Eervolle volksverheffing

door Jan Schippers, directeur

Een groot schandaal! Al dat onrecht in overvloed. Een stroom die geen dijk of duin kan keren. Het is vechten tegen de bierkaai of dweilen met de kraan open als je in politiek en maatschappij onrecht wilt bestrijden. Een programma voor eervolle volksverheffing? Onbegonnen werk. Leggen we dan ons moede hoofd in de schoot? Of draaien we ons hoofd opzij om weg te kijken?

Gerechtigheid verhoogt een volk. Dat stond in 1981 op de SGP-verkiezingsposters. Ontleend aan Spreuken 14. Heeft mijn partij zich voldoende ingezet voor Sociale Gerechtigheids Politiek? In Nederland is de gerechtigheid de laatste kwart eeuw niet bepaald versterkt. Laat staan dat er in Europa of wereldwijd iets van terecht is gekomen. De kloof tussen het ideaal van gerechtigheid en de barre realiteit van allerlei onrecht is daarentegen veel wijder geworden. De ongelijkheid in welvaartsverdeling is alleen maar toegenomen. De toestand van milieu en klimaat verslechterde verder. Na het einde van de Koude Oorlog is er zeker geen wereldvrede gekomen. Nee, we leven in een atmosfeer van onrecht. Alle volkeren lijden als gevolg van geestelijke luchtverontreiniging. De zonde is als een schandvlek over de natiën gekomen.

Waar ligt het toch aan dat onze welvaartsvergroting gepaard gaat met meer en grotere ongerechtigheid? We moeten eerlijk erkennen dat we onze weelde in feite gekocht hebben voor onrecht, door tekort te doen aan onze naaste dichtbij en veraf. Onze gewetens hebben we enorm belast door Gods schepping te vervuilen en aan te tasten. Door onze verslaving aan een comfortabel en rustig leven is onze ziel aan ’t stof gekluisterd. Wil je ons alsjeblieft niet komen hinderen, beste klimaatwetenschapper of vluchtende asielzoeker?

Dinsdagavond 15 september jl. was ik ’s avonds in de Sionkerk te Vlaardingen. Daar deed mijn goede vriend mr. H. Brons intrede als predikant van de Gereformeerde Gemeente. Vanuit Psalm 71 vers 16 stond de gerechtigheid Gods centraal in de verkondiging. Terecht merkte hij onder meer op dat deze gerechtigheid een wijde actieradius heeft. Zij omvat niet alleen onze persoonlijke verhouding tot God, maar zij betreft ook de vraag hoe wij omgaan met onze medemensen en met de schepping.

Later gingen mijn gedachten verder: amputeren wij die veelomvattende Bijbelse gerechtigheid niet maar al te vaak? We begrenzen haar tot het innerlijke, geestelijke leven, versmallen haar tot een zaak tussen God en individu. We beperken de gerechtigheid door te proberen die met ons verstand in regels te vangen – de farizeeër zit in ons aller hart. Maar gaandeweg raakt zo veel zonde en onrecht buiten beeld. Bijvoorbeeld het najagen van eigenbelang. Dat varieert van ‘het is heus niet verkeerd om eerst jezelf te helpen voordat je anderen helpt’ tot het botte ‘eigen volk eerst’. We worden wereldmijders en veredelen dat door te benadrukken dat het ons toch allermeest gaat om Gods eer en de zaligheid der ziel. Vervolgens doen we neerbuigend over die groene wereldverbeteraars die nooit naar de kerk gaan of op een eenzijdige horizontalistische manier geloven.

Hoe anders de taal van de Bijbel! Gods vriendelijk Aangezicht richt zich bijzonder op weduwen, wezen, vreemdelingen en armen: het kwartet van kwetsbaren dat het meest te lijden heeft onder onrecht. Als we dit niet voor waar willen houden, vertonen we verdacht veel overeenkomst met de goddeloze in Psalm 10, die de gierigaard prijst, de ellendige berooft en zegt dat God het niet ziet. Maar God aanschouwt wèl het verdriet en de moeite; Hij hoort de zachtmoedigen, om de verdrukte recht te doen. In onze maatschappij kunnen we dan denken aan ongewenste ongeboren kinderen, ongewenste bijstandsgerechtigden, ongewenste zieke ouderen en ongewenste ontheemde vluchtelingen. Vinden wij Nederlanders ze niet allen ‘ongewenst’ omdat we massaal weigeren Gods gerechtigheid voluit te erkennen?

De Bijbelse gerechtigheid doet een indringend appel op ons hart, wil en verstand. De hele mens, de gehele samenleving en de ganse schepping zijn erin betrokken. Inderdaad, dat maakt simpele oplossingen voor ingewikkelde problemen tot goedkope slogans. Maar uit liefde tot God en de naaste willen we van harte gehoor geven aan Gods roepstem om in trouw recht te doen, op te komen voor wie geen helper heeft en om betrouwbare rentmeesters te zijn. Totdat de goedertierenheid en de waarheid elkaar zullen ontmoeten, de gerechtigheid en de vrede elkaar zullen kussen. Schandalige ongerechtigheid verdwijnt als Christus’ eervolle verheffing verschijnt.

Deze column verscheen in het Reformatorisch Dagblad van 14 oktober 2015.