Onbetaald werk verdient méér

Onbetaald werk verdient méér

Wie alles reduceert tot geld doet niet alleen vrijwilligers en mantelzorgers, maar de hele maatschappij tekort. Laat alles wat geen geld kost verdwijnen, en we komen erachter dat rijk geen synoniem is voor gelukkig. Economische groeicijfers lijken soms het enige dat telt. En dat, terwijl iedereen waardering op zal kunnen brengen voor liefde, aandacht, zelfopoffering en vriendschap. Die zijn onmisbaar. Het is tijd voor een opwaardering van dat wat geen prijs heeft.  

Homo economicus

Het beeld dat de mens een ware homo economicus is die direct reageert op financiële prikkels blijkt in veel gevallen niet te kloppen. Hoe kunnen we verklaren dat zoveel mensen meedoen aan de loterij? Waarom gaan mensen nauwelijks minder sparen terwijl de rente al jaren daalt? Waarom blijven sommige mensen liever in een lager betaalde functie op de werkvloer, terwijl ze kunnen doorstromen naar een managementfunctie? Zonder al te veel te psychologiseren kunnen we bij het bepalen van beleid niet om menselijke gevoelens als hoop, liefde, verantwoordelijkheidsgevoel en het zoeken naar zekerheid en houvast heen.

Eenverdiener

Dat meer dan geld bepalend is voor ons handelen en het overheidsbeleid, wordt duidelijk als we de eenverdiener onder de loep nemen. Er zou allicht geen eenverdiener meer over zijn als alleen geld een rol zou spelen. In 2008 is onder het kabinet Balkenende-Bos-Rouvoet besloten om de overdraagbaarheid van de algemene heffingskorting af te bouwen. De wissel naar het zwaarder belasten van eenverdieners werd bewust omgezet om de ‘arbeidsparticipatie’ te prikkelen. Lees: meer vrouwen uit hun gezin te halen en te laten werken.

Binnen tien jaar tijd zijn eenverdieners de pakezel van de staat geworden. Gemiddeld houdt de eenverdiener die € 40.000 bruto verdient, per maand netto € 700 minder over dan zijn buren, die samen hetzelfde verdienen. Eenverdieners betalen als het belastingplan 2017 wordt aangenomen, tot wel zes keer meer belasting. Een heleboel maatregelen worden genomen om meer mensen te laten werken, zoals progressieve belastingtarieven, de arbeidskorting, algemene heffingskorting, inkomensafhankelijke combinatiekorting en kinderopvangtoeslag. Eenverdieners die hun inkomsten zouden verhogen van € 20.000 naar € 31.000 per jaar, houden daarvan netto slechts € 1211 extra over.

Je zou verwachten dat een lastendruk van 90% er wel voor moet zorgen dat er niemand te vinden is die eenverdiener is en tussen de € 20.000 en € 31.000 verdient. Maar ze zijn er wél. Wie met een financiële afstraffing van € 8000 nog steeds niet wil luisteren naar wat Den Haag dicteert, voldoet niet aan de economische theorieën. Dé calculerende burger van het Centraal Planbureau bestaat niet. Mensen worden, gelukkig, niet alleen gedreven door eigenbelang, maar ook door hun eigen waarden, normen en beperkt door hun mogelijkheden.

Betaald of onbetaald werk

Te mogen en kunnen werken, is een mooie opgave en een bijzondere roeping. Het is de
bedoeling dat ieder zijn of haar gaven inzet tot eer van de Schepper en ten dienste van medemensen. Dat kan betaald werk zijn, maar evengoed allerlei vormen van onbetaald werk. Vrijwilligerswerk, om maar eens iets te noemen. Of het opvoeden van kinderen, het zorgen voor familieleden, of een handje helpen wanneer buren of bekenden dat zelf niet meer kunnen. Onbetaalde arbeid en naastenliefde zijn zegeningen voor de maatschappij. Feitelijk vormen degenen die zich op deze manier inzetten voor hun naasten het cement van de samenleving.

De regering erkent dit. Ze doet zelfs in toenemende mate een beroep op burgers. Des te
gekker is het dat als het op daden aankomt, alle mooie woorden vervliegen. Het blijkt steeds weer veel gemakkelijker en lucratiever om alleen te kijken naar de economische cijfers, in plaats van de niet in geld uit te drukken waarde voor de maatschappij als geheel. 

Steun uit onverwachte hoek?

Soms vindt de SGP andere partijen aan haar zijde als gaat om de strijd tegen de eenzijdige focus op modeluitkomsten en economische groeicijfers. Dan denk ik aan CDA, CU en SP. Zij steunen onze inzet om een eind te maken aan de fiscale discriminatie. Maar gek genoeg geven veel andere partijen niet thuis. En dat verbaast me.

Neem nou Jesse Klaver van GroenLinks. In zijn boek ‘De mythe van het economisme’ schrijft hij: ‘De politiek zou zich weer de vraag moeten stellen in hoeverre haar plannen bijdragen aan het welbevinden, in plaats van die plannen slechts te beoordelen op hun bijdrage aan de economische groei.’ Je zou zeggen: die steunt ons. Maar tot nu toe blijkt Klaver het vooral te zien als een pleidooi voor herwaardering van natuur, milieu en schone lucht. Aan ons de taak om erop te blijven hameren dat de eenverdiener wordt gediscrimineerd en dat mantelzorgers, vrijwilligers en eenverdieners onrecht wordt aangedaan. Onbetaald werk verdient méér. De waarde daarvan is niet in geld uit te drukken.

Prof. dr. E. Dijkgraaf, Tweede Kamerlid SGP

E. van den Bosse MSc, beleidsmedewerker financiën SGP