Vergeet de boeren niet!

Bij de behandeling van de begroting van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij sprak dit jaar Roelof Bisschop. Hij nam vlak voor de zomer de portefeuille landbouw over van Elbert Dijkgraaf. Bisschop is boerenzoon, zodat hij van huis uit weet hoe de hooivork in de steel zit. Bovendien steekt hij, net als Dijkgraaf, veel tijd in gesprekken met de deskundigen bij uitstek, de boeren zelf.

In de SGP-bijdrage komt dat goed tot uitdrukking. “Vergeet de boeren niet!” Dat zei Bisschop in zijn bijdrage waar het ging over het overleg dat het kabinet voert met de sector. Laat dat niet alleen allerlei organisaties zijn, maar vooral ook de mannen en vrouwen van de praktijk. “Vergeet de boeren niet!” zei hij ook tegen de minister toen hij de vele, vaak overbodige regels waar de boeren tegenop lopen aan de kaak stelde.

Omdat de eerste termijn van de Tweede Kamer op 31 oktober was, hervormingsdag, sloot Roelof Bisschop af met een mooi en toepasselijk citaat van Maarten Luther: “Als een boer wist, hoe moeilijk en gevaarlijk het werk van de vorsten is, zou hij God danken, dat hij een boer was.”


Bijdrage SGP debat begroting Landbouw, Natuurbeheer en Visserij:

“Inmiddels ben ik een jaar actief als landbouwwoordvoerder, heb ik verschillende werkbezoeken gedaan en tientallen boeren gesproken. De rode draad in al die gesprekken is wel de frustratie over de vele regels die vanuit de Haagse ivoren toren komen, maar de aansluiting op de praktijk missen.

Een pijnlijk voorbeeld is de aanpak van kalverregistratieaffaire. Een kanon afschieten zonder een goede verkenning is vragen om problemen.

Er komt veel op onze boeren, tuinders en vissers af: de Brexit, het klimaatbeleid, fosfaatrechten, een verbod op belangrijke gewasbeschermingsmiddelen, verplichte asbestsanering, enzovoorts. De kostprijs stijgt sneller dan de opbrengstprijs. Dat betekent nogal wat. Zo verwacht de Rabobank een decimering van het aantal varkensbedrijven.

Goed landbouwbeleid is belangrijker dan ooit. Ik noem graag enkele bouwstenen.

Landbouwvisie
De minister heeft met haar landbouwvisie een duidelijke richting neergezet. Minder kunstmest, minder gewasbeschermingsmiddelen, minder emissies, met een beter verdienmodel. Die richting vindt brede steun. De vraag is vervolgens: hoe? De minister wil afspraken met het werkveld. Heel goed. We hadden dat eerder al voorgesteld.

Een zinnetje bleef haken. Ik citeer: ‘De eerste stap is dat overheid en maatschappelijke partijen medio 2019 afspraken maken (…)’ Prima, maar vergeet ze de boeren zélf niet?

Praktijkonderzoek, innovatie, samenwerking en een goed verdienmodel zijn belangrijke motoren voor verduurzaming. Die machine heeft nog wel wat olie nodig.

Het praktijkonderzoek waar de gewone boer wat aan heeft, hapert. De productschappen zijn er niet meer. Wat daar via producentenorganisaties en de begroting tegenover wordt gezet, is beperkt. Wageningen krijgt extra geld voor kennisbasisonderzoek, maar wat koopt de landbouw daarvoor? De varkensproefboerderij in Sterksel gaat sluiten.

Telers lopen keihard aan tegen het afnemende pakket aan gewasbeschermingsmiddelen. Wat zijn de mooie woorden over onderzoek naar alternatieven waard? De vijf miljoen euro voor plantgezondheid gaat grotendeels op aan de Brexit. LTO stelt een uitvoeringsprogramma plantgezondheid voor. Het Louis Bolk Instituut wil een meerjarig Praktijkprogramma Kringlooplandbouw. Ziet de minister het probleem…en de kansen? Wil zij extra geld vrijspelen voor praktijkonderzoek?

Innovatie
Ondernemers zijn volop bezig met innovatie. Dat verdient steun en ruimte. Bij een transitie past een investeringsfonds voor risicovolle innovaties, aldus de landbouwvisie van het Planbureau voor de Leefomgeving. Neemt de minister dit mee?

Verdienmodel
Hoe kun je groen zijn als je rood staat? Maak werk van een duurzaam verdienmodel. De enige zekerheid die we nu hebben is dat de Europese inkomenstoeslagen omlaag zullen gaan. Als het aan het kabinet ligt zelfs nog verder dan Brussel wil.

Boeren moeten een vuist kunnen maken via producentenorganisaties. Onlangs verscheen een proefschrift hierover. Nederland loopt achter. De regels over wat een producentenorganisatie wel of niet mag doen, zijn vaag en onbekend. Hier is nog een wereld te winnen.

Kijk naar Duitsland. Daar is de positie van producentenorganisaties goed juridisch verankerd. Geen kartelverbod voor producentenorganisaties, maar wel een mededingingstoets door een erkenningsinstantie. Leg in de Europese regels duidelijker vast dat de regels voor productenorganisaties voorrang hebben op het kartelverbod.

Vermijd extra eisen voor producentenorganisaties in specifieke sectoren als groente, fruit en zuivel. Wil de minister dit oppakken?
Een Kamermeerderheid steunde een SGP/CDA-motie voor een vrijstelling van de assurantiebelasting voor de brede weersverzekering. Ik ga ervan uit dat de minister en haar Financiën-collega hier snel handen en voeten aan geven.

NVWA
De NVWA krijgt eenmalig extra geld. De structurele verhoging is echter minder dan vier miljoen euro. Een gat van vijftien miljoen met het regeerakkoord. Terwijl de NVWA meer moet doen aan mestfraude, voedselfraude, enzovoorts. En dan heb ik het nog niet eens over verlaging van de retributies… Waar wil de minister uitkomen? Waarom maakt zij die vijftien miljoen afhankelijk van onderzoeken naar efficiëntie?

Knelgevallen fosfaatrechten
Verschillende melkveehouders zagen hun toekomst in duigen vallen door de fosfaatrechten. De regering heeft onterecht niet-melkleverende bedrijven opgezadeld met fosfaatrechten. Deze bedrijven staan niet in de staatssteunbeschikking. Die rechten worden nu deels teruggehaald. Klopt het dat het gaat om ruim twee miljoen kilogram? Daarmee komen we ook qua hoeveelheid rechten ruimschoots onder het melkveefosfaatplafond. Wanneer gaat de minister deze ruimte benutten voor het helpen van knelgevallen?

Weide- en akkervogels
Deze zomer was ik op werkbezoek in de Arkenheempolder. Het natuurbeheer ten behoeve van weide- en akkervogels wordt gefrustreerd door rooftochten van vossen en kraaien. Vrijwilligers zitten met de handen in het haar en dreigen af te haken. Jagers zijn met handen en voeten gebonden. Wil de minister in overleg met provincies om deze predatie aan te pakken?

Slot
Tot slot. Er is veel werk aan de winkel. Benut de kennis en het vakmanschap van boeren en vissers! We hebben hen hard nodig voor een duurzame voedselproductie. Ik wens de minister veel wijsheid en zegen toe. Maarten Luther heeft eens gezegd: “Als een boer wist, hoe moeilijk en gevaarlijk het werk van de vorsten is, zou hij God danken, dat hij een boer was.”