Prikkelen mag, maar blijf diplomatiek

Lees hier de bijdrage van SGP-voorman Kees van der Staaij aan het debat met minister Blok over zijn uitlatingen tijdens een besloten bijeenkomst met internationale organisaties.

"Het is goed dat we vandaag terug kunnen blikken op de recesrel van 2018. Het verhaal is niemand ontgaan: in een besloten bijeenkomst met Nederlanders die werkzaam zijn voor internationale organisaties heeft de doorgaans bedachtzame minister Blok na een buitengewoon genuanceerde speech in het vraag- en antwoordspel een aantal wat meer prikkelende uitlatingen gedaan.

Toen wat ontstemde bezoekers deze stellingen met beeld en geluid  kant en klaar bij de pers afleverden, ontstond er lokaal in het binnenland ophef en ook in buitenlanden die werden aangesproken dan wel zich aangesproken voelden.

Een goede week na de bijeenkomst heeft de minister in een kamerbrief aangegeven dat hij ongelukkige beelden en te scherpe bewoordingen heeft gebruikt. Een maand later heeft de minister in antwoord op kamervragen opnieuw spijt betuigd. Kortom:  de minister heeft royaal het boetekleed aangedaan.

Laat ik voorop stellen dat een spreker bij uitlatingen die bekend worden bij een groot, anoniem publiek, zijn of haar woorden zorgvuldig moet kiezen. Zeker als je het bijzonder ambt van minister van Buitenlandse zaken vervult, strekt diplomatiek taalgebruik tot aanbeveling. Je moet er rekening mee houden dat losse uitspraken die onder het vergrootglas komen een eigen leven kunnen gaan leiden. Ook in vertrouwelijke bijeenkomsten kan het geen kwaad om ‘een wacht voor onze lippen’ aan te stellen.

Maar in één adem voeg ik eraan toe dat niets mis mee is als een minister in ontmoetingen als deze niet volstaat met een keurige politiek correcte speech, maar ook in vraag- en antwoordspel wat meer de discussie opzoekt en aanzet tot discussie. Heel nuttig. Het maakt dat soort bezadigde bijeenkomsten ook een stuk interessanter.

Ik hoop dan ook niet dat alle ophef ertoe leidt dat ministers kopschuw worden om in interne bijeenkomsten een opscherpende discussie te voeren.  

Terugkomend bij de casus waarover we nu spreken: kennelijk is de minister in dit geval ervan uitgegaan dat het om een besloten bijeenkomst ging die een vertrouwelijk karakter droeg. Hoe kan het dat de bezoekers dat beeld kennelijk niet hadden? Deze inschattingsfout is de minister zuur en duur komen te staan. Hij heeft er – zo zou je kunnen zeggen -  een flinke taakstraf aan overgehouden. Hij heeft in de zomertijd heel wat brandjes moeten blussen in onder meer Suriname, Aruba, Curacao.  Ik heb er wel vertrouwen in, dat de minister hiermee zijn lesje wel geleerd heeft en de recidivekans niet hoog is.

Een relevante vraag is natuurlijk wel in hoeverre met de gegeven verheldering dan wel gedane spijtbetuiging de buitenlandse commotie daadwerkelijk is weggenomen. Wat is zijn indruk hierover?

Tot slot. Ik moest er aan terugdenken dat we in deze kamer in 2004 het debat voerden over de multiculturele samenleving naar aanleiding van het rapport van de commissie-Blok “bruggen bouwen”. Het was in een tijd, waarin het gelukkig niet langer politiek taboe was om de vinger te leggen bij de forse problemen en spanningen die het samenleven tussen mensen van verschillende culturen kan opleveren. En dat het daarom ook wijs kan zijn een terughoudend toelatingsbeleid tot Nederland te voeren. Dat vindt de SGP nog altijd. Tegelijk was en is er ook oog voor de dingen die wel goed gingen. Ook dat mocht en mag worden benoemd.

Ja, dat valt niet mee in gebroken wereld waar het soms in onze genen lijkt te zitten om veiligheid te zoeken bij onze eigen gelijkgezinde groep, of het nu om Afrikaanse stammen gaat, of om verwante correcte Nederlanders. Tegen die natuurlijke neiging hebben we ook flinke tegenkracht nodig. Die tegenkracht vind ik in het christelijk besef dat ieder medemens mijn naaste is en we daarom niet in gemakkelijke vijandbeelden tegenover anderen mogen vervallen. Die realiteitszin en dát relativeringsvermogen maken precies het verschil in een samenleving met verschillen.