Van der Staaij over uithuisplaatsing kinderen

Lees of bekijk hier de bijdrage van SGP-fractievoorzitter Kees van der Staaij aan het debat over de uithuisplaatsing van kinderen en de kinderopvangtoeslagenaffaire. 

Wat krijgen mensen soms veel op hun bordje. Dat is onvoorstelbaar. Je baan kwijtraken, diep in de schulden belanden, op straat terechtkomen, je kind kwijtraken door een uithuisplaatsing: al die problemen zijn op zichzelf al zo heftig, maar stel je voor dat je die allemaal bij elkaar krijgt. Dat geldt voor veel ouders die slachtoffer zijn geworden van het toeslagendrama, met als dieptepunt een scheiding tussen ouders en kinderen. Dat is aangrijpend, maar extra aangrijpend is het feit dat de overheid hierbij niet de oplossing was, het schild voor de zwakken, maar juist het probleem, en leed toevoegde. Dat geeft ook in dit debat extra verantwoordelijkheid. Ik denk dat dat ook de klem is van dit debat die we allemaal voelen, en dat we dat beseffen. Daarom sluit ik me van harte aan bij iedereen die heeft gezegd: wij voelen ons tegenover deze mensen, ook de mensen op de tribune die hier persoonlijk mee te maken hebben gekregen, ten zeerste verplicht om alles te doen, alles op alles te zetten, om zo snel mogelijk foute besluiten terug te draaien, contacten tussen ouders en kinderen te herstellen en, waar dat verantwoord mogelijk is, terugplaatsing te laten plaatsvinden. En ook mijn vraag aan het kabinet is: welke versnelling is er mogelijk in die herbeoordeling ten opzichte van de plannen die er nu liggen?

Er zijn meer lessen te leren. We hebben als Kamer ook al nagedacht. Er zijn hoorzittingen geweest, ook naar aanleiding van brieven van het kabinet over hoe het verder moet met jeugdbescherming en besluiten die in dat kader genomen moeten worden. Bij die hoorzitting trof mij wat een van de deskundigen, de heer Van Montfoort, zei, namelijk: er is alle reden om meer bescheiden te zijn over de rol van de overheid, ook als het gaat om kinderbescherming. We moeten weer leren bescheiden te worden, zei hij, want maakbaarheid, overspannen maakbaarheidsdenken, ook met de beste bedoelingen, betekent helaas ook het vermogen om iets kapot te maken. Het is overigens jammer, zo zeg ik de andere collega's na, als mensen, pleegzorgouders die heel veel goede inspanningen verrichten, hiermee onbedoeld in een kwaad daglicht zouden komen te staan. Ik zeg ook iedereen na die zegt: veel kinderen zijn op hun hulp en steun aangewezen; die inzet verdient absoluut waardering.

Als verzamelnaam spreken we vaak over "toeslagen en uithuisplaatsingen", maar de problematiek hoeft zich natuurlijk niet alleen te beperken tot de toeslagen. We kregen bijvoorbeeld ook signalen dat uithuisplaatsingen het gevolg kunnen zijn van onrechtmatige plaatsing op de fraudelijst van de Belastingdienst. Kan de minister bevestigen dat ondersteuning ook royaal beschikbaar is in die zaken?

We hebben het heel veel experts inmiddels horen zeggen: schulden zijn op zichzelf geen reden voor uithuisplaatsing. Er moet altijd sprake zijn van een ernstige bedreiging voor de ontwikkeling van het kind. De SGP vindt dat ook het omgekeerde dan moet gelden: het verlengen van een uithuisplaatsing mag ook nooit het gevolg zijn van armoede of schuldenproblematiek, maar moet dan echt te maken hebben met de bedreiging voor het kind, dus uithuisplaatsing alleen als het echt niet anders kan. Als er financiële zorgen zijn, is het ook aan de overheid om juist financiële hulp te verlenen. Graag op dat punt ook een reactie.

Wij constateren met vreugde dat er in de samenleving ook goede initiatieven zijn om ouders in lastige situaties bij te staan. Ik noem hier in het bijzonder de Eigen Kracht Centrale. Mevrouw Maeijer sprak daar als eerste over. Families en sociale netwerken kunnen met behulp van deze organisaties een plan maken waardoor kinderen thuis kunnen blijven of terug naar huis kunnen. Er worden bijvoorbeeld buren, vrienden, netwerken en opa's en oma's ingezet. Ook in een aantal situaties waar we vandaag over spreken, kan dit een goede oplossing zijn. Kan de minister voor Rechtsbescherming toezeggen dat het ondersteuningsteam ook contact zoekt met de Eigen Kracht Centrale om te verkennen welke mogelijkheden er zijn, zowel in individuele zaken als voor de bredere problematiek?

Het is goed dat kinderrechters ook hun eigen handelen gaan onderzoeken. Dat is echter geen reden voor de politiek om af te wachten. Het is in ieder geval belangrijk om ervoor te zorgen dat de externe commissie, die dit jaar een rapport moet maken, voldoende duidelijk maakt welke rol en ondersteuning kinderrechters moeten hebben. Wij willen er aandacht voor vragen dat Nederlandse kinderrechters, vergeleken met omringende landen, weinig tijd lijken te krijgen voor ingrijpende besluiten. Een vergelijking zou goed zijn. Bovendien bevestigt de recente factsheet over uithuisplaatsingen opnieuw de zorg dat de kinderrechter door de wetswijziging van alweer twee decennia geleden te veel aan de zijlijn is komen te staan. Geeft de minister deze twee onderwerpen mee aan de in te stellen adviescommissie?

Tot slot geeft de minister aan dat bij de toeslagenzaken de reguliere procedures gelden en dat de ouders zelf naar de rechter moeten stappen. Dat betekent toch weer een behoorlijke drempel. Gezien de verantwoordelijkheid van de overheid mag hier toch een extra stap verwacht worden? Zou niet standaard door de instellingen een rechterlijke toets gevraagd moeten worden als ze niet tegemoetkomen aan verzoeken van ouders?