Voedselverspilling

Vanmiddag debatteert de Tweede Kamer over het voedselbeleid, over verduurzaming van de voedselproductie, voedselverspilling en voedselfraude. SGP-Kamerlid Roelof Bisschop wil meer ruimte voor boeren en andere ketenpartijen om samen te werken en afspraken te maken over verduurzaming en de financiering daarvan. Dat helpt de boel meer vooruit dan extra regels, een verbod op megastallen en een vleestax. Hij weet zich daarin gesteund door een vanmorgen verschenen rapport van de Raad voor Integrale Duurzame Landbouw en Voeding. Roelof Bisschop pleit verder voor een stevigere aanpak van voedselverspilling. Staatssecretaris Dijksma zet vooral in op bewustwording. Dat is goed, maar er is meer mogelijk. Hij wil dat onder meer supermarkten ruimte krijgen om overgebleven producten te doneren aan bijvoorbeeld voedselbanken zonder dat ze claims aan hun broek kunnen krijgen. Verder wil hij versoepeling van onnodig strenge hygiënevoorschriften voor catering- en horecabedrijven. Verse producten die langer dan twee uur ongekoeld aangeboden worden, moeten weggegooid worden, terwijl verschillende producten best langer dan twee uur aangeboden kunnen worden.

AO Voedsel
18 december 2013
SGP – Roelof Bisschop

Eerlijke prijs voor eerlijk voedsel

Vanmorgen is een interessant rapport van de Raad voor Integrale Duurzame Landbouw en Voeding verschenen over de complexiteit van de kipketen[1]. Vele schakels zijn betrokken, ze concurreren op prijs en hebben weinig oog voor de kennis, duurzaamheid en positie van andere schakels. We hebben nu goedkope en CO₂-efficiente kipfilet, maar ook uitgemolken kippenhouders voor wie het lastig is om te investeren in meer dierenwelzijn, minder antibioticagebruik en duurzamer veevoer. Het is opmerkelijk dat de Raad niet pleit voor een verbod op megastallen, invoering van een vleestax of strengere regelgeving. De Raad pleit wel voor een daadwerkelijke  transitie door nieuwe verdienmodellen.  Zolang vooral geconcurreerd wordt op prijs zullen investeringen in dierenwelzijn niet terug verdiend worden en niet van de grond komen. Dit is ook al jaren de boodschap van de SGP. Strengere regels en een vleestax doen geen recht aan de complexiteit van voedselketens en helpen de boel daarom niet vooruit. Samenwerking in de keten is nodig. Een belangrijke stap daarvoor is het loslaten van de eenzijdige focus op maximale concurrentie in het mededingingsbeleid. Een overheid die wel steeds strengere regels oplegt, maar nauwelijks ruimte wil bieden voor afspraken over het terugverdienen van investeringen en hogere kosten, is de k(n)ip voor de neus niet waard.

De SGP zet zich daarvoor in. Nu één concreet punt: de regering heeft concept-beleidsregels[2] opgesteld voor de ACM met daarin aanwijzingen voor het bieden van ruimte voor afspraken rond duurzame ontwikkeling[3]. Deze beleidsregels zijn echter behoorlijk vaag. ACM-voorzitter Fonteijn heeft na het verschijnen van de beleidsregels nog kritiek geuit op de vaagheid waarmee de politiek duiding geeft aan het meewegen van publieke belangen als dierenwelzijn. Heeft de regering de uitvoerbaarheid- en handhaafbaarheidstoets van de ACM al binnen? Ik neem aan dat hier dezelfde kritiek in doorklinkt. Is de regering dan bereid de beleidsregels concreter te maken, zodat ze in de praktijk ook daadwerkelijk meer ruimte gaan bieden?

Een laatste opmerking bij dit onderdeel: als door samenwerking in de keten oogkleppen afgezet worden, helpt dat ook om voedselfraude te voorkomen.

Voedselverspilling

Het is verbazingwekkend hoeveel voedsel er verspild wordt. Nog vaak onbewust belandt meer dan 30% van het voedsel in de afvalbak. De productie van dat voedsel heeft ook grondstoffen en inspanning gekost. Deze verspilling moet aangepakt worden.

De staatssecretaris zet met name in op bewustwording bij consumenten en bedrijfsleven, en niet echt op aanpassing van regelgeving. De SGP vindt dat er ook wat betreft aanpassing van regels nog mogelijkheden zijn die benut kunnen en moeten worden.

De programmamanager Duurzame voedselketens van de Wageningen Universiteit wees tijdens het rondetafelgesprek op de zogenaamde Good Samaritan law in de VS en Italië ten aanzien van voedsel. Binnen randvoorwaarden worden supermarkten en producenten bij het doneren van overgebleven voedsel gevrijwaard van voedselveiligheidsclaims. Dat klinkt goed. Het zou ook voor Nederland een win-win situatie op kunnen leveren. Supermarkten en producenten hebben meer ruimte om voedselverspilling te voorkomen. Voedselbanken kunnen beter aan de vraag naar voedsel door minderbedeelden voldoen. Wil de staatssecretaris zich inzetten voor bescherming van barmhartige Samaritanen in de Nederlandse voedselketen?

Supermarkten en andere verkoopkanalen moeten ook meer ruimte krijgen om  producten te verkopen die de ‘ten minste houdbaar tot’ datum zijn gepasseerd. Uiteraard met duidelijke vermelding daarvan. Ik heb de indruk dat de Europese richtlijn zich meer richt op uniformering van de etikettering en dat het onze eigen Warenwet is die dit in de weg staat. Wil de staatssecretaris daar naar kijken?

De Europese levensmiddelenverordening laat weinig ruimte voor een eigen koers ten aanzien van de vermelding van houdbaarheidsdata op voedselproducten. Daarom hoeven we nog niet stil te zitten. In bijlage 10 van de verordening worden een aantal producten genoemd waarvoor geen vermelding van de houdbaarheidsdatum vereist is. Deze lijst kan uitgebreid worden met bijvoorbeeld producten die lang houdbaar zijn. Daarbij komt dat aanpassing van een bijlage eenvoudiger is dan een aanpassing van de Verordening zelf.  Gaat de staatssecretaris zich in Brussel stevig inzetten voor uitbreiding van deze lijst?

Cateraars en horecabedrijven moeten voldoen aan allerlei hygiënevoorschriften. Die slaan soms door. Onderzoek wijst uit dat hier mogelijkheden liggen om verspilling aan te pakken. Deze bedrijven mogen verse producten niet langer dan twee uur niet gekoeld aanbieden. Hierop is ontheffing mogelijk, maar de lat ligt hoog. Hier zit ruimte voor versoepeling. Is de staatssecretaris bereid in overleg met cateraars en horecabedrijven werk te maken van deze versoepeling?