Meer kansen voor arbeidsgehandicapten

AO Contouren participatiewet
Elbert Dijkgraaf (SGP)
30 januari 2013

Voorzitter. Zoek de verschillen. Die verleiding is groot wanneer je binnen twee jaar twee omvangrijke voorstellen met dezelfde strekking krijgt. Die benadering is echter weinig zinvol, net zo min als de neiging om verschillen op te blazen of te verkleinen. De urgentie is namelijk nog steeds hoog. Het is daarom vooral van belang te leren van de ervaringen die de afgelopen twee jaar zijn opgedaan. De SGP bekijkt de WPnV op dezelfde manier als de WWnV. Twee kernvragen staan dus centraal:

• Hoe zorgen we voor een eerlijke en heldere regeling die de kansen op werk vergroot?
• Hoe maken we een regeling die vanuit financieel perspectief toekomstbestendig is?

Ook dit kabinet heeft als fundament gekozen voor een sterkere verantwoordelijkheid van de gemeenten voor een grotere doelgroep. Die contouren bieden de SGP vertrouwen. Uit onderzoeken en eerdere ervaringen blijkt dat in de gemeentelijke aanpak winst te boeken is. De uitwerking laat echter wel stevige knelpunten zien. De SGP noemt er twee:

1. Financieel kader
2. Kansen op werk

Financieel kader

De invulling van de bezuiniging wordt gewijzigd, maar de omvang blijft onverminderd hoog. Dat roept een paradox op. Aan gemeenten worden bijzonder hoge verwachtingen gesteld, maar het budget neemt omgekeerd evenredig af. Welke gevolgen heeft dat voor de doelstellingen die het kabinet met de wet heeft? VNG geeft bijvoorbeeld aan dat 120 gemeenten hun participatiebudget nodig zullen hebben om alleen al de WSW-verplichtingen na te komen. Dat geeft te denken. Is het kabinet, net als zijn voorganger, bereid om de verantwoordelijkheid bij het Rijk te leggen als blijkt dat de financiële aannames die nu gemaakt worden niet gerealiseerd kunnen worden?

Gemeenten hebben voldoende ruimte en flexibiliteit nodig om de grote uitdaging waar zij voor staan aan te kunnen gaan. De SGP noemt als voorbeeld de vergoeding voor de nieuwe voorziening beschut werk. Vindt het kabinet ook dat gemeenten niet verplicht moeten worden om personen binnen deze voorziening 100% minimumloon te betalen?

Kansen op werk

Het instrument om arbeidsgehandicapten aan het werk te helpen, moet zorgvuldig geselecteerd worden. De SGP vindt dat een nieuwe participatiewet aangegrepen moet worden voor een heroverweging van de keuze voor loondispensatie. Werknemers verdienen een volwaardige dienstbetrekking. Het is daarbij wenselijk dat zij hun loon volledig van de werkgever ontvangen en geen loonaanvulling hoeven te ontvangen van de gemeente. Daarmee kan ook veel rompslomp worden voorkomen. Waarom heeft het kabinet toch voor loondispensatie gekozen? Welke criteria liggen hieraan ten grondslag?

Het is een flinke verbetering dat binnen de participatiewet ook de WSW kritisch tegen het licht gehouden wordt. We kunnen nu het totaalpakket van de verschillende regelingen toetsen op eerlijkheid en helderheid. We moeten alleen niet van het ene naar het andere uiterste schieten. De onvrede over het ongemoeid laten van de WSW mag niet zomaar uitlopen op afschaffing van de sociale werkplaats. De SGP vindt het belangrijk dat beschut werk overeind blijft. Welke garanties geeft het kabinet?

Het voorstel voor een quotum is voor de SGP een domper. Quota zijn voor vissen, zei een bewindspersoon ooit. Deze quota benaderen de wereld van de verkeerde kant. De opmerking dat arbeidsgehandicapten nu “de banen [krijgen] die ze verdienen” getuigt van een beperkte benadering. Voor de kansen van arbeidsgehandicapten vormt een quotum juist een risico. Kwantitatief scoren op korter termijn lijkt aardig – als het doel al gehaald wordt – maar op langere termijn kan het resultaat juist slechter uitpakken. De SGP vindt het voorstel voor een quotum vooral ook verrassend omdat uit onderzoeken blijkt dat de mogelijkheden om werkgevers te prikkelen nog niet voldoende benut zijn. Zijn alternatieven wel grondig overwogen? Waarom is niet gekozen voor verplichtingen aan bedrijven in het kader van aanbestedingsprocedures? Graag reactie

De kansen van arbeidsgehandicapten worden steeds vaker in de wielen gereden door werknemers uit andere lidstaten. Wat gaat het kabinet hier tegen doen? Een quotum lost dit probleem namelijk niet op. Is het niet beter om de mogelijkheid van tewerkstelling van werknemers uit bijvoorbeeld Polen, Bulgarije en Roemenië afhankelijk te maken van de vraag of er arbeidsgehandicapten werkzaam kunnen zijn? Hebben lidstaten hiervoor vrijheid op grond van sociale en maatschappelijke noodzaak? Graag reactie.

Deze week is de motie Geurts/Dijkgraaf aangenomen die benadrukt dat beheerorganisaties als Staatsbosbeheer meer arbeidsgehandicapten kunnen aannemen. De SGP roept de staatssecretaris op om breder te kijken of zulke organisaties voldoende bijdragen. Staan deze organisaties overigens los van de 40.000 plaatsen bij de overheid?