Stoffer over begroting Infrastructuur en Waterstaat

De Tweede Kamer debatteerde op dinsdag 23 januari 2024 met minister Harbers en staatssecretaris Heijnen over de begroting voor Infrastructuur en Waterstaat. De bijdrage van SGP-fractievoorzitter Chris Stoffer is hieronder te lezen.

Het is mooi dat een van de eerste debatten van deze nieuwe Kamercommissie het begrotingsdebat is. Ik wens mijn collega’s en de bewindslieden veel wijsheid toe. De opgaven zijn groot, terwijl de uitvoering niet eenvoudig is. De SGP blijft zich graag inzetten voor tijdige instandhouding van onze infrastructuur, betere regionale bereikbaarheid, minder verkeersslachtoffers, minder schadelijke uitstoot naar lucht, water en bodem, en minder gebruik van ruwe grondstoffen.

Instandhouding
Rijk, provincies en gemeenten staan voor een immense instandhoudingsopgave. Bruggen en sluizen zijn aan renovatie en vervanging toe. Een recent rapport van TNO laat zien dat we nu al een miljard euro minder uitgeven aan vernieuwing dan gelet op de technische levensduur nodig zou zijn. De komende jaren zou dit bedrag moeten verdrievoudigen. Goed dat het Rijk extra geld uittrekt. Daarmee is echter niet alles gezegd.

Ik noem de gestaakte aanbesteding voor de vervanging van de Van Brienenoordbrug. Een flinke misrekening van Rijkswaterstaat, waardoor ongewenste vertraging ontstaat. Hoe heeft dit kunnen gebeuren, terwijl in een eerder stadium al duidelijk was dat de clustering van projectonderdelen en de gestelde voorwaarden de aanbestedingsopdracht weinig aantrekkelijk maakten?

Zorgelijk is dat met name gemeenten en provincies de opgave in hun gebied niet goed in beeld hebben. Het is van groot belang dat van elkaar geleerd wordt en dat het wiel niet elke keer opnieuw uitgevonden moet worden. Hoe gaat op dit punt samengewerkt worden? Hoe gaan de bewindslieden deze en andere aanbevelingen van TNO oppakken? Het kan ook niet zo zijn dat bijvoorbeeld de provincie Zeeland alleen opdraait voor dure renovatie van de Zeelandbrug. Voor zo’n belangrijke verbinding moet het Rijk haar verantwoordelijkheid nemen. Gaat dat gebeuren?

Het is van belang dat kunstwerken die cruciaal zijn voor ontsluiting van gebieden prioriteit krijgen in de instandhoudingsaanpak. Verder moeten werkzaamheden van Rijkswaterstaat, ProRail en provincies op elkaar afgestemd worden. Situaties zoals afgelopen zomer toen niet alleen de Haringvlietbrug dicht ging, maar ook de Zeeuwse spoorlijn, moeten en kunnen voorkomen worden. Gaan de bewindslieden hiervoor zorgen?

Knooppunt Hoevelaken cs
Knooppunt Hoevelaken zorgt voor veel files, aan de voorbereiding van het project wordt al jaren gewerkt. Ook voor verbetering van de verkeersveiligheid is verbouwing van het knooppunt hard nodig. Dan kun je het toch niet maken om deze draaischijf, ook voor de logistiek, weer in de wachtstand te zetten?
Voor de N35 bij Mariënheem waren harde afspraken gemaakt, mede met het oog op de verkeersveiligheid. En dan ook hier de pauzeknop? Het kan er bij mij niet in dat stikstof voor verkeersveiligheid gaat. Tien miljard euro voor ontsluiting woningbouw en Lelylijn is met een pennenstreek buiten de herprioritering gehouden. Is dan een zorgvuldige afweging gemaakt? In de ogen van de SGP niet. Denk aan bijvoorbeeld de verbreding van de A15 tussen Papendrecht en Gorinchem. Ook nodig met het oog op de woningbouw in deze regio. Ik dring bij de minister aan op een heroverweging. Ik snap dat het stikstofaspect lastig is, maar daar moet samen met de betrokken provincies uit te komen zijn. Stikstof mag niet voor verkeersveiligheid gaan. Het is juist ook in hun belang dat deze projecten gerealiseerd worden.

Spoorzone Ede
We willen toe naar meer mobiliteitshubs.In dit kader vraag ik aandacht voor het project Spoorzone Ede. De verbouwing is in volle gang. Door grote kostenstijgingen is er budgettekort en dreigt een parkeergarage niet gebouwd te kunnen worden. De gemeente trekt deze stapeling van extra uitgaven niet, het Rijk laat het afweten. Terwijl zo’n parkeergarage nodig is voor een volwaardige mobiliteitshub en met het oog op de woningbouwopgave in de regio. Er is 7,5 miljard gereserveerd voor bereikbaarheid in verband met woningbouw. Gaat de minister ervoor zorgen dat enkele miljoenen extra geïnvesteerd worden in de Spoorzone Ede ?

OV
Om bij het openbaar vervoer te blijven. De verschraling van het ov in het landelijk gebied is een grote zorg. Provincies zijn bezig met alternatieve invulling via belbusjes en andere innovatieve vormen van vraaggestuurd vervoer. Knelpunt is dat het in de Wet personenvervoer niet als ov aangemerkt wordt. Gaat de staatssecretaris de Wet personenvervoer hierop aanpassen ?

Verkeersveiligheid
De SGP zet zich met hart en ziel in voor de bescherming van het leven. De toename van het aantal verkeersslachtoffers is ons daarom een doorn in het oog. De investeringsimpuls verkeersveiligheid moet daarom krachtig doorgezet worden, met daarbij aandacht voor de nog vaak ontbrekende risicogestuurde aanpak bij gemeenten.

Soms brengen ook burgers je op een idee. Waarom kiezen we hier niet voor een zogenaamde reddingsstraat bij filevorming voor doorgang van ambulance en brandweer, zo vroeg iemand. Net zoals in Duitsland met hun Rettungsgasse, waarbij auto’s zoveel mogelijk links en rechts gaan rijden, zodat hulpverleningsvoertuigen er tussendoor kunnen. We zien immers dat vluchtstroken steeds meer in gebruik worden genomen als spitsstrook. Wil de minister samen met hulpdiensten kijken wat voor Nederland de meest werkbare aanpak is?

Verduurzaming vervoer
Elektrische auto’s hebben de fiscale wind tegen. Nu de verplichting voor zakelijke emissievrije leaseauto’s van de baan lijkt, gaat de instroom van nieuwe elektrische auto’s stokken. Wat is het perspectief voor elektrisch rijden? Ik mis de aandacht voor inzet van duurzame brandstoffen. Er is potentie voor HVO100 en biogas, maar die krijgen dezelfde accijnzen opgelegd als hun fossiele soortgenoten. Hoe gaat de minister voorkomen dat dit een gemiste kans blijft?

De transportsector staat voor een grote verduurzamingsopgave. Ik noem twee belangrijke knelpunten.

• Elektrische bestelwagens zijn wat zwaarder dan hun dieselcollega’s. Dat zou betekenen dat een vrachtwagenrijbewijs nodig is. De minister wil een definitief einde maken aan de gedoogsituatie. Tegelijkertijd gaan de zero emissiezones in grote steden gewoon door. En hebben bedrijven een probleem: het kost veel geld, en zie al die chauffeurs maar eens tijdig aan een vrachtwagenrijbewijs tee krijgen. De SGP kan hier niet mee leven. Of de minister komt met een wettelijke vrijstelling tot de vierde Europese rijbewijsrichtlijn is ingevoerd, of de zero emissiezones worden geschrapt.
• Een ander probleem waar verduurzamende transporteurs keihard tegenaan gaan lopen, is het tekort aan laadpalen. Wat is het plan voor uitrol van laadinfrastructuur langs goederencorridors en op verzorgingsplaatsen? Hoe gaat de minister voorkomen dat er meer beloofd wordt dan er daadwerkelijk gebeurd?

Kiwa tarieven
Al enkele jaren geleden heeft de SGP gevraagd om verlaging van de KIWA-tarieven voor tachograafkaarten. Ik lees nu weer over een inflatiecorrectie van 6%. Het tarief in Nederland is bijna het dubbele van het tarief in ons buurland Duitsland. Wat gaat hier mis? Er komt een nieuw tariefstelsel. Ja, maar hoe wordt gestuurd op kostenefficiëntie? Een eenmalige tariefverlaging van enkele euro’s is bekostigd door het ministerie. Tegelijkertijd geeft Kiwa geen openheid van zaken en heeft het inmiddels aan de stok gekregen met de ILT. En dat op basis van een geheim contract dat nog bijna dertig jaar doorloopt. Hier neemt de SGP geen genoegen mee. Graag openheid over contract en gemaakte kosten. Graag inzet op verlaging in plaats van verhoging van tarieven.

Binnenvaart
De binnenvaart lijkt het kind van de rekening te worden. Steeds meer stremmingen door storingen. Door allerlei technische eisen dreigen kleine schepen te verdwijnen terwijl we die juist hard nodig hebben. Gaat de minister zich in Brussel inzetten voor een uitzonderingspositie? Nederland is de komende tijd voorzitter van de Centrale Commissie voor de Rijnvaart. Dan moeten we toch wel wat voor onze kleine schepen kunnen regelen?

De Kamer heeft eerder gevraagd om landelijke afspraken over ligplaatsen. Daar is nog weinig van te zien. Welke actie gaat de minister ondernemen?

Het bureau dat de meeste binnenvaartkeuringen deed, is geschorst. Andere keuringsinstanties kunnen dat niet opvangen. Komt er voldoende uitstel zodat schepen niet gedwongen uit de vaart moeten? Een jaar na de toekomstvisie binnenvaart is er nog geen serieus overleg met de sector geweest over de uitvoering ervan. Dat kan toch niet? Of heb ik het verkeerd begrepen?

Circulaire economie
We leven in een wegwerpmaatschappij. Apparatuur, meubels en kleding gaat steeds minder lang mee. We gebruiken steeds meer batterijen, tot lichtgevende schoenen toe. Het is een aanslag op leefomgeving en grondstoffenvoorraden. Zo kunnen we niet doorgaan. De SGP herkent zich helemaal in deze boodschap van de Raad voor Leefomgeving en Infrastructuur. Het beleid richt zich vooral op de productiekant, maar ook aan de consumptiekant is een omslag nodig. Hoe gaat de staatssecretaris en het kabinet dit oppakken? Hoe worden mooie woorden omgezet in daden? Gaat het kabinet bijvoorbeeld de btw op reparatiediensten afschaffen?

Plasticrecyclingbedrijven hebben het moeilijk. Residustromen hebben te maken met een hoge verbrandingsbelasting. Gebruik van ruwe olie voor plasticproductie is onbelast. De omgekeerde wereld. Waar blijft de belasting op gebruik van ruwe grondstoffen?

Slot
Als je alle vraagstukken opstapelt, krijg je een stapel waar je misschien niet meer overheen kunt kijken. Daarom is het goed om ook te constateren dat veel wel goed gaat. Als je denkt aan de ellende in andere gebieden in de wereld met gebombardeerde huizen en wegen… Het doet de psalmdichter in de Bijbel uitroepen: 'Zo de Heere God het huis niet bouwt, tevergeefs arbeiden deszelfs bouwlieden daaraan.' Daar sluit ik me van harte bij aan.