Roelof Bisschop over de Tweede Kamerverkiezingen

Lees hier de bijdrage van Roelof Bisschop aan het plenaire debat van 17 december 2020 over de Tijdelijke wet Tweede Kamerverkiezing Covid-19.

De charme van een grondwet is haar eenvoud.
Je schrijft bijvoorbeeld in artikel 4: iedere Nederlander heeft gelijkelijk het recht volksvertegenwoordigers te kiezen.
En in artikel 53 voeg je toe: de verkiezingen worden gehouden bij geheime stemming.
Maar hoe werk je die eenvoud concreet uit in complexe tijden van pandemie?
Hoe wegen we dan belangrijke voorwaarden zoals veiligheid, zorgvuldigheid en gelijkheid tegen elkaar af?
Het is zeker in tijden van pandemie duidelijk dat niet alle aan voorwaarden volledig kan worden voldaan.
De SGP vindt het totaalplaatje dat de regering nu voorlegt wel zeer zorgvuldig.
Ik spreek graag mijn grote waardering uit voor de inzet van de regering en van gemeenten om de verkiezingen zo goed mogelijk te organiseren.

De SGP neemt de noodkreet van gemeenten serieus dat zij op de grens van de uitvoerbaarheid zitten. 
We hebben dus niet de luxe om allerlei nieuwe wensen in te dienen.
De gemaakte keuzes verdienen wel een duidelijke afweging en toelichting.
Waarom heeft de regering er bijvoorbeeld niet voor gekozen om in plaats van het produceren en verspreiden van 2,4 miljoen stempluspassen voor 70-plussers een aanvraagprocedure via huisartsen te doen?
Er zullen namelijk heel veel 70-plussers zijn voor wie een stempluspas vanwege de vele alternatieven niet nodig is. 
En in hoeverre is een transactie mogelijk als het gaat om de uitvoerbaarheid, bijvoorbeeld door in plaats van drie verkiezingsdagen twee dagen te nemen en dan iets meer te doen voor kwetsbare kiezers?



De SGP vraagt speciaal aandacht voor kwetsbare kiezers onder de 70 jaar. 
We krijgen bericht van mensen die al sinds maart binnen zitten en die een beperkt netwerk hebben.
Niet voor iedereen is stemmen bij volmacht of een gang naar het briefstembureau een optie.
Nu schrijft de regering terecht: gemeenten weten niet welke burgers kwetsbaar zijn.
Maar wat te denken van de suggestie om bij een aanvraag een verklaring van een arts te verplichten?
Om fraude te voorkomen zouden huisartsen bijvoorbeeld tot 1 februari namen kunnen doorgeven van degenen die per brief willen stemmen.
Met alle alternatieven die er zijn, zal het geen storm lopen om van deze mogelijkheid gebruik te maken.
Wil de regering hier nog concreet op ingaan?
Is ten minste overwogen om gemeenten die het willen en die er voor 1 februari in slagen de mogelijkheid te bieden?
Daarmee is de rechtsgelijkheid niet gegarandeerd, maar dat is nu ook niet het geval met de grens van 70 jaar. 
Het is wel winst dat zoveel mogelijk burgers veilig kunnen stemmen. 




Er is een onderzoek gedaan naar de doorlooptijd van procedures om kiezers toe te laten tot de stemming. 
Het controleren van de stempas en het register ongeldige stemmen door twee leden van het stembureau gebeurt na elkaar, maar het kan ook gelijktijdig gebeuren. Het gelijktijdig controleren blijkt tijdwinst op te kunnen leveren. 
De SGP hoort graag welke keuze gemaakt is,
Kan het parallel controleren het risico op drukte vermijden en weegt dat op tegen eventuele andere risico’s?
In hoeverre hebben stembureaus ruimte om afhankelijk van de omstandigheden zelf te kiezen welk proces verstandig is?



Bij een beperkt percentage van de kiezers bleek het nodig om de toegang tot de stemming te weigeren omdat men niet aan de regels wilde voldoen.
Dat zijn vervelende situaties die zo snel mogelijk opgelost moeten worden.
De regering geeft aan dat het stembureau bijvoorbeeld bijstand van boa’s kan vragen. 
Zijn ook afspraken gemaakt over de tijdige beschikbaarheid van handhavers als het gaat om problemen in stemlokalen?



Uit de praktijk blijkt dat de openingstijden van bijzondere stembureaus in zorglocaties niet ruim hoeven te zijn om iedereen te kunnen bedienen. 
Dat kan de SGP zich voorstellen, mits de voorlichting goed is.
Is sprake van duidelijke afstemming tussen gemeenten en zorglocaties over openingstijden van bijzondere stembureaus, zodat alle bewoners voldoende gelegenheid hebben om te stemmen?



Nog een vraag over de opiniepeilingen.
Kunnen we ervoor zorgen dat de kiezer ongehinderd en in alle rust zijn stem kan uitbrengen en niet drie dagen lang gehinderd wordt door voorlopige peilingen?
Ik ben benieuwd wat het gesprek met de media heeft opiniepeilers heeft opgeleverd, maar ik kijk ook met een schuin oog naar het amendement van collega Van Raak. 



De SGP wenst gemeenten tot slot veel succes bij de uitvoering.
We hopen dat de positieve ervaringen bij de herindelingsverkiezingen ook na 17 maart te horen zijn.