Stoffer over de afhandeling van de toeslagenaffaire

Op dinsdagavond 7 maart debatteerde de Tweede Kamer over de planning van de Belastingdienst als het gaat om de afwikkeling van de toeslagenaffaire. Namens de SGP sprak Chris Stoffer. Zijn bijdrage is hieronder te lezen.

Toen we hier ongeveer vier jaar geleden de eerste debatten voerden over de toeslagenaffaire, hadden weinigen in de gaten dat het zo’n groot en langslepend proces zou worden. Zeker voor de gedupeerde ouders, kinderen en gezinnen is het een lange en emotionele weg. Hun belang moet steeds voorop staan. De overheid moet het onrecht wat hen is aangedaan zo goed en snel mogelijk herstellen. Het is ook een enorm proces voor de mensen die dit allemaal uitvoeren. Voor de SGP is het dan ook steeds een worsteling tussen enerzijds spoed en snelle hulp voor gedupeerden en anderzijds kwaliteit en het besef dat niet alles snel en tegelijk kan.

• Hoe ziet de staatssecretaris dit?
• Wordt het proces niet te stroperig?

Twee punten benoem ik die volgens de SGP het proces kunnen versnellen.

Niet juridiseren
Allereerst dreigt het herstelproces steeds meer een juridisch moeras te worden. En juist het juridische gedeelte zorgt voor vertraging. Vooropgesteld, ouders moeten hun recht kunnen halen. Maar het aantal bezwaren stijgt, en de instroom is groter dan de uitstroom. Beslistermijnen worden overschreden.

• Ligt daar niet het grootste knelpunt in de hersteloperatie, vraag ik de staatssecretaris?

De Nationale Ombudsman heeft gepleit voor de bevordering van informele geschillenbeslechting. Hiermee worden formele procedures voorkomen, en krijgen ouders sneller duidelijkheid. Zo worden gedupeerden echt meegenomen in het proces, zonder allerlei bureaucratische omwegen.

• Kan de staatssecretaris hierop reageren?
• Wat vindt zij hiervan?

Ik weet dat er een pilot loopt met vaststellingsovereenkomsten. Ook dat kan een route zijn om ouders sneller te helpen.

• Waarom wordt hier niet meer tijd en energie in gestoken?

Ook de Nederlandse Orde van Advocaten ziet dat het proces te veel gejuridiseerd wordt. Ook zij doet veel aanbevelingen om het proces te versnellen.

• Is de staatssecretaris bereidt die aanbevelingen over te nemen?

Verschillende instanties
Een tweede probleem zit in de verschillende instanties en verschillende regelingen. Ouders kunnen daardoor meerdere keren hetzelfde proces doorlopen, wat het niet alleen vertraagd, maar ook veel onduidelijkheid schept.

• Is hierin niet veel meer stroomlijning nodig?

Ook hier kan het informeel maken van het proces veel goed doen.

• Kan bijvoorbeeld de Commissie Werkelijke Schade niet ontlast worden als de hersteloperatie meer gestroomlijnd wordt?

Diverse gemeenten hebben steunpunten ingericht, daardoor komt de overheid echt dichtbij de burger en kunnen problemen integraal opgepakt worden.

• Wat zijn de ervaringen daarvan?
• Wordt daar stevig op ingezet?

Vertrouwen
De toeslagenaffaire staat helaas niet op zichzelf. Het stikstofbeleid. Het Groningendossier. Het visserijbeleid. Het zijn trieste voorbeelden. Voorbeelden van een overheid die te weinig rekening houdt met de menselijke maat. Een overheid die wel verwachtingen schept, maar die niet kan waarmaken. Een overheid die teveel vanuit wantrouwen regeert en het vanuit Den Haag wel even denkt te regelen. Het is een teken van de kloof tussen de overheid en de burger. Voor de gewone man of vrouw in Zeeland, de Achterhoek of de Veluwe is de overheid letterlijk én figuurlijk heel ver weg.

Het geeft een knauw aan het vertrouwen in de overheid, en het trekt diepe sporen in gezinnen en in onze samenleving. Bij het debat over het rapport ‘Ongekend onrecht’ hebben we gezegd dat ‘wat meer vertrouwen, gepaste bescheidenheid en kritische zelfreflectie in combinatie met elkaar veel goed kunnen doen.’ En dat geldt nog steeds.

Als de overheid naast de burger gaat staan, zich niet verliest in bureaucratie en ruimte biedt aan de samenleving kan het vertrouwen weer hersteld worden. Dat geldt voor de afhandeling van de toeslagenaffaire, maar ook bij tal van andere problemen. Ik roep de staatssecretaris, en ook het hele kabinet, daar opnieuw toe op.