Kamer verwaarloost grondrechten

Te makkelijk walst de Tweede Kamer heen over klassieke grondrechten. Dat zei SGP-kamerlid Bisschop bij de begrotingsbehandeling Binnenlandse Zaken. Hij noemde de discussie over ambtenaren met gewetensbezwaren. De Kamer zette een gedegen advies van de Raad van State bij het oud papier. Bisschop verwees ook naar ritueel slachten, waarbij de Tweede Kamer op de vingers is getikt door de Eerste Kamer: “Toetsing aan de grondrechten moet geen ritueel zijn, maar is een van de belangrijkste taken van het parlement.”

Begroting Binnenlandse Zaken
R. Bisschop
18 december 2012

De vrijheid van geweten kan beschouwd worden als het algemene moederrecht, dat door haar kinderen, de meer specifieke grondrechten, is opgeslokt.                                                       

Stelling bij proefschrift B.P. Vermeulen

Voorzitter,

Het regeerakkoord is op het terrein van Binnenlandse zaken een eenheidsmal. Onder de dekmantel van tolerantie wordt een verstikkende gelijkheidsdeken over Nederland uitgerold. Gelijkheid gaat blijkbaar boven vrijheid voor dit kabinet.

Steeds als er in de Tweede Kamer discussies zijn over thema’s waarbij grondrechten in het geding zijn, is het spannend hoe de Kamer hiermee zal omgaan. Dit voorjaar hadden we de Eerste Kamer nodig om de Tweede Kamer te corrigeren in het debat over ritueel slachten. Eenzijdige nadruk op leed dat dieren zou overkomen, zorgde ervoor dat hier de godsdienstvrijheid gemakkelijk aan de kant gezet werd.

Een andere discussie: gewetensbezwaarde trouwambtenaren. De Raad van State heeft hierover een wijs en grondig advies gegeven. De Kamer lijkt het advies nauwelijks serieus te overwegen. Over wezenlijke gewetensproblemen bij ambtenaren wordt eenvoudig gelopen. De veelgebruikte afkeurende terminologie zegt al genoeg: de Kamer neemt de vrijheid om naar eigen geweten te handelen feitelijk niet serieus. Tal van ideeën zijn er om hun geweten te binden.

Dat zou in een rechtsstaat niet moeten voorkomen.

Toch zien we die gewetensbinding terugkomen bij de vreemde voorstellen in het regeerakkoord aangeduid met het scheldwoord ‘weigerambtenaren’ en de Algemene wet gelijke behandeling. Vrijheid zou daar centraal moeten staan. Komt het kabinet zelf met initiatieven?

Wanneer we hier in de Kamer onze Grondwet en grondrechten serieus willen nemen – en dat hebben wij allen via eed of belofte plechtig beloofd – dan moeten we naar mijn mening serieus werk maken van de toetsing van wetten aan grondrechten. Niet ons gevoel over andermans opvattingen moet leiden, maar een serieus toetsingskader. Toetsing aan grondrechten behoort geen ritueel te zijn, maar één van de belangrijkste verantwoordelijkheden van ons parlement. Dat moeten we ook niet alleen aan de Eerste Kamer overlaten.

In een recent nummer van het tijdschrift Regelmaat wordt voor dit soort zaken uitgebreid aandacht gevraagd. De SGP vraagt de minister om het advies op te volgen bij alle wetsvoorstellen deze constitutionele toetsing al meteen goed mee te nemen. En daar ook bij andere ministers grondig op te letten.

Bestuurslagen

We kennen in ons land drie officiële bestuurslagen: rijk, provincie en gemeente. De SGP is kritisch over allerlei hulpconstructies die hier tussen geplaatst zijn. Wordt Nederland echt beter van regionale uitvoeringsdiensten, de Randstadautoriteit, de Noord- en Zuidvleugel en dergelijke. Waarom praten we voor de zoveelste keer over structurele herzieningen in plaats van over de inhoud?

Diezelfde eenheidsmal zien we terugkomen bij de omgang met provincies en gemeenten. Het regeerakkoord bevat weinig zinvolle voorstellen over provinciale opschaling. Het bij elkaar brengen van de inwoners van Rhenen en van Texel in één landsdeel lost volgens de SGP geen enkel bestuurlijk probleem op. Bovendien zorgt het voorstel voor landsdelen voor een historische breuk. Het zou nog meer te verantwoorden zijn als de regering kwam met het voorstel om de Staten-Generaal op te heffen[1] dan de provincies op te heffen, waar burgers – denk bijvoorbeeld aan Zeeland, Friesland, Limburg – vaak een stevige band mee hebben.

Zonder veranderingen in de gemeentelijke schaal categorisch uit te sluiten, kan de SGP zich ook niets voorstellen bij de gedachte ‘groot is goed’ op gemeentelijk vlak. Opschaling naar gemeenten met 100.000 of meer inwoners brengt het lokale bestuur alleen maar verder van de burgers vandaan. Krijgen gemeenten bij de extra taken ook de bijpassende verruiming van de lokale belastingheffing ten koste van de rijksbelastingen? Hoe wordt voorkomen dat dat het beoogde maatwerk en de vergrote betrokkenheid van burgers volledig in het water vallen?

De waterschappen hebben in Nederland oude en degelijke papieren. De SGP vindt dat waterschappen hun waarde hebben bewezen. Die zo min mogelijk politieke organen moeten er zoveel mogelijk blijven. Wat wil het kabinet bereiken met het uit de Grondwet halen van de waterschappen? Erkent dit kabinet het blijvend belang van deze bestuursorganen?

We zien ook regelmatig dat er landelijke normen worden gesteld die nadelig zijn voor plattelandsgemeenten. Welke rol ziet deze minister voor zich weggelegd om zijn collega’s op dit punt te corrigeren als dit nodig is? Denk bijvoorbeeld aan de zorg of het onderwijs of de politiesterkte.

Er wordt stevig bezuinigd op de AIVD. De SGP vindt het belangrijk dat er eigen inlichtingen worden ingewonnen over het dreigingsbeeld voor bijvoorbeeld terrorisme of salafistische invloeden in Nederland. De regering wil de buitenlandtaak helemaal laten vervallen. Hoe wordt voorkomen dat dit ten koste gaat van de Nederlandse veiligheid – zeker in het licht van de eveneens forse bezuinigingen op Defensie?

Ten slotte nog een punt rond de herdenking 4 en 5 mei. Vorig jaar heeft collega Van der Staaij een motie ingediend dat er daarbij uitdrukkelijk aandacht dient te zijn voor de verschrikkingen van de Holocaust. Nu blijven de subsidievoorwaarden steken in het ’bevorderen van kennis en debat over democratie en burgerschap’[2]. Bepaald niet de eerste zaken waar je aan denkt bij de herdenking van de Tweede Wereldoorlog. We roepen de minister op om dit thema ook concreet te benoemen in de subsidievoorwaarden en dit niet alleen over te laten aan het ministerie van Onderwijs.