Splinter en balk

 Plenair – Rapport Onderzoeksraad Veiligheid over gaswinning Groningen
3 maart 2015
SGP – Elbert Dijkgraaf

Goed dat de Onderzoeksraad gedegen en uitgebreid onderzoek heeft gedaan naar de wijze waarop de afgelopen vijftig jaar is omgegaan met gaswinning in relatie tot de veiligheid van Groningers. De conclusies liegen er niet om. Ze leggen de vinger bij de ‘functionele onwetendheid’ van de NAM, van kabinetten van verschillende politieke kleur en van deze Kamer. We konden weten dat de risico’s mogelijk groter waren dan voorgespiegeld werd, maar wilden daar niet van weten, omdat het niet goed uitkwam. Goed dat de minister inmiddels namens het kabinet heeft erkend dat de veiligheid afgelopen decennia veel meer aandacht had kunnen en moeten krijgen. 

Collectieve verantwoordelijkheid
Ik vind dat we als Kamer ook naar onszelf moeten kijken. We hebben gekeken in Kamerstukken van de afgelopen twintig jaar. Vóór de aardbeving in Huizinge in 2012 was er weinig aandacht voor de veiligheid van Groningen. In Kamerdebatten is er nauwelijks tot geen aandacht aan besteedt. Het aantal Kamervragen is op één hand te tellen. Die bleven ook nog eens aan de oppervlakte. We hebben ons veel te makkelijk verschuild achter de geruststellende woorden van de NAM, TNO en KNMI. Er waren immers ook signalen die een andere kant op wezen. Ik herinner me de discussies over de gaswinning en gasopslag in Bergermeer (Noord-Holland). Daar zijn ook enkele aardbevingen geweest. Niet veel, maar wel relatief zwaar. Er werd gesproken over een a-normale verdeling. We wisten dat de ondergrond voor onaangename verrassingen kan zorgen. De onderzoeken van TNO en KNMI straalden ook onzekerheid uit. Deze Kamer, inclusief de SGP, had door moeten vragen en dat hebben we niet gedaan. Trouwens, het is me ook opgevallen dat in de tegenbegrotingen van onder meer GroenLinks en CDA niks stond over een forse reductie van de gaswinning in Groningen. Ik vind dat we als oppositie niet te hoog van de toren moeten blazen.
Ik las in de Bijbel een wijze les: ‘Wat ziet u den splinter, die in het oog van uw broeders is, maar den balk, die in uw oog is, merkt u niet op? Of, hoe zult u tot uw broeder zeggen: Laat toe, dat ik den splinter uit uw oog uitdoe; en zie, er is een balk in uw oog? U geveinsde! werp eerst den balk uit uw oog, en dan zult u bezien, om den splinter uit het oog van uw broeder uit te doen.’ Laten we deze les ons ter harte nemen.
    
Aanbevelingen
De Onderzoeksraad heeft verschillende aanbevelingen gedaan. Cruciaal is dat we de boel zo organiseren dat kritische geluiden niet genegeerd, maar serieus genomen worden. De Onderzoeksraad pleit onder meer voor betrokkenheid van andere ministeries, versterking van de onafhankelijkheid van Staatstoezicht op de Mijnen en versterking van de onderzoeksplicht van mijnbouwondernemingen. Het zijn stuk voor stuk goede aanbevelingen. Ik vraag de minister om deze aanbevelingen over te nemen. Hij komt nog met een plan van aanpak voor opschudding van het gasgebouw. Dat was naar aanleiding van een eerdere analyse waarin aangegeven werd dat het ministerie onvoldoende grip heeft de NAM en GasTerra, mede omdat de kennis over het gasbeleid op het ministerie ondermaats is. Neemt hij de aanbevelingen van de Onderzoeksraad in dit plan van aanpak mee? 

Het falen van kabinet en Kamer op het gebied van veiligheid noopt ons om royaal en voortvarend werk te maken van:
- het terugschroeven van de gaswinning tot een niveau dat voor de leveringszekerheid minimaal nodig,
- het verminderen van de nationale gasvraag
- ruimhartige schadeafhandeling, en
- het versterken van gebouwen.

Beter samen het roer omgooien dan elkaar kielhalen.

Import gas
Tot slot. De minister heeft onlangs aangegeven dat hij kijkt naar meer import van gas uit onder meer Rusland. Dat is misschien een optie voor de heel korte termijn. Het is wel kortzichtig. De SGP vindt dat we veel meer in moeten zetten op het terugdringen van het gasverbruik. Gas die je niet nodig hebt, hoef je ook niet te importeren. Dat betekent dus inzetten op energiebesparing, benutting van aardwarmte, benutting van restwarmte en investeren in innovatie. Helaas gaat er nog teveel geld en aandacht naar windmolenparken. Gaat de minister zijn héle energiebeleid inzetten om ervoor te zorgen dat we minder Gronings gas nodig hebben?