Klaar met leven

Het is 31 maart 2017. De 68-jarige Willem overdenkt het leven dat achter hem ligt. Vele jaren heeft hij hard gewerkt en zich ingezet voor de maatschappij. Hij heeft samen met zijn vrouw drie kinderen grootgebracht. Aan zijn arbeidzame leven is nu een eind gekomen. Hij voelt zijn lichamelijke gebreken toenemen. Afhankelijk van anderen wil hij liever niet zijn. Zijn kinderen zijn druk bezet en de zorg kost ontzettend veel geld. Hij wil niet als een kostenpost en last voor de maatschappij worden gezien. Wat hem betreft is zijn leven voltooid. Het is mooi geweest. Juist dit voorjaar besloot het kabinet dat het zelfbeschikkingsrecht van mensen ook moet worden gerespecteerd wanneer ze tot de conclusie zijn gekomen dat ze ‘klaar met leven zijn’. Willem vraagt en krijgt wat hij nodig heeft om zijn voornemen uit te voeren.

Last
Wordt dit in ons land werkelijk mogelijk? Ondenkbaar is het niet. Misschien moeten we zelfs zeggen: het is te verwachten. In het regeerakkoord van het kabinet Rutte-II lezen we namelijk: “De maatschappelijke discussie over het vrijwillige levenseinde zal worden voortgezet en kan leiden tot aanpassing van wet- en regelgeving.” Het kabinet houdt de mogelijkheid open dat mensen die ‘uit het leven willen stappen’ daarvoor op legale wijze de benodigde middelen ontvangen. Kennelijk ziet het kabinet dit als een vorm van zorg voor de naaste. De passage in het regeerakkoord is namelijk opgenomen in het hoofdstuk met als titel ‘Zorg dichtbij’.
In onze tijd is voor velen het zelfbeschikkingsrecht een belangrijke waarde. Mensen moeten in vrijheid keuzes kunnen maken. Je kunt je echter afvragen of de keuze van mensen om ‘uit het leven te stappen’ werkelijke een vrije keuze is. Uit de overwegingen van Willem blijkt dat hij niet tot last wil zijn van anderen en dat de kosten van de zorg ook een rol spelen. Deze omstandigheden hebben er mede toe geleid dat Willem tot zijn keuze gekomen. Hij ervaart zichzelf als een lastpost, terwijl anderen wellicht graag voor hem willen zorgen, omdat ze van hem houden.

Oog voor elkaar
Een bekende uitdrukking is dat je de beschaving van een land kunt afmeten aan de zorg voor ouderen. Het is een gegeven dat de kosten van de gezondheidszorg onbetaalbaar worden als er niets gebeurt. Maar dat betekent niet dat we de indruk moeten wekken dat ouderen een kostenpost zijn. Voorkomen moet worden dat bij ouderen het gevoel ontstaat dat ze wel oud mogen worden als ze de kosten van de zorg die ze nodig hebben zelf maar betalen. Het is belangrijk dat gezonde mensen solidair zijn met mensen met beperkingen. In een samenleving behoort oog te zijn voor elkaar. Solidariteit in de zorg betekent dat gezonde mensen de morele plicht hebben hun zorgbehoevende naaste te helpen. Tegelijkertijd hebben ouderen de plicht naar vermogen een bijdrage te leveren. Ook hier geldt het Bijbelse gebod: “Draagt elkanders lasten, en vervult alzo de wet van Christus.” (Galaten 6:2). Wanneer we zo ‘oog hebben voor elkaar’, hoeft niemand zich een last voor de samenleving te voelen. Zelfs niet als het leven zwaar wordt, omdat de liefde alles (ver)draagt.

Bron: CIP

Johan van Berkum
Wetenschappelijk medewerker WI SGP