Van der Staaij over buitenlands beleid

Op woensdag 9 november 2022 debatteerde de Tweede Kamer met minister Hoekstra van Buitenlandse Zaken over de begroting van zijn departement. De bijdrage van SGP-fractievoorzitter Kees van der Staaij aan dit debat is hieronder te lezen.

Bergrede
Misschien wel de bekendste toespraak uit de wereldgeschiedenis is de Bergrede. Uitgesproken door Christus, aan de oevers van het meer van Galilea. Het zijn woorden die allereerst van belang zijn voor de persoonlijke ethiek. De waarden die erin doorklinken zijn ook een appèl voor het overheidsbeleid.

Treurenden
Troost voor de treurenden. Inzet voor barmhartigheid. Er vloeien nogal wat tranen in deze wereld. In de straten van Kiev, Pyongyang, Teheran en Kaboel. In Irak, Ethiopië, Armenië en Nigeria. Het is belangrijk daarvoor niet weg te kijken, maar ons steentje bij te dragen om recht en gerechtigheid te bevorderen, waardoor juist ook barmhartigheid de ruimte krijgt. Laat ons buitenlandbeleid gestoeld zijn en blijven op realisme en recht. Blijf ons economische en diplomatieke gewicht, ook in relatie tot grootmachten als China, inzetten als hefboom voor verheffing, óók wanneer dat financieel pijn zou doen. Is dit ook de grondhouding van de minister?

Mijn oproep is ook: houd oog voor groepen waar de schijnwerpers niet op staan. Terecht is er veel aandacht voor bijvoorbeeld Qatar en de Oeigoeren. Maar minder aandacht – laat staan actie – is er voor vervolgde christenen in landen als Nigeria, Noord-Korea, Syrië of Irak.

Veel mensen weten niet dat ISIS het aantal christenen op de Ninevé-vlakte decimeerde van ruim 100 duizend voor 2014 tot enkele tienduizenden vandaag. Velen zijn getraumatiseerd en hebben behoefte aan psychosociale hulp. Welke mogelijkheden ziet de minister om voor dit doel meer steun te bieden? Wil hij ook, conform eerder aangenomen moties, in de VN initiatief blijven nemen voor resoluties tegen geloofsvervolging, en de Kamer hierover nader informeren?

Gedetineerdenbegeleiding in het buitenland is óók een zaak van barmhartigheid. Organisaties als Epafras en ‘Dutch and Detained’ doen daarin zeer betekenisvol werk. Beaamt de minister dit, en kan ik rondom het nieuwe subsidiekader rekenen op continuïteit, met oog voor de specifieke accenten van de betrokken organisaties?

Vreedzamen
In de Bergrede wordt ook gezegd: ‘Zalig zijn de vreedzamen.’ Dat brengt ons bij de vele brandhaarden van vandaag, waarvan ik een aantal uitlicht.

Oekraïne/Rusland
Bij gebrek aan succes aan het front richt Rusland zich nu op civiele- en burgerdoelen. De minister zich met kracht heeft ingezet voor militaire en financiële steun aan Oekraïne. Heel goed, maar het blijft mij onduidelijk wat de inspanningen zijn op diplomatiek vlak. Rond de RBZ zei hij: “we moeten de val van ‘appeasement’ vermijden.” Eens! Toch: kan de minister de concrete diplomatieke inspanningen toelichten?

Armenië/Azerbeidzjan
De SGP is blij dat de minister pleit voor onderzoek naar oorlogsmisdaden door Azerbeidzjan tegen Armenië, en met pogingen van de EU tot bemiddeling en monitoring. Tegelijk blijft hij wel erg ‘diplomatiek’. Wanneer kan hij wél aangeven wie hij ziet als agressor? Wil hij mogelijkheden om Armenië te ondersteunen op terreinen als diplomatie, economie en de landsverdediging?

Taiwan/China
China windt geen doekjes om haar ambities rondom de inlijving van Taiwan. Een Taiwan-oorlog zou desastreus zijn voor Taiwan, voor China zelf, voor de hele wereld. Wordt via diplomatieke kanalen met China gecommuniceerd hoe hoog de prijs is, om het land zo van deze stap te weerhouden? Blijft Nederland, conform de eerder aangenomen motie Bisschop/Van Helvert, pleiten voor participatie van Taiwan in internationale verbanden?

Israël/Iran
Sprekend over vrede stichten is een opvallende ontwikkeling de Abraham-akkoorden, de verdragen tussen Israël en Arabische landen. Hoe kan deze trend verder versterkt worden? De SGP deelt de grote zorgen van Israël over het Iraanse nucleaire programma. Ook de minister gaf aan die zorgen te delen. Waar leidt dit concreet toe? De minister noemt terugkeer naar de JCPOA “onontbeerlijk”, maar wil hij dan wel werk maken van aanvullende afspraken, conform de motie-V/d Staaij hierover?

Ja is ja
Zo kom ik aan bij het laatste Bergrede-citaat: ‘laat uw woord zijn ja, ja; nee, nee.’ Oftewel: wees eerlijk en betrouwbaar. Dat geldt ook voor de Europese Unie. Daar gaat het nogal eens mis. Soms letterlijk: op het ‘nee’ van 2005 volgde het ‘ja’ van het Verdrag van Lissabon.

Ik stel maar gewoon een drietal vragen aan de minister.

• Blijft Nederland ‘ja’ zeggen tegen de Uniewaarde van democratie en het beginsel van subsidiariteit, juist om de culturele en politieke diversiteit te beschermen?
• Wat komt er terecht van ons ‘nee’ tegen schuldenbergen en een transferunie?
• Gaat het op strategische thema’s als veiligheid aansluiten bij de Frans-Duitse as aantoonbaar samen met een ‘ja’ tegen onze eigen defensie-industrie?