Boekrecensie: Armoede uitgelegd aan mensen met geld

Door: Jan Schippers

Tim ’S Jongers is ervaringsdeskundige. Hij komt zelf uit een gebroken gezin waar het armoe troef was. De passages waarin hij beschrijft hoe hij indertijd bejegend werd door mensen met geld zijn pijnlijk. En het is haast spannend om te lezen hoe hij zich uit de armoede heeft geworsteld. Dat ging met vallen en opstaan. Tim kroop als het ware door een donkere tunnel met een bodem van zompige klei waaraan je vastplakt. Met andere woorden: het vergt de nodige moed en nog veel meer uithoudingsvermogen om de armoede te boven te komen.

Het is inzicht gevend dat de auteur allerlei vooroordelen over armoede benoemt en ontkracht. Zoals: armoede is je eigen schuld omdat je niet wil werken, of: armoede is het gevolg van domme keuzes die je hebt gemaakt. Wie welvarend is, zou zomaar kunnen denken dat ‘ie dat vooral aan z’n eigen inspanningen heeft te danken. Dat deze gedachte meestal misplaatst is, maakt Tim duidelijk aan de hand van onderzoeken die uitwijzen dat iemands uitgangspositie van grote invloed is op zijn levensstandaard later. In welk postcodegebied je wieg heeft gestaan, of je ouders geld hebben of dat ze worstelen met schulden, hebben je ouders een opleiding afgerond of zijn ze laaggeletterd, hebben je ouders een netwerk van vrienden en kennissen die jou kunnen helpen, blijven je ouders bij elkaar of gaan ze scheiden? Deze en andere factoren zijn van grote invloed op iemands mogelijkheden en kansen om ook een goede opleiding te volgen, een baan met inkomen te verwerven, een woning te hebben, een stabiel gezin te vormen en een goede maatschappelijke positie te bereiken.

De kinderen zijn dan als het ware voor het leven getekend. Het wegnemen van de oorzaken van die stress door effectieve vormen van gezinsondersteuning is de aangewezen route.

Natuurlijk proberen politici en beleidsmakers iets te doen tegen armoede. Zo staat kinderarmoede hoog op de politieke agenda. En dat geldt ook voor andere soorten armoede. Maar doordat het beleid zo versnipperd is komt dé armoede niet goed in beeld. En zeker niet diep genoeg. Want armoede zit heel erg diep, het doet ook veel met de mens die ermee worstelt. Tussen rijkere en armere mensen gapen een viertal kloven: een diploma-, gezondheids-, vertrouwens- en tevredenheidskloof. De ‘Atlas van afgehaakt Nederland’ liet dit al zien en dit boek zet daar een paar dikke strepen onder.

Wat is nodig? Investeren in een goede start van mensen is de slimste aanpak zo betoogt ’S Jongers, want die levert het meeste rendement op, zowel voor de persoon in kwestie als voor de samenleving. Als ouders met jonge kinderen – en zeker ook aanstaande moeders en vaders – stress hebben vanwege te weinig inkomsten of baanonzekerheid, dan heeft dit heel veel impact op het gehele gezin. De kinderen zijn dan als het ware voor het leven getekend. Het wegnemen van de oorzaken van die stress door effectieve vormen van gezinsondersteuning is de aangewezen route. Het geven van geld of verlenen van toeslagen is belangrijk, maar niet voldoende. Denk bijvoorbeeld ook aan prenatale huisbezoeken, vroegsignalering van problemen, het verlichten van schulden en het opzetten van informele netwerken voor contact met lotgenoten.

De hoofdboodschap van dit boek is: zie de mens. Want dan is er pas sprake van echte medemenselijkheid.

De hoofdboodschap van dit boek is: zie de mens. Want dan is er pas sprake van echte medemenselijkheid. Een bureaucratische, regelgerichte aanpak gaat niet werken. Wat mij betreft, hoeft de overheid zeker niet alles te doen als het gaat om armoedebestrijding, maar leveren maatschappelijke initiatieven, stichtingen en kerken die werken met vrijwilligers een essentiële bijdrage. Niet de vraag ‘waar heb je recht op?’ moet leidend zijn, maar: ‘wat heb je nodig?’ Mijn collega van de Wiardi Beckman Stichting schreef een boek waarvan ik hoop dat het in handen komt van veel politici, beleidsambtenaren, diakenen en maatschappelijk werkers die zich inspannen om armoede tegen te gaan. Verder is het een eyeopener voor iedereen die een hoger inkomen heeft dan 2750 bruto per maand en denkt wel te weten hoe het komt dat veel mensen in armoede vastgeklonken zitten. De vraag voor ieder is: wat doet u er zelf aan? Ziet u ‘slechts’ een armoelijder, mogelijk een ‘profiteur’ of ziet u een mens, een naaste, iemand die is als u

Tim ’S Jongers Armoede uitgelegd aan mensen met geld
De Correspondent Paperback, 186 blz. Prijs € 22,00