Niet bij geld alleen

Op de terugweg van Prinsjesdag, afgelopen dinsdag, vertelde ik mijn 11-jarige zoon Michael dat het deze week een bijzondere kamerweek was.  Eerst het afscheid van de oude Kamer, en vervolgens het aantreden van een vers gekozen nieuwe Tweede Kamer. 

Daarna, vertelde ik hem, hebben we een debat over de verkiezingsuitslag.

Over de verkiezingsuitslag? Dat vond hij vreemd. Die uitslag staat toch al lang vast? Daar hoef je toch niet meer over te debatteren? Ik gaf hem gelijk: de uitslag verandert niet meer. Maar, je kunt natuurlijk wel debatteren over wat we met een mooi woord de “duiding” van de uitslag noemen. De verklaring, de achtergrond. Je weet wel, net als mensen die omhoog kijken naar de wolken, en er soms hele mooie dingen in zien….

Partijen die zetels verloren hebben, gaan onderzoeken waarom de kiezers hen verkeerd hebben begrepen, of waarom zij de kiezers verkeerd hebben begrepen.

Partijen die zetels gewonnen hebben, gaan uitleggen hoe dat komt. De kiezer is duidelijk, zegt de PvdA. De koers moet socialer. De kiezer is duidelijk, zegt de VVD. Het moet liberaler.

De SGP heeft ook gewonnen. En bepaald niet alleen op Schiermonnikoog.  Een zetel winst (een plus van 50%) , een forse stemmenstijging. Daar zijn wij heel dankbaar voor. Hoe duiden we dat? Velen in dit land zeggen met overtuiging het moet bijbelser, we moeten luisteren naar onze Schepper!  Het gaat niet om geld en goed alleen, maar ook over normen en waarden. Tegenwicht bieden aan egoïsme en materialisme. Opkomen voor het gezin, meer bescherming bieden aan ongeboren leven, inzetten voor vrijheid voor het christelijk onderwijs. Daar hopen wij ons dan ook in deze nieuwe zittingsperiode met versterkte inzet hard voor te maken!

Een stem voor de SGP was daarnaast ook een stem voor een nuchter en gezond financieel-economisch beleid – niet meer uitgeven dan er binnenkomt, niet meer belasting halen, maar snijden in de uitgaven van de overheid zelf.. Steun voor  een kritische Europa-koers: wel samenwerking, maar geen luchtkastelen.  Steun voor een koers, waarin niet alles van de staat wordt verwacht. Een koers die de energie en de creativiteit van burgers, ondernemers en van de samenleving uitdaagt en aanspreekt..

Tegelijkertijd is waar dat de christelijke stroming in de politiek  in de loop van de tijd flink is geslonken.  Niet alleen omdat veel mensen de kerk de rug toekeerden, maar ook omdat lang niet alle christenen voor christelijke politiek stemden.  Tijdens de campagne viel ons op, dat ze bestaan: VVD-stemmers die vinden dat we zuinig moeten zijn op de zondag, Groen Linksers die ruimte willen voor de gewetensbezwaarde ambtenaar, PvdA-ers die vinden dat het aantal abortussen in Nederland gruwelijk hoog is.  Ik hoop dat ook deze kiezers hun volksvertegenwoordigers flink willen  aanmoedigen in deze nieuwe periode om ook hun stem serieus te nemen.

Op de terugweg van Prinsjesdag vertelde ik mijn zoontje, dat het debat niet alleen zou gaan over de duiding van de uitslag, maar ook over de formatie van een nieuw kabinet. Dat vond hij eerlijk gezegd ook niet echt sterk. Daar hoef je toch ook niet over te debatteren? was zijn reactie. Dat is toch duidelijk? PvdA en VVD moeten toch een nieuw kabinet maken? Dat kan niet anders. Alle andere partijen bij elkaar hebben niet eens een meerderheid?!

Ik wierp tegen: ja, maar deze partijen zijn groot geworden door te waarschuwen voor elkaar! Die willen allebei eigenlijk een andere kant op. Dan krijg je gegarandeerd ruzie als je ze in één auto samen achter het stuur zet. Dat schiet ook niet op. Dat is toch raar?  

Dat was hij dan wel weer met me eens, maar zei hij met de ongecompliceerde onbevangenheid die kinderen van 11 jaar eigen is: “het moet gewoon, want het kan niet anders. Weet u wel dat alle andere partijen bij elkaar niet eens een meerderheid hebben?” Een helder antwoord.

Inderdaad ligt het voor de hand dat de grootste partijen en de grootste winnaars van de verkiezingen aan de slag gaan om er samen uit te komen. Een combi van VVD en PvdA ligt niet voor de hand om de financieel-economische problemen op te lossen, maar de zetelverdeling van de Tweede Kamer laat weinig andere overtuigende mogelijkheden toe. Aanvulling met een derde partij, ook met het oog op een meerderheid in de Eerste Kamer, heeft vooralsnog onvoldoende draagvlak, zo leert het verslag van verkenner Kamp.  De SGP steunt de aanstelling van de heren Kamp en Bos als informateurs, al zou 1 informateur wat ons betreft óók voldoende geweest.

De SGP heeft overigens veel waardering voor het werk van verkenner Kamp. Door de in onze ogen onverstandige keus van de vorige Kamer om de Koningin geen rol meer te gunnen in de formatie, dreigde een achteruitgang in snelheid, transparantie en gelijk speelveld.  Door de nu gekozen route is de schade van dit Schouw-spel in ieder geval beperkt gebleven, al blijft het wat ons onverstandig en onnodig om het mes te zetten in een goede traditie.

PvdA en VVD zijn nu aan zet. Voortvarendheid is geboden, zeker gelet op de aanpak van de crisis. Het zou goed zijn als deze partijen ook met prioriteit zouden bezien welke mogelijkheden zij voor een koerswijziging voor 2013 zien. Dit is geen aansporing om met een groter begrotingstekort dan 2,7 % genoegen te nemen, maar wel om binnen de begrotingsruimte naar slimmere oplossingen te kijken. Neem alleen al de forensenbelasting – nu en PvdA en VVD in stevige bewoordingen daarvan afstand hebben genomen tijdens de campagne, is het weinig geloofwaardig de burger hiermee op te zadelen. Een ander voorbeeld is de ww-betaling na ontslag, wat met name voor kleine ondernemers grote problemen kan opleveren. Zo weinig mogelijk lastenverzwaring, zo veel mogelijk snijden in de overheidsuitgaven zelf, is wat ons betreft het motto.

Om te voorkomen dat de kabinetsformatie erg lang gaat duren en de coalitie van VVD en PvdA verlamd wordt door grote interne tegenstellingen, zou het goed zijn om het kabinet een beperkte opdracht te geven. Zo’n ‘crisiskabinet’ zou zich met name moeten richten op het bestrijden van de economische en financiële crisis en het doorvoeren van hervormingen. Op terreinen als buitenlands beleid zou het kabinet wijze terughoudendheid moeten betrachten en ruimte laten voor een gezond dualisme tussen kabinet en Kamer.

Wat ons betreft zou het ook goed zijn als de informateurs hun blikveld verbreden door ook met andere fracties dan alleen VVD en PvdA het inventariserend gesprek te voeren. Niet zozeer met het oog op de samenstelling van het kabinet, maar wel om te verkennen voor welk inhoudelijk beleid een zo breed mogelijk draagvlak in de Kamer te vinden is, en om te horen wat de meest prangende wensen van de andere fracties zijn.  

Tot slot nog dit. Verkiezingen zijn een feest van de democratie. Maar dat betekent niet dat je daarom zo vaak mogelijk verkiezingen moet hebben.   Je kunt ook te veel feesten. Sterker nog: 5x verkiezingen in tien jaar is echt te veel van het goede. Het is schadelijk voor het vertrouwen van de burger in de politiek. Het is schadelijk voor de continuïteit van het beleid. Het is schadelijk voor het geheugen en aanzien van de Kamer.

Het is bovendien ook, anders dan vaak wordt gedacht, staatsrechtelijk niet nodig om na de val van een kabinet per definitie verkiezingen te hebben.

 Ik zou deze nieuwe Kamer willen uitdagen om nu al uit te spreken dat de intentie is om de rit uit te zitten! Om als er onverhoopt toch weer een politieke crisis komt, en een kabinet het niet redt – zelfbewust te zeggen: maar daarom hoeven wij als volksvertegenwoordigers toch ook niet op te stappen! Ik weet dat ik mijn eigen partij daarmee mogelijk tekort doe, wie weet laten we daarmee de kans lopen om al snel weer verder te groeien naar vier zetels – maar toch zou ik willen bepleiten: laat de regel de uitzondering worden. Vervroegde verkiezingen kan alleen als na grondig onderzoek is vastgesteld dat het niet anders kan.

Voor wie nog niet overtuigd is, gaf mijn zoontje mij nog een extra argument mee. Hij was er dinsdag niet alleen in de Ridderzaal bij, maar ook bij de overhandiging van de Miljoenennota. Hij zei (ik citeer letterlijk): “Die Kees de Jager wil toch bezuinigen? Nou, al die verkiezingen kosten veel geld. En die campagnes ook. Kan je dan mooi op bezuinigen!”