrust elders zomaar naar ons land kan overslaan, is het terecht dat bestuurders daarover bezorgd zijn’, zo zegt prof. Tom Postmes in het zomernummer van tijdschrift Zicht. De Groningse hoogleraar Sociale Psychologie is kritisch over twitterende politici: ‘Zij kunnen zomaar olie op het vuur gooien en de onrust aanwakkeren, door bijvoorbeeld op te roepen tot actie, zonder daarbij grenzen aan te geven. Dan is het weinig verbazingwekkend dat het uit de hand loopt.’

Kunnen de vaak ad hoc georganiseerde protestbijeenkomsten bij de komst van een AZC of een voorstel daartoe ook gezien of uitgelegd worden als een teken van groeiend onbegrip bij burgers over de (gangbare manier van) democratische besluitvorming?

Postmes: ‘Inmiddels zijn er minstens vier plaatsen in het land die landelijke bekendheid hebben verworven door hevige protesten tegen de komst van een AZC in de gemeente: Steenbergen, Purmerend, Geldermalsen en de Rotterdamse wijk Beverwaard. […] Wanneer politici op het uit de hand lopen van deze situaties willen reflecteren, lijkt mij in de eerste plaats van belang dat zij zichzelf een spiegel voorhouden. In Beverwaard bijvoorbeeld was het Leefbaar Rotterdam die aanvankelijk akkoord was gegaan met het plan en vervolgens toch de onrust en verdeeldheid erover opstookte. En in Purmerend was het Wilders die een oproep deed tot ferm protest zonder daarbij een nadere afbakening of grenzen aan te geven. Dan is het weinig verbazingwekkend dat het uit de hand loopt. Kortom: het zou kunnen dat niet iedere politicus de mogelijke gevolgen van zulke oproepen tot acties overziet.’

Geldermalsen: ongunstige cocktail

Postmes: ‘… Over het plan in Geldermalsen deed het gerucht de ronde dat de gemeente het geld van de rijksoverheid goed kon gebruiken. Of dit klopt, heb ik niet kunnen verifiëren. Maar in combinatie met de zeer voortvarende aanpak van het college van B&W vormde dit blijkbaar een ongunstige cocktail, waardoor protesteerders zover gingen dat zij de raadsvergadering onmogelijk maakten. Ronduit schokkend is het om te horen dat raadsleden persoonlijk met de dood bedreigd zijn en extra beveiliging nodig hadden. Dat is tegelijk heel tragisch-ironisch te noemen, omdat Wilders zelf ook slachtoffer is van ernstige bedreigingen en onder strikte persoonlijke beveiliging zijn werk als Tweede Kamerlid moet doen. Je zou denken dat je dan wel twee keer nadenkt en juist probeert te voorkomen dat andere politici daarmee ook worden geconfronteerd.’

Gaswinning in Groningen: weinig protest uit machteloosheid

In Groningen staat de relatie tussen overheid en burgers onder druk vanwege de gevolgen van de gaswinning. Toch gaan Groningers niet massaal de straat op. Hoe zit dat?

Postmes: ‘De laatste tijd verdiep ik mij in de onrust rondom de gaswinning in de provincie Groningen. De Groningers uiten hun diepe bezorgdheid niet door veel en vaak te demonstreren. Ik bemerk bij de bevolking veel meer een houding die machteloosheid uitstraalt. Dat is een heel vervelende emotie. Het functioneren van mens en samenleving wordt erdoor belemmerd. Het moet te denken geven dat ook bestuurders in Groningen zich zelfs openlijk tegen de rijksoverheid keren. Daarin gaan zij heel ver en ik vind het schokkend om dat te moeten constateren. Hoe kan het in zo’n goed georganiseerd land zo ver komen? Dat is een vraag die mij sterk intrigeert.’

Burgerparticipatie in de netwerksamenleving

Tien jaar geleden schreef de bestuurskundige dr. Arwin van Buuren, samen met een werkgroep van het Wi-SGP, de studie ‘Tussen stemmen en sturen’. Daarin werd uiteengezet hoe de SGP het fenomeen van de netwerksamenleving principieel waardeert en hoe SGP-vertegenwoordigers daarop kunnen inspelen. Op verzoek van de redactie blikt Arwin terug en vooruit: ‘Tien jaar na dato zien we dat de trend die in de jaren negentig nog werd omschreven als ‘burgerparticipatie’ een aantal stadia verder is. In tal van moderne sturingsopvattingen staat de burger centraal, worden plannen ontwikkeld op basis van wat burgers aanreiken en stuurt het initiatief van de burger het handelen van de (gemeentelijke) overheid. Dit kan heel ver gaan. Er zijn experimenten met participatief begroten waarbij een burgerbegroting wordt ontwikkeld. Of waar burgers de toon aangeven voor gebiedsontwikkelingen. Burgerjury’s, stadsinitiatieven, burgerpanels en allerhande vormen van digitale participatie zijn niet meer weg te denken. Overheidsparticipatie, dat is wat overheden nog rest – zo lijkt het althans. Ze kunnen aansluiten bij maatschappelijke initiatieven en deze faciliteren, maar van hiërarchische sturing is nauwelijks nog sprake.

Overheid is medespeler in plaats van spelbepaler

Nieuwe wetgeving stimuleert deze ontwikkeling. De nieuwe Omgevingswet is er helemaal op gericht om maatschappelijke planvorming en ‘uitnodigingsplanologie’ mogelijk te maken. De rol van de overheid is het faciliteren van deze planprocessen. Het zelf maken van (ruimtelijke) plannen kenmerkt steeds minder de bestuurlijke praktijk. En bij het zelf ontwikkelen van die plannen door burgers past het ook om ze zelf uit te voeren en actief betrokken te worden bij de instandhouding van het gerealiseerde. Dit alles dwingt de overheid in een rol als medespeler, in plaats van spelbepaler te zijn. […]

Gewijzigde rol volksvertegenwoordiger

Tien jaar na het schrijven van de nota over de netwerksamenleving, is de notie van netwerksturing alleen maar prominenter geworden. De opkomst van nieuwe media heeft ook tot gevolg gehad dat de overheid in toenemende mate in digitale netwerken opereert en intervenieert. Dat maakt overheidssturing niet eenvoudiger. Maar er zijn goede redenen om juist in deze netwerksamenleving onze staatkundige en gereformeerde beginselen opnieuw te doordenken en te vertalen in de pasmunt van deze tijd. Christelijk burgerschap beperkt zich niet tot het stemhokje. Het heeft tal van verschijningsvormen. Een ieder kan doen wat zijn hand vindt om te doen. En de volksvertegenwoordiger die het primaat van de politiek allerwege ziet afkalven? Die kan daar beter niet over klagen, maar zal zich moeten beijveren om met een visie op het goede voor land en volk houvast te bieden, richting te geven en verbindingen te leggen.

De staat op straat!

Het tijdschrift Zicht wordt uitgegeven door het Wetenschappelijk Instituut voor de SGP. In het zomernummer van Zicht staat het thema politieke participatie centraal. Vanouds is de politieke partij hèt instrument om aan de participatie van kiezers in de politieke besluitvorming gestalte te geven. Maar vandaag de dag vinden en benutten burgers allerlei manieren om politieke beslissingen te beïnvloeden. Ze gaan daarbij letterlijk de straat op, organiseren een protestbijeenkomst, komen met spandoeken naar een informatiebijeenkomst over een asielzoekerscentrum, ze dienen een petitie in bij de Tweede Kamer of verzamelen handtekeningen voor een referendum.

In dit Zichtnummer staat een variatie aan interviews, artikelen en columns aan over volkssoevereiniteit, sociale onrust, de netwerksamenleving, hoe je als politieke fractie omgaat met de komst van een AZC, over het betrekken van jongeren bij de politiek, over ‘De Nieuwe GGZ’ (van belang bij het beleid rondom verwarde personen) en over de vraag of het tijd is om politieke partijen af te schaffen. Het nummer is voor € 7,00 (excl. verzendkosten) te bestellen in de webshop van de SGP. U kunt ook kiezen voor een abonnement, het eerste jaar betaalt u slechts € 15,00. De normale abonnementsprijs is € 21,50 per jaar. Studenten en SGP-jongeren betalen € 12,50 per jaar.

------------------------------------------- EINDE PERSBERICHT ----------------------------------------

Inhoud Zicht 42^e jaargang (2016) nr. 2 – ‘De staat op straat’

Rubriek                 Titel/auteur

Blikopener            Waarom zou je nog lid zijn van een partij? drs. Jan Schippers

Bijbelstudie           Kleur bekennen - ds. H. Westerhout

Interview               ‘Probeer als politicus te begrijpen wat mensen drijft’ - drs. Jan Schippers interviewt prof. dr. Tom Postmes

Thema                   Het volk regeert, maar hoe? mr. Corry-Anne Everse

Thema                   ‘Global Governance’: de essentie van de Europese Unie - Todd Huizinga

Focus                     De tirannie van de participatie - Henri Krooneman

Thema                   Het referendum: een gevaarlijke ‘Volonté Générale’ - drs. Johan de Boer

Thema                   Een rood stempotlood bij de geboorteaangifte - mr. drs. Willem de Wildt

Brandpunt            Lees jij je Facebook niet? - Gert-Jan Kats

Thema                  Kansen voor eigentijdse beginselpolitiek? - mr. Arwin van Buuren

Lokaal Vizier         Komt er een AZC in uw gemeente? - Ronilla Heijboer BSc

Lokaal Vizier         ‘De GGZ-cliënt moet weer kunnen dromen’ - Huibert Kik interviewt prof. dr. Philippe Delespaul

SGP-Jongeren      Wie de jeugd niet heeft... - Hans van ‘t Land

Kwartaalstelling    Schaf politieke partijen af! - Debat tussen Tom Walthaus en Niek Bakker

Boekenschap       Duurzame en intergrale geneeskunst - dr. Jan Meeuse

Boekenschap       Over geloof, wijsheid en integriteit - dr. Klaas van der Zwaag

                       Perspectief            Actief in de Hogere politiek - ir. Hans Maljaars