Pak voedselverspilling aan!

Op donderdag 15 februari debatteerde de commissie LNV over landbouw, klimaat en voedsel. Namens de SGP sprak André Flach. Zijn bijdrage aan het debat is hieronder te lezen.

Voedselzekerheid en verduurzaming van de voedselketen moeten hand in hand gaan. Veel boeren en tuinders denken mee, doen mee. Wat niet helpt, is het wachten op garanties tot achter de komma, de stapeling van middelvoorschriften en het achterblijvende verdienmodel. Tijdens de Nationale Bodemtop prikte een melkveehouder – die volop bezig is met kruiden-doorzaai, blijvend grasland en kunstmestreductie – door alle mooie verhalen heen: mijn vakmanschap wordt afgestraft in plaats van beloond. Wat gaat de minister deze ondernemer bieden? We hebben al een begrotingsdebat achter de rug. Ik focus nu op de stukken die op de agenda staan.

Klimaat/emissiereductie
Hoe krijgen boeren credits voor managementmaatregelen die ze nemen voor verlaging van onder meer methaan- en stikstofuitstoot? Als spiegel een paar voorbeelden. Aerius rekent met maximaal 1100 uur weidegang, terwijl onder meer biologische boeren gemiddeld op 2500 uur per jaar uitkomen. Ik was onlangs op werkbezoek bij één van de vijftig melkveehouders waar Kopros toegepast wordt. Een bacterie- en algenmengsel dat ongewenste verliezen beperkt en de kringloop versterkt. Er wordt volop gemeten aan de stikstofuitstoot. Maar het bedrijf pretendeert ook voor andere goede kringloopscores te zorgen, minder stikstofexcretie via de mest bijvoorbeeld. Niet onbelangrijk in een overspannen mestmarkt. Het aanzuren van mest, dagelijkse ontmesting van stallen, het kan allemaal helpen om emissies van zowel methaan als ammoniak te verlagen. Maar, hoe gaan we ervoor zorgen dat deze positieve resultaten onafhankelijk bevestigd worden en boeren er de credits voor krijgen? Op bedrijfsniveau, maar óók op sectorniveau. Ik zie veel initiatieven met kpi’s, stalmetingen, enzovoorts. Ik heb wel het gevoel dat we rondjes blijven draaien. Hoe gaat de minister zorgen voor de stap voorwaarts, voor erkenning van prestaties in beleid, modellen en rapportages? Is bijvoorbeeld een agrarische autoriteit nodig om dergelijke managementmaatregelen te valideren en certificeren? De CO2-uitstoot van de landbouw wordt berekend met het Wageningse NEMA-model. De indirecte CO2-uitstoot van soja-import en kunstmestgebruik valt erbuiten. Kan de minister ervoor zorgen dat ook integrale berekeningen gemaakt worden?

Mededingingsbeleid/marges keten
Duurzaam agrarisch toekomstperspectief staat of valt met een duurzaam verdienmodel. Er is meer ruimte gekomen voor duurzaamheidsafspraken. Tegelijk zijn er grote aarzelingen bij ketenpartijen. Wordt de referentie voor meerprijsberekeningen geaccepteerd door de autoriteiten? Ik zie partijen om elkaar heen draaien. Wil de minister zich inzetten voor afspraken met producenten en ketenpartijen over duurzame meerprijzen, inclusief ACM-advisering?

Om bij de ketenpartijen te blijven:
Eind 2022 schreef de minister dat samen met supermarkten toegewerkt zou worden naar het beter rapporteren over de duurzaamheid van hun assortiment. Berenschot gaf aan dat je hier nu geen pijl op kunt trekken, onder meer omdat duidelijke indicatoren gericht op verduurzaming in de praktijk ontbreken. Waar blijft de beloofde actie?

Aanpak biologische landbouw
In de brieven over biologische landbouw mis ik enkele knelpunten voor biologische telers. Biologische fruittelers lopen bijvoorbeeld aan tegen het wegvallen van vrijstellingen voor gebruik van groene gewasbeschermingsmiddelen tegen onder meer de appelbloesemkever. Terwijl fruittelers in omringende landen die vrijstellingen wel hebben. De Kamer heeft al jaren geleden met brede steun een motie hierover aangenomen. Maar, waar blijven de vrijstellingen?

Investeringsfonds Duurzame Landbouw
Het Investeringsfonds Duurzame Landbouw is bedoeld om omschakeling van bedrijven te ondersteunen. Ik zie dat er een sterke focus is op reductie van de stikstofemissie. Maar in bijvoorbeeld de fruitteelt en de akkerbouw zijn er andere uitdagingen, zoals vermindering van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen door precisielandbouw. Gaat de minister ervoor zorgen dat fruitteelt en akkerbouw volwaardig mee kunnen doen?

Braaklegging
De Europese Commissie kiest onverwachts voor het opschorten van de verplichte braaklegging van 4%. RVO gaf vorige week aan dat ze hun systeem niet op tijd aangepast krijgen. In 2023 is de deadline een maand uitgesteld. Dat zou nu toch ook kunnen?
 
Aanpak voedselverspilling
Aanpak van voedselverspilling moet hoog op de agenda blijven staan. Een gemiddelde consument gooit jaarlijks nog steeds voedsel met een gewicht van meer dan tweehonderd appels weg. En dat nog eens keer vier, bekeken over de hele keten. In april 2023 schreef de minister ons over voedselverspilling, met nieuwe getallen, een Wageningse versnellingsagenda en de aankondiging van maatregelen. En toen bleef het stil. Waar blijven die maatregelen? Er zijn mogelijkheden voor meer gebruik van reststromen, bijvoorbeeld in katten- en hondenbrokken. Door gebruik van track & trace technieken kun je voorkomen dat bij een voedselveiligheidsprobleem niet hele partijen vernietigd worden.
Supermarktketens willen geen kromme wortels en spruiten met her en der een bruin plekje. Dat helpt niet. Het belemmert ook afzet van biologische productie. Het dwingt groentetelers meer gewasbeschermingsmiddelen te gebruiken dan nodig is. Kortom, ziet de minister deze mogelijkheden en wanneer komt hij met extra maatregelen?