Op de knieën? - Commissiedebat over rechtsstatelijke ontwikkelingen in de EU

“Op de knieën krijgen." Deze uitdrukking werd in juni door minister-president Rutte gebruikt toen het ging over landen waarin andere opvattingen over bijvoorbeeld huwelijk en gezin en gender worden gehuldigd dan die in de meeste andere lidstaten van de EU: "Ik kan helaas niet in mijn eentje, en zelfs niet met de andere lidstaten, zeggen: jullie moeten eruit. Dat moet stap voor stap, en je hoopt in de tussentijd dat ze zich aanpassen. Maar het langetermijndoel is om Hongarije op dit punt op de knieën te krijgen."

Daarmee zei de Nederlandse premier iets wat binnen de EU de opvatting is van de meerderheid: alle lidstaten moeten de seculiere, liberale opvattingen onderschrijven, anders worden ze gestraft of uit de Unie gezet.
In het debat over de ‘rechtsstatelijke ontwikkelingen in de EU’ kwam SGP-woordvoerder Roelof Bisschop terug op Rutte’s uitspraak: “Blijft er binnen de EU wérkelijk ruimte bestaan voor minderheidsopvattingen? Of gaan we iedereen met een afwijkende mening ‘op de knieën dwingen’? Democratie gaat per definitie over verschil. Het is een systeem waar links en rechts, progressief en conservatief met elkaar práten, en elkaar niet monddood maken of verwijderen.”

Lees hier de bijdrage van SGP-Kamerlid Roelof Bisschop over de Rechtstatelijke ontwikkelingen in de Europese Unie.

Familie-uitje
Soms lijkt de Europese Unie op een familie die een weekendje weg gaat naar de Ardennen. Opa en oma willen graag het huisje boeken en boodschappen doen. Prima. Maar tijdens het weekend blijken ze óók een stevige mening te hebben over het gedrag en de bedtijd van de kleinkinderen. Geen wonder dat je de kinderen hoort mopperen.

Ik dacht hieraan bij de voorbereiding van dit debat. De Europese Commissie en het Europees Parlement als opa en oma, die zich maar al te graag met de ‘kinderen’ – de lidstaten – bemoeien, óók als iets hun zaak eigenlijk niet is. Terwijl elke grootouder toch weet dat je bepaalde grenzen moet respecteren!

Rol lidstaten
Zonder gekheid, het is een kerntaak van de lidstaten om te zorgen voor een goed functionerende rechtsstaat. Terecht is Polen op de vingers getikt om de onafhankelijkheid van de rechtsspraak. Tegelijk is duidelijk dat er in veel lidstaten wel iets schort. In ons land klonk kritiek op de toeslagenaffaire. In Letland worden politici uit het parlement gezet: een zeer vergaande inbreuk op de democratie. Maar daarover hoor ik geen, of heel aarzelend commentaar. Dit riekt naar selectiviteit en fixatie van de EU. Ziet de minister dit ook? Zo nee, waarom worden er dan tot nu toe geen stappen gezet richting Letland? Welke stappen zet de EU richting Letland? De SGP zegt: gelijke monniken, gelijke kappen.

Rol EU
Inmiddels lijken de posities binnen de Europese familie zich alleen maar te verharden. Polen en Hongarije hebben een zaak aangespannen bij het Hof van Justitie tegen het conditionaliteitsmechanisme. Het Poolse Hooggerechtshof oordeelde dat het Poolse recht boven EU-recht gaat. Eén van de kritiekpunten is, dat de EU zich bemoeit met zaken waarop ze niet bevoegd is, zoals familierecht. Inderdaad lopen kritiek op rechtsstaat en LHBTI-beleid dwars door elkaar heen. Maar: “dat is aan de kinderen zelf”.
Vindt de minister ook dat de EU hier haar bevoegdheidsgrenzen overschrijdt? En ziet hij in de koerswijzigingen in Polen reden om af te zien van activering van de MFK-rechtsstaatsverordening?

Echte democratie
Zoals de SGP eerder aangaf: democratie is het verdedigen waard omdat niemand kan omgaan met onbeperkte macht over de medemens. Maar dan moeten we wel afbakenen wat democratie is. Democratie gaat per definitie over verschil. Het is een systeem waar links en rechts, progressief en conservatief met elkaar práten, en elkaar niet monddood maken of verwijderen. Mijn laatste vraag aan de minister is: blijft er binnen de EU wérkelijk ruimte bestaan voor minderheidsopvattingen? Of gaan we iedereen met een afwijkende mening ‘op de knieën dwingen’?