Gesprek met oud-rechter

Dit is een greep uit een interview van Zicht - Democratie onder druk?

Regelmatig klinkt vanuit de politiek kritiek op de rechtspraak. Rechters zouden te progressief zijn en te licht straffen. Daarnaast moeten rechters zich met enige regelmaat uitlaten over kwesties die het politieke beleid raken, bijvoorbeeld wanneer het gaat om het interpreteren en toepassen van wetgeving in een concreet geval. Zowel bij de rechters als in delen van de politiek leven er ook zorgen over de kwaliteit en weerbaarheid van de rechtsstaat. Wat is in deze materie het perspectief van een (oud-)rechter?

'Ik ken verschillende rechters die ook SGP stemden.'

Heeft de opkomst van het populisme een rol in de veranderende houding ten opzichte van de rechtsstaat?

‘Ja, dat geloof ik wel. Neem als voorbeeld het plan van het kabinet om een asielcrisis uit te roepen. Vrijwel alle deskundigen zeiden ‘dat kan helemaal niet’. Lange tijd was de reactie ‘Daar hebben we niks mee te maken. We gaan het gewoon doen en zien wel of de rechter ons terugfluit’. Die houding leidt tot wetgeving die in juridisch opzicht niet deugt.’

Toch hoor je steeds vaker dat rechters ‘te politiek’ of ‘progressief’ zijn, waar komt dat vandaan?

‘Ik kan jullie geruststellen, want ik ken verschillende rechters die ook SGP stemden en ik heb zelf nooit D66 gestemd. Zo zijn er heel veel. Het beeld van een progressieve rechtspraak komt uit een onderzoek waaruit bleek dat er onder jonge rechters gemiddeld genomen iets meer D66 gestemd werd. Dat is een momentopname geweest van inmiddels al heel wat jaren terug. Eerlijk gezegd word ik daar niet warm of koud van. Als rechter opereer je zonder politieke kleur, je draagt niet voor niets een toga. Dat wil overigens niet zeggen dat persoonlijkheid geen rol speelt. Gelukkig maar, anders zouden we het aan een robot over kunnen laten, dat zou geen verbetering opleveren voor de rechtspraak.’

'Anders zouden we het aan een robot over kunnen laten.'

Curriculum vitae

Leendert Verheij (75) kan terugblikken op meer dan 40 jaar dienst binnen de rechtspraak. Hij was onder andere president van het Gerechtshof in Den Haag en voorzitter van de Landelijke Commissie Selectie Rechters (LSR). Per 1 april 2018 ging hij met pensioen, maar tot 1 augustus 2024 was hij nog als raadsheer-plaatsvervanger werkzaam. Sindsdien is hij actief als voorzitter van een aantal landelijke geschillencommissies, voornamelijk in de gezondheidszorg, GGZ en de Kinderopvang

Benieuwd naar het hele interview en nog meer interessante artikels over de rechterlijke onafhankelijkheid en politieke speelruimte? Bestel dan nu Zicht - Democratie onder druk?

Bestellen