Van der Staaij vreest 'samenwerking met links' in partijrede

Vandaag vergadert de SGP in Nieuwegein. Lees hieronder de partijrede van voorman Kees van der Staaij.

Vrienden,

2019 is een superverkiezingsjaar. Na de verkiezingen voor de Provinciale Staten en voor de Waterschappen in maart, kijken we nu vooruit naar de verkiezingen voor het Europees Parlement volgende week donderdag en daarna de verkiezingen voor de Eerste Kamer.

De uitslag van de Statenverkiezingen leverde een politieke aardverschuiving op. Opvallend is natuurlijk de monsterzege van het Forum voor Democratie. Aan de andere zijde van het politieke spectrum won GroenLinks fors.

Temidden van al deze grote verschuivingen, mogen we dankbaar zijn voor de grote trouw van de SGP-achterban. Weliswaar zijn door de hoge opkomst en het wegvallen van de lijstverbindingen jammer genoeg een paar zetels verloren gegaan, maar in veel plaatsen boekte de SGP een mooie stemmenwinst. Daarmee houden we de stijgende lijn vast. Een woord van dank is op zijn plaats aan alle mensen die enthousiast campagne hebben gevoerd! Wij wensen alle nieuw gekozen SGP’ers in de Waterschappen en in de Provinciale Staten van harte Gods onmisbare zegen toe in hun werk.

De spannende vraag is wat de uitslag van de Statenverkiezingen gaat betekenen voor onze plek in de Eerste Kamer. Pas op 27 mei gaan de nieuwgekozen Statenleden bij leven en welzijn de nieuwe Eerste Kamer kiezen. Natuurlijk wordt er alles aan gedaan om voor de SGP het best mogelijke resultaat te krijgen, maar helaas moeten we ernstig rekening houden met het gevoelige verlies van onze tweede zetel in de senaat.

Het kabinet is zijn krappe meerderheid in de Eerste Kamer, zoals verwacht verloren. Dat is niet nieuw. Sterker nog: dat is vanaf 2010 bij alle kabinetten-Rutte zo geweest. Maar resultaten uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst. GroenLinks en de PvdA staan klaar om het kabinetsbeleid verder naar links te trekken. Daar zitten wij bepaald niet op te wachten. Wij zien liever een centrumrechtse koers. Ik zou het goed vinden als Forum voor Democratie als nieuwe grote partij in de Eerste Kamer zich net als de SGP constructief opstelt en eensgezind een reëel alternatief weet te bieden. Ook de Forum-kiezers zullen toch niet bedoeld hebben dat het kabinetsbeleid naar links wordt getrokken…

Er liggen ook kansen om het kabinetsbeleid te verbeteren met een brede inzet van verschillende partijen. Die mogelijkheden zie ik bijvoorbeeld bij de studiefinanciering. Gezinnen met een middeninkomen kampen met enorme studiekosten door het leenstelsel… Mijn oproep aan het kabinet is: geef studenten uit gezinnen met een middeninkomen voortaan een echte tegemoetkoming in de studiekosten in de vorm van een studiebeurs, in plaats van hen met een lening op te zadelen. Zo help je heel direct de middeninkomens, niet in de laatste plaats de eenverdieners onder hen.

De dag na de Statenverkiezingen hoorde ik het nuchtere commentaar van een burger: 'We kunnen wel zeggen dat het allemaal anders moet, maar waar wil je heen?' Inderdaad een goede vraag.

Politiek is meer dan een verzameling standpunten. Besturen is meer dan met wat geven en nemen er samen uitkomen. Campagnevoeren is meer dan de gunst van de kiezer winnen. Het gaat er ook om: wat is je grotere verhaal? Waar sta je voor? Waar wil je heen met ons land?

Het SGP-antwoord op die vraag is gestempeld door twee noties: grote bescheidenheid én grote verantwoordelijkheid.

Grote bescheidenheid. Wij zien niets in een almachtige overheid. Wij geloven niet in politieke verlossers die het volk naar het paradijs op aarde voeren. Sterker nog, dat soort utopische verhalen, of ze nu van links of van rechts komen, lopen steevast uit op grote teleurstellingen en in forse beperkingen van de vrijheid van burgers. Alleen God is almachtig. Hij regeert en heeft het roer van het wereldbestuur vast in handen. Verlossing uit ellende is geen gevolg van grootse plannen van politici. Verlossing is aangebracht door de Zoon van God, Jezus Christus, door Zijn leven en sterven en opstanding. Door Woord en Geest worden zondaren gebracht tot geloof en bekering. Daarom is het voor het welzijn van ons land zo wezenlijk dat dat heilrijke Woord ongehinderd verkondigd wordt. Daarmee klinkt tegelijk door dat er meer is dan het hier en nu en dat wat zichtbaar en tastbaar is.

Bescheidenheid is nodig. Voor politiek en bestuur ligt steeds het gevaar van zelfoverschatting op de loer, een hardnekkig maakbaarheidsdenken die van bovenaf denkt het allemaal wel te regelen. Zo gaat het dus niet. We zien dat ook nu weer terug rondom het klimaat en de migratie. Natuurlijk, daar zijn waarden in het geding die voor de SGP zwaar wegen. Zorg voor Gods schepping is ons op het hart gebonden. En de vluchteling in nood mag niet vergeefs aankloppen bij de Nederlandse deur. Maar een Klimaatwet waarmee we de temperatuur op aarde over een paar decennia willen vastleggen is een overmoedig project. Schoner en zuiniger moet het, maar niet door het opleggen van blauwdrukken. Wel door slimme en praktische maatregelen, zoals onze woordvoerder Chris Stoffer inmiddels in tal van debatten heeft bepleit. De energie die je niet gebruikt, hoef je ook niet op te wekken. Inzet op energiebesparing dus. Daar is nog veel te winnen, alleen al in het isoleren van woningen. En de omslag naar schone energie vraagt ook zeker actieve steun van de overheid. Als we bijvoorbeeld de aardwarmte willen benutten voor het verwarmen van kassen, vraagt dat investeringen die je van tuinders niet kunt verwachten. Die positieve, nuchtere insteek, wil de SGP aan de dag blijven leggen.

Ook het vreemdelingenbeleid kan meer bescheidenheid gebruiken. De multiculturele droom van mensen uit allerlei windstreken die samen een kleurrijk mozaïek vormen, lijdt óók aan overtrokken maakbaarheidsdenken. Alsof met een paar lesjes integratie en burgerschap het allemaal wel goed komt. Zijn er nu echt lessen getrokken uit de pijnlijke werkelijkheid dat veel jongeren vatbaar bleken voor de radicale islam en Isis gingen steunen? Wij pleiten voor een strakker toelatingsbeleid, meer opvang in de regio. Stoppen met pardonregelingen, waar dit kabinet toch weer voor is gezwicht. Een politiek van goede bedoelingen heeft al veel kwaad gesticht. Elke keer hebben we het gehoord: nog één keer een pardonregeling, en voortaan wordt alles goed geregeld. Niet dus. Dat is ongeloofwaardig en, ondermijnt het beleid.

Een lesje in bescheidenheid. Dat is ook nodig als het om Europa gaat. De torenbouw van Babel eindigde in een gigantische spraakverwarring. Zo moet het dus niet. Maar aan de andere kant moeten we ook onder ogen zien dat we ons heil ook niet moeten verwachten van het onbesuisd slopen van alle Europese samenwerking. Ook dát is illusiepolitiek, en gevaarlijk bovendien.

Als kind vond ik het in de speeltuin een boeiend spel om met een paar vrienden een lange balk zo in evenwicht te houden, dat hij aan beide kanten de grond niet raakte. Het viel mij toen op, dat als wij dreigden aan één kant op de grond te belanden, we de neiging hadden te massaal de andere kant op te rennen. Daardoor belandde juist de andere kant van de balk op de grond. Die neiging zien we in de politiek ook terug. Daarom zeggen we niet: weg met de Europese samenwerking, maar wel: weg met de Europese overmoed.

Op donderdag 23 mei worden de verkiezingen voor het Europees parlement gehouden. De SGP heeft voor deze verkiezingen opnieuw een gezamenlijke lijst met de ChristenUnie. Bij de SGP is er een wisseling van de wacht. Bas Belder neemt na jarenlange trouwe en deskundige inzet afscheid. Zijn inzet op voor de SGP belangrijke thema’s was enorm groot. Denk aan de positie van vervolgde christenen of de veiligheid en het bestaansrecht van Israël. Wij kunnen zijn inzet geen betere eer aandoen, dan op volle kracht voor deze belangrijke onderwerpen aandacht te blijven vragen.

Dat gaat niet vanzelf. Neem nou de nieuwe Chinastrategie van het kabinet die woensdag werd gepresenteerd. Allemaal behartenswaardige dingen staan daarin, maar het is toch wel wrang dat er met geen woord gerept over de enorme problemen waar met name christenen mee te maken hebben sinds de nieuwe godsdienstwet die vorig jaar van kracht werd. Duizenden kerken zijn gesloten en voorgangers opgepakt. Wie een voorganger aangeeft bij de autoriteiten krijgt maar liefst 9.000 euro op zijn of haar rekening gestort. Waarom blijft Nederland en de wereld hierover toch zo stil? Onze Bert Jan Ruissen zal als hij gekozen mag worden dit soort punten zeker oppakken. Ik heb er alle vertrouwen in dat hij in Brussel en Straatsburg het christelijke geluid zal laten horen.

De opkomst voor de Europese verkiezingen is altijd heel erg laag. Ook SGP-stemmers laten het nog wel eens afweten. Brussel en Straatsburg staan nu eenmaal verder af van de burger. Bovendien is er veel kritiek op de macht die Europa opeist. De SGP is een van de weinige partijen die zich van meet af aan principieel heeft verzet tegen overdracht van nationale bevoegdheden aan Brussel. Veel kritiek op Brussel snijdt hout. De pulskorvissers kunnen erover meespreken. Van die scepsis hebben ook SGP-Europarlementariër Bas Belder en zijn voorganger Leen van der Waal nooit een geheim van gemaakt. Maar tegelijkertijd hebben ze laten zien hoe waardevol het optreden van een kleine fractie is. Denk bijvoorbeeld aan het steunen van vervolgde christenen, het opkomen voor Israël en het tegengaan van antisemitisme.

Daarom doe ik een dringende oproep uw stem uit te brengen en ook anderen op te roepen te gaan stemmen. Kritiek op Europa is geen goede reden om thuis te blijven. Integendeel, dan geef je juist meer ruimte en meer invloed aan partijen als D66 en GroenLinks die streven naar een Verenigde Staten van Europa. Wie kritiek heeft op de EU moet juist wel gaan stemmen, en wel op de lijst die al jarenlang een consequent en verstandig tegengeluid laten horen. Dan ben je bij de ChristenUnie-SGP aan het goede adres. Samenwerking: ja!, maar superstaat: nee!

Ook in het Nederlandse parlement zullen we ons blijven inzetten voor een bescheidener Europa. Jammer dat mijn wet om hogere drempels op te werpen voor overdracht van bevoegdheden naar Europa is gesneuveld in de Eerste Kamer. Maar een motie van Roelof Bisschop om het streven naar een steeds verdergaande Europese eenwording uit de Europese verdragen weg te snijden, kreeg vrij onverwacht steun van de meerderheid in de Tweede Kamer. Het is nu aan het kabinet om te laten zien dat het ernst is. Ik roep premier Rutte op die handschoen echt op te pakken!

Vrienden, waar staan we voor? Waar willen we heen? De belijdenis dat God regeert, relativeert enerzijds alle politieke gewichtigdoenerij en overmoedig, krampachtig maakbaarheidsdenken. Maar er is ook en andere kant. Het accentueert ook de grote verantwoordelijkheid om als dienares van God het goede voor ons land te zoeken.

Een bijzondere verantwoordelijkheid heeft de overheid voor het handhaven van het recht. Politie en leger moeten hun taken waar te kunnen maken. De SGP zal zich er sterk voor blijven maken om meer te investeren in onze veiligheid. Daarin stonden we vaak alleen, maar gelukkig is er een kentering gaande. Datzelfde geldt voor de onrechtvaardige belasting die drukt op eenverdieners en alleenstaanden. Zij betalen nu de prijs van een overmatige subsidiering van tweeverdieners. Dat besef dringt nu gelukkig ook door bij andere partijen. Met andere woorden: blijven hameren op hetzelfde aambeeld kan lonen, al is dat een zaak van lange adem.

Een bijzondere verantwoordelijkheid van de overheid als dienares van God is om ernst te maken met Gods zegenrijke ordeningen en goede geboden. Zondagsrust, huwelijk en gezin, bescherming van ongeboren leven: dat zijn geen achterhoedegevechten die we op deze thema’s leveren. Het is blijven bepleiten voor wat goed is voor Nederland, omdat het zo nauw verbonden is met Gods geboden. Tegen de stroom in, maar als je nu kijkt wat er bijvoorbeeld in Amerika gebeurt op het gebied van abortus, dan zie je dat het een fabeltje is dat de ontwikkelingen alleen maar de liberale kant kunnen opgaan.

Kortgeleden overdachten we bij de opening van een fractievergadering de woorden die de Heere Jezus tot zijn discipelen sprak: zijt dan voorzichtig als de slangen, en oprecht gelijk de duiven. Dat is zeker ook bij het onderwerp huwelijk, gezin en seksualiteit nodig. We merkten het deze week nog weer in een beladen Kamerdebat. Voorzichtigheid, omdat dit mensen persoonlijk raakt. Voorzichtig ook, omdat vertrouwde termen voor christenen in een seculiere samenleving gemakkelijk verkeerd worden begrepen en uitgelegd. Die voorzichtigheid mag niet ten koste gaan van oprechtheid in het verwoorden van onze Bijbelse overtuiging. Dat moet helder klinken, ook als dat tegen de tijdgeest ingaat. Daar staan we voor.

Huwelijk en gezin vormen de fundamenten van ons samenleven. Individualisering en secularisering hebben die Bijbelse fundamenten meer en meer ondergraven. Toen wij enige tijd geleden in de Tweede Kamer een hoorzitting hadden over de plannen om meerouderschap toe te gaan, lukte het bijna niet deskundigen aan tafel te krijgen die een doorwrocht tegengeluid konden formuleren. Dat was een concrete aanleiding om vanuit de SGP te bekijken hoe we meer contact en samenwerking kunnen krijgen tussen de verschillende organisaties die zich in ons land bezighouden met huwelijk en gezin.

De vorming van zo’n platform is inmiddels gelukkig vergevorderd. Dat is een mooie stap vooruit. Het leidt er hopelijk toe dat er ook vanuit maatschappelijke organisaties een krachtiger stem wordt gehoord. Nu zie je dat bijvoorbeeld bij kabinetsformaties allerlei belangen op tafel komen, maar de waarden en belangen van het gezin makkelijk ondersneeuwen.

Voor mijzelf was het in mijn studententijd buitengewoon vormend om van deze doorwrochte en helder geschreven boeken van de professoren Velema en Douma kennis te nemen. De ethische boeken van de onlangs overleden prof. Velema en die van prof. Douma stonden in een lange rij in de boekenkast van velen in mijn generatie. Wij zijn erdoor gevormd. Een ethiek die ernst maakt van de gehoorzaamheid aan Gods gebod, geplaatst in de sleutel van het liefdesgebod. Binnen eigen kring vonden we elkaar daarin. Maar het verbond ook over partij- en kerkgrenzen heen met politici van RPF en GPV, later de ChristenUnie. Dit gedachtengoed krijgt niet vanzelf een overdracht aan volgende generaties. Het lijkt mij de moeite waarde om opnieuw werk te maken van zo’n heldere ethische basis waarmee we nieuwe generaties wat mee kunnen geven en opnieuw kunnen inspireren.

Het is essentieel voor de toekomst van de SGP dat deze grondtonen blijven doorklinken. Dat ook nieuwe generaties daardoor gevormd worden en er vertrouwd mee raken. In zijn oriëntatie op de christelijke ethiek zette prof. Velema scherp neer hoe fundamenteel de overtuiging is dat Gods geboden voor ieder mens gelden. 'Mag de christelijke ethiek niet zeggen dat het gebod van God ieder mens geldt? En mag zij er niet voor opkomen dat zij in de samenleving zal worden gerespecteerd en gerealiseerd? Zij die deze ethische notie van Gods zeggenschap ontkrachten, halen ook het fundament weg onder de prediking van het Evangelie.'

Waar we heen willen? Naar een overheid die zich hierdoor wil laten gezeggen, naar burgers die díe Boodschap ter harte nemen. Laat dat onze drijfveer zijn en blijven!