Sommige woorden krijg je niet uit je hoofd...

De Tweede Kamer debatteerde op woensdag 24 januari in commissieverband met demissionair minister Jetten (Klimaat en Energie) over nieuwe maatregelen voor de netcongestie. De bijdrage van SGP-Kamerlid André Flach is hieronder te lezen.

Je hebt soms van die woorden die je op 1 januari van een jaar nog niet kent en die op 31 december niet meer uit je hoofd te krijgen zijn. Netcongestie is er zo één. In heel korte tijd werd dit dé achilleshiel van energietransitie, woningmarkt en economie.

In Ede moeten tot 2040 15.000 woningen worden gebouwd, terwijl het net er slechts 2.000 toelaat. Jaarlijks vervangen gemiddeld 2.600 Edese huishoudens hun CV-ketel, terwijl nu slechts ruimte is voor 150 nieuwe warmtepompen.
In mijn gemeente, Hendrik-Ido-Ambacht, krijgen ondernemers het advies hun daken voorlopig niet vol te leggen met zonnepanelen, omdat ze nog geen aansluiting zullen krijgen.

De SGP heeft jaren geleden al gepleit voor stresstesten voor de robuustheid van het energiesysteem met het oog op de opmars van wind- en zonnestroom en elektrificatie. Lang was de houding: dat komt wel goed. Niet dus. Hoe heeft het zo ver kunnen komen, en wat kunnen we daarvan leren?

De SGP steunt de meeste maatregelen die de minister en anderen op dit moment wel nemen. We moeten in ieder geval wegblijven bij botweg gefaseerd afschakelen.

• De minister wil een pilot waarbij TenneT al start met bouwen als nog geen vergunningen zijn verleend. Dat vindt de SGP een slecht idee: het ondermijnt het broodnodige draagvlak. Wat is de impact voor de omgeving? Ik zie veel meer in standaardisering, één vergunning voor opeenvolgende infraprojecten, vaste grondprijzen, proactief ruimtelijk beleid en ondersteuning van gemeenten.
• Samen met het CDA had ik een motie ingediend voor een stikstofvrijstelling voor energie infrastructuur- en duurzame energieprojecten. Die projecten dragen juist bij aan reductie van schadelijke uitstoot. Die motie heb ik aangehouden. Maar, waar blijft de beloofde oplossing?
• Gemeenten en ondernemers zitten niet stil. Wij zien graag dat lokaal energie delen, zoals nu gebeurd in energiehubs, voluit gefaciliteerd wordt met de Energiewet. Bedrijven die meedoen moeten ook eerder een aansluiting kunnen krijgen. Verder zou een standaardformat voor het delen van energiedata erg helpen.

De SGP pleit voor het versterken van het Stimuleringsprogramma Energiehubs. Het is nu gericht op pilotprojecten en daarmee niet zo geschikt voor grootschaligere aanpak met batterijen, elektrolysers en laadpleinen. Kunnen we kijken naar publiek-private financiering, via Regionale ontwikkelingsmaatschappijen en InvestNL? Zo vraag ik de minister.

• Gaat de minister bij de ACM aandringen op zodanige aanpassingen van nettarieven dat flexibiliteit in de industrie, efficiënt gebruik, inzet van elektrolysers en elektrische boilers, en opslagmechanismen gestimuleerd worden? Wat kunnen we op dit punt leren van Duitsland en België die werken met vrijstellingen?
• Het verplichte congestiemanagement door regionale netbeheerders en flexibiliteitsdiensten komen maar langzaam van de grond. Ik heb de indruk dat een onderliggend probleem is dat netbeheerders willen standaardiseren met maximering van vergoedingen, terwijl bedrijven juist behoefte hebben aan maatwerk. Hoe wordt dit opgepakt?
• Is het mogelijk bij grote aanvragen voor netaansluiting een reserveringsvergoeding te vragen en die later te verrekenen met de kosten voor de aansluiting? Dit dwingt bedrijven om alleen capaciteit aan te vragen die ze echt nodig hebben. Een dergelijke vergoeding zorgde in Engeland voor een flink kortere wachtrij.
• Zou het niet verstandig zijn in het verduurzamingsbeleid extra in te zetten op díe systemen die het stroomnet ontzien, zoals isolatie en energiebesparing, collectieve warmtesystemen, groen gas en zonneboilers? Wat kunnen we op dit punt verwachten?
• De SGP pleit ervoor bij het vormgeven van verplichtingen en beprijzing rekening te houden met de congestieproblematiek. Netbeheerders geven aan dat ze zo’n kwart van wat richting 2030 gevraagd wordt, niet kunnen realiseren.
• Wat is het perspectief voor huishoudens als de CV-ketel uitgefaseerd wordt, terwijl een warmtepomp niet aangesloten kan worden? Moeten we CO2-beprijzing opvoeren als we weten dat verschillende fabrieken nog niet kunnen elektrificeren? Of krijgen deze bedrijven een lagere heffing? Ik wil graag voorkomen dat van burgers en ondernemers het onmogelijke gevraagd wordt.

• De minister erkent dat het bovenleidingennetwerk van trams en treinen benut kan worden om het stroomnet te ontlasten. Hij wil dit samen met I&W oppakken. Bij I&W lijkt het echter nog niet op het netvlies te staan. Hoe gaat de minister zorgen dat daadwerkelijk actie ondernomen wordt?

Elektriciteit heeft ons beschaving, welvaart en meer gelijkheid gebracht. Als we niet oppassen gaan er straks door gebrek aan beschikbaarheid van elektriciteit nieuwe tweedelingen ontstaan.