Kabinet moet doorpakken op drugs, drank en tabak

Te veel bier drinken, roken, drugsgebruik… SGP-voorman Kees van der Staaij heeft er tabak van. Hij wil dat het kabinet meer werk maakt van het Preventieakkoord. Lees hier zijn bijdrage aan het Kamerdebat.

Als er belangrijke akkoorden gesloten zijn, zoals in de afgelopen periode over het klimaat en pensioen, dan zie je dat er in de Kamer heel snel over gesproken wordt, omdat we het heel belangrijk vinden en het er snel over willen hebben. Wat dat betreft krabbelde ik me wel even achter de oren, toen ik bedacht dat dit Preventieakkoord in november 2018 werd gesloten. Zouden we daaruit kunnen afleiden dat dit onderwerp kennelijk niet zo belangrijk wordt gevonden? Dat zou ik heel jammer vinden. Als we kijken naar de inhoud van wat hier aan de orde is: voorkomen van overgewicht, te veel drinken en roken, dan is dat ongelofelijk belangrijk voor de toekomst van onze samenleving en voor de gezondheid van jongeren en ouderen. Dat we er pas zo laat over spreken, is wat mij betreft zeker niet een signaal dat het niet zo belangrijk is.

Hoewel dat eigenlijk ook niet helemaal te rechtvaardigen is — er zijn allerlei redenen voor — probeer ik er toch maar een goede draai aan te geven — het gaat tenslotte ook over drank — door te kijken naar goede wijn. Die moet je soms even laten staan, wil de smaak tot zijn recht komen. Door te laten rijpen komen de subtiele smaak en geur beter tot hun recht. Misschien is dat ook wel zo met het Nationaal Preventieakkoord. Doordat er nog even tijd overheen is gegaan, zien we des te meer wat nodig is en wat er eventueel nog meer nodig is.

De stip op de horizon is 2040. In dat jaar zullen de kinderen de geur van tabaksrook niet meer kennen. Tieners vinden het normaal om pas op hun 18de verjaardag een eerste biertje of wijntje te drinken. Het aantal mensen met overgewicht zal zijn gedaald.

Nederlanders gaan de komende jaren gezonder leven. Heel veel ambitie zie ik terug in het Preventieakkoord. Laat ik helder zijn: die ambities steunen wij. Preventiebeleid is geen linkse hobby, net zo min als roken, eten en drinken rechtse hobby's zijn. Preventie gaat over gezond verstand, in het belang van ieders gezondheid.

Het is duidelijk dat de doelstellingen van het Preventieakkoord geen klein bier zijn. Maar de voorgestelde maatregelen blijven eerlijk gezegd soms wel achter bij wat nodig is om die doelstellingen echt te halen. Ik snap dat er is gekozen voor een breed draagvlak. Daarmee heb je meer kans dat wat je doet het ook echt gaat halen en dat er niet allerlei onderdelen onderuit worden gehaald. Tegelijkertijd voelen we ook wel ongeduld om er nog een schep bovenop te zetten. Alleen op het gebied van roken komt het resultaat in de buurt van wat het kabinet wil, volgens de beoordeling van het RIVM. Bij de maatregelen inzake alcoholgebruik en overgewicht zou eigenlijk meer nodig zijn om echt verandering in gang te zetten.

Bij het roken zie je dat tabaksontmoediging volgens wetenschappelijk onderzoek is gebaseerd op substantiële prijsverhoging. Dat is heldere taal. Waarom wordt de accijns op pakjes sigaretten niet nog meer verhoogd in deze kabinetsperiode, om hier ook echt serieuze stappen te zetten?

Ik lees ook dat men het aantal verkooppunten voor tabak wil verminderen. Ook hier een adder onder het gras: er vindt in deze kabinetsperiode slechts onderzoek plaats hoe dit in de toekomst beperkt kan worden. Zouden er niet nog dit jaar mogelijkheden uitgewerkt kunnen worden om het aantal verkooppunten serieus te verminderen? Dat kan onderdeel zijn van die strategie die het RIVM voorstelt.

Dan alcohol. Het kabinet wil volgens het regeerakkoord bij het preventiebeleid inzetten op effectieve maatregelen. Ik zie goede dingen, bijvoorbeeld dat bij happy hours de verkoop van alcohol voor stuntprijzen wordt verboden. Heel goed. Bepaalde maatregelen waarvan we inmiddels weten dat ze wel effectief zijn, worden echter niet genomen: verdere inperking van alcoholreclame, minimumprijzen voor alcohol, harde lokale afspraken om de leeftijdsgrens bij alcoholverkoop te handhaven. Vaak komt dan voorbij dat we dit gaan onderzoeken.

Ik pleit vanavond voor alle mogelijkheden om nog versnelling te krijgen en actie te ondernemen. Rond het onderzoek naar alcoholreclame voor het volgende zomerreces af. Vraag de onderzoekers concrete maatregelen voor te stellen om de alcoholmarketing terug te dringen. Voer zo mogelijk minimumprijzen voor alcoholverkoop in. Zorg voor het einde van dit jaar voor een handhavingsprotocol Drank- en Horecawet. Stel gemeenten en de horeca in staat bindende afspraken te maken over handhaving van de leeftijdsgrens. Graag een reactie op die suggesties.

Tot slot. Een aantal keren komt het gebruik van drugs aan de orde in de alcoholparagraaf. In de afgelopen weken werd nog eens duidelijk dat we echt een groot probleem met drugs hebben. Drugsgebruik is niet normaal, stelt het Preventieakkoord. Ik sluit me graag aan bij al diegenen die vanavond hebben bepleit om ook nog verdere maatregelen te nemen om die normalisering van drugs tegen te gaan. In dat opzicht vind ik het wel een beetje jammer dat het kabinet juist ook weer met proeven komt om wietteelt en wietgebruik te legaliseren. Er worden althans experimenten toegestaan waardoor het toch allemaal weer eigenlijk verruimd wordt en waarmee het signaal wordt afgegeven dat er met die drugs toch niet zo veel aan de hand is. Zou het eigenlijk niet juist nodig zijn om weer nieuwe stappen te zetten en dat hele experiment maar even te laten zitten, in het licht van alles wat in de afgelopen periode naar voren is gekomen over de schadelijkheid van drugsgebruik? Ik hoor heel graag ook op dit punt een reactie van de staatssecretaris.