Maak werk van de circulaire economie

De Tweede Kamer debatteerde op donderdag 19 december in commissieverband over circulaire economie. Namens de SGP voerde Chris Stoffer het woord. Zijn bijdrage aan het debat is hieronder te lezen.

Het onderwerp circulaire economie leeft. Dat kun je alleen al zien aan de vele brieven vanuit het werkveld. Het belang is groot. De CO2-uitstoot van onze levensstijl wordt immers voor het grootste deel bepaald door de productie van alle kleding, koekenpannen en kerstballen die we in huis halen. De opgave is enorm. Het beleid focust op recycling, maar de consumptiegroei overtreft de grondstoffenbesparingen. We zitten ook op een gevaarlijke wip. Recyclingbedrijven in plastic en textiel trekken het niet meer, onder meer door de goedkope import van ruwe grondstoffen en wegwerpproducten uit Azië. Kortom, er is echt werk aan de winkel.

Algemeen
De SGP pleit voor uitbreiding van het instrument Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid. Het zorgt ervoor dat regels en heffingen niet alleen gelden voor Nederlandse producenten en producten, maar ook voor geïmporteerde producten. Als een bijmengverplichting voor recyclaat of een plasticheffing niet voor geïmporteerde producten geldt, zijn we verkeerd bezig. Breng meer afvalstromen onder de UPV. Zet in op hoogwaardige in plaats van laagwaarde recycling. Maak producenten ook verantwoordelijk voor meer hergebruik en reparatie, bijvoorbeeld door de verplichting om een landelijk dekkend reparatiesysteem te realiseren. Is dit ook de inzet van de staatssecretaris?

Plasticrecycling
Plastic-recyclers vallen om. Het is hoog tijd dat Hollands recyclaat aantrekkelijker wordt ten opzichte van goedkoop, geïmporteerd plastic.
Hoe gaan we zorgen voor een effectieve heffing op olieproducten die als plastic de markt opkomen? Een ander knelpunt betreft de residustromen.
De bijbehorende verbrandingskosten vliegen omhoog door een stapeling van heffingen bij afvalenergiecentrales. Kan de CO2-heffing voor afvalenergiecentrales tenminste beperkt worden tot verbranding van niet gesorteerde afvalstromen?

Statiegeld
ILT denkt aan verviervoudiging van het statiegeldtarief voor PET-flessen.
Ja, het moedigt wat meer mensen aan om flessen in te leveren, maar het is wel heel gortig. Het wringt met de betaalbaarheid van boodschappen.
Dat is niet de goede weg. Ik denk eerder aan een beperktere verhoging in combinatie met meer inzamelingspunten en een nieuwe voorlichtingscampagne.

Richtlijn wegwerpplastics
De SGP heeft enkele vragen over de regelbrij voor wegwerpplastics.
De staatssecretaris wil niet toestaan dat kartonnen bekers en voedselverpakkingen met maximaal 5% plastic die 100% gerecycled worden, gebruikt worden. Zo’n uitzondering zou niet handhaafbaar zijn.
De overstap naar herbruikbare bekers is echter niet overal werkbaar, bijvoorbeeld in ziekenhuizen. Ik snap dat een generieke uitzondering lastig is.
Wil de staatssecretaris wel kijken naar een uitzondering voor het gebruik maken van de diensten van gecertificeerde bedrijven met een gesloten systeem van inzameling en recycling van bekers met een maximumpercentage aan plastic?

Waterbeheerders kampen met hoge kosten door alle plastichoudende wegwerpdoekjes die in het afvalwater en het milieu belanden en voor verstoppingen zorgen. Wil de staatssecretaris zich inzetten voor een Europees verbod op gebruik van plastic in wegwerpdoekjes?

Textiel
Ook in de textielsector zijn grote zorgen. De tweedehandsmarkt wordt de pas afgesneden door ultrafast fashion. Het kan toch niet zo zijn dat ingezameld textiel zich ophoopt en verbrand moet worden? De UPV gaat per 1 januari in.
Er zijn meerdere producentenorganisaties opgericht. Er wordt echter pas vanaf 2026 gecontroleerd. Ik vrees concurrentie op zo min mogelijk inzet. Wil de staatssecretaris zorgen voor een instaptoets voor producentenorganisaties, zoals in België?

De SGP pleit ook voor aanscherping van de UPV textiel. Worden afspraken gemaakt over een bijmengverplichting voor recyclaat? Komt er een tariefdifferentiatie, die hergebruik en recycling beloond?

Elektrische apparaten
Goed dat de staatssecretaris aan de slag is gegaan met mijn motie om te zorgen voor de juiste prikkels voor reparatie en hergebruik van afgedankte elektrische apparaten. Die gaan veel te vaak naar de shredder, terwijl het niet nodig is. Een reparateur uit Ede vertelde: ‘Als een klant binnenkomt met een magnetron waarvan het glas kapot is, mag ik niet een goed deurtje van een andere magnetron overzetten.’ De wereld op z’n kop.

Kan ik de staatssecretaris erop afrekenen dat deze vakmannen binnenkort ruimte hebben om zonder een duur certificaat hun gang te gaan? En dat apparaten pas als afgedankt worden beschouwd als zij er geen raad meer mee weten? Komen er ook afspraken over meer hergebruik en reparatie, verplichte beschikbaarheid van onderdelen en een fonds voor reparatiebonussen?

Slot
De opgave is complex en veelzijdig. We willen weg van de wegwerpmaatschappij. Maar zonder mentaliteitsverandering bij bedrijven én bij consumenten gaat dit niet lukken. Daarom is mijn oproep: koop bewust, kies voor hergebruik en reparatie.