Stoffer over de toeslagenaffaire

Op dinsdagavond 23 mei debatteerde de Tweede Kamer over de opvolging van het rapport Ongekend onrecht. Dit rapport gaat over de Toeslagenaffaire. Namens de SGP sprak Chris Stoffer. Zijn bijdrage aan het debat is hieronder te lezen.

Bijna 2,5 jaar geleden verscheen het rapport van de parlementaire ondervraging over de kinderopvangtoeslag. Een rapport met een heldere boodschap: de overheid heeft ongekend onrecht aangedaan. Maar ook werd er overheidsbreed veel te veel vanuit wantrouwen geregeerd. De overheid en de burger zijn steeds verder uit elkaar gegroeid. Het kabinet kwam met bijna 90 acties om problemen aan te pakken. Hoe staat het daarmee? Welke acties zijn nog niet afgerond?

Menselijke maat
Een belangrijke opgave is het volgen van de menselijke maat. Niet besturen vanuit de Haagse torens, maar menselijk, met oog voor de burger. Hulp bieden, in plaats van doorverwijzen naar de volgende instantie. Niet regel op regel stapelen; dan maar wat minder toezicht.

• Hoe staat het met die menselijke maat? Soms heb ik het gevoel dat die nog ver te zoeken is.
• Hoe is dat verankerd in het overheidsbeleid?
• Kan de minister-president helder aangeven wat hierin nu concreet veranderd is sinds het rapport?

De SGP is groot voorstander van het ook letterlijk dichtbij brengen van de overheid bij de burger, in de regio. Door belastingkantoren, door laagdrempelige dienstverlening door de overheid in de buurt.

• Hoe staat het daarmee?
• En is dit kabinet bereid hier meer op in te zetten?

In de kabinetsreactie staat bijvoorbeeld ook dat de Belastingdienst makkelijker bereikbaar wordt. Kan de staatssecretaris aantonen dat dat inderdaad is gebeurd? Zijn wachttijden verkort? Worden mensen sneller en beter geholpen?

Toeslagenstelsel
Een belangrijke conclusie uit het rapport dat we vandaag bespreken is dat het toeslagenstelsel op de schop moet. Dat is nog geen makkelijke opdracht gebleken. Hervormingen in de huurtoeslag zijn van de baan. De zorgtoeslag is door dit kabinet dit jaar enorm opgehoogd. De hervorming van de kinderopvangtoeslag is uitgesteld. Het toeslagenstelsel wordt steeds kolossaler en we lijken er niet meer vanaf te komen.

• Kan de staatssecretaris hierop reflecteren?

Dit kabinet heeft ‘de ambitie om de toeslagen af te schaffen’, zo staat er in het coalitieakkoord.

• Wat is er nog van die ambitie over?
• En moeten we niet wat pijn accepteren om van de toeslagen af te komen?

Neem de kinderopvangtoeslag. De SGP heeft hiervoor zelf een plan gemaakt. Inderdaad, dat kost misschien wat arbeidsaanbod, hoewel dat enorm meevalt. Maar het zorgt voor een enorme vereenvoudiging, zowel voor de uitvoering als voor ouders.

• Waarom zet het kabinet niet veel meer in op vereenvoudiging?
• Ook in samenhang met een herziening van het belastingstelsel?

We zijn inmiddels halverwege de kabinetsperiode:

• Hoe ziet het kabinet de toekomst van het toeslagenstelsel voor zich?

Fraude
De afgelopen tijd is er veel ingezet op het stopzetten van allerlei programma’s en processen die fraude probeerden te voorkomen. Die processen voldeden niet altijd aan alle wet- en regelgeving. Inderdaad, goed dat dat gebeurd is.
Tegelijk bekruipt mij soms ook een ongemakkelijk gevoel. Fraude moet namelijk wel aangepakt worden. En door het stopzetten van programma’s om fraude op te sporen, is fraude niet weg. Volgens mij moeten we dat ook eerlijk onder ogen zien. Vandaar mijn open vraag: Kan de overheid nog effectief fraude bestrijden? De SGP is absoluut niet tegen meer regels, maar kwaadwillenden moeten aangepakt worden.

Beslistermijnen
Dit debat gaat uiteraard ook over de afhandeling van de toeslagenaffaire. Recent hebben we hier nog een debat over gehad. In de hersteloperatie worden termijnen van beroepen heel vaak niet gehaald. Dit zorgt voor extra vertraging, zeker voor de ouders die niet procederen. Twee rechtbanken hebben hierover een uitspraak gedaan. Rechtbank Midden-Nederland heeft bepaald dat de UHT voortaan een beslistermijn tot 1 juli 2024 krijgt. Terwijl Rechtbank Rotterdam vasthoudt aan de 12 weken die nu al gelden. Hierdoor ontstaat er een vervelende situatie, want de woonplaats van gedupeerden speelt opeens een rol bij de beslistermijnen.

• Wanneer komt hierover meer duidelijkheid?
• En stel dat de langere termijn gaat gelden: dan is het toch alsnog tegen de wettelijke termijnen?
• Aan welke termijnen gaat UHT zich dan houden?

Voornemens en acties vanuit de overheid gaan vaak traag en moeizaam. Niet alles overigens, gelukkig gaat er in Nederland ook heel veel goed. Maar wat niet goed gaat, moet verbeterd worden. De afhandeling van de toeslagenaffaire is daar een schrijnend voorbeeld van. Ik heb begrepen dat de staatssecretaris hier ook verbeteringen wil doorvoeren. Kan de staatssecretaris toelichten hoe zij een eventuele versnelling voor zich ziet?