Ik mis het meedenken met de agrarische sector

Elbert Dijkgraaf (SGP) is fel tegen fosfaatrechten. Hij is kritisch op het kabinet, dat volgens hem te weinig oog heeft voor de landbouw.

Kamerlid Elbert Dijkgraaf (SGP) verzet zich fel tegen het wetsvoorstel fosfaatrechten. De wet is onnodig beperkend en biedt bovendien te weinig perspectief. De landbouwwoordvoerder vindt dat het kabinet de landbouw geen toekomst biedt.

Elbert Dijkgraaf (46) is Tweede Kamerlid voor de SGP en hoogleraar economie aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Hij benadrukt in de politiek het belang van de landbouw. "Wij staan voor het beleid waar we in geloven. Hoe wij tegen zaken aan kijken hangt niet zozeer af van hoe de meerderheid erover denkt. Als je dat niet doet en niet opkomt voor de sector, zoals dit kabinet, dan verdwijnt de boer in het moeras."

Elbert Dijkgraaf (46) is Tweede Kamerlid voor de SGP en hoogleraar economie aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Hij benadrukt in de politiek het belang van de landbouw. "Wij staan voor het beleid waar we in geloven. Hoe wij tegen zaken aan kijken hangt niet zozeer af van hoe de meerderheid erover denkt. Als je dat niet doet en niet opkomt voor de sector, zoals dit kabinet, dan verdwijnt de boer in het moeras."
Foto: Roel Dijkstra

Staatssecretaris Van Dam wil fosfaatrechten invoeren om de melkveehouderij te begrenzen. Inzet is behoud van derogatie. Waarom bent u hier tegen?

"De fosfaatdiscussie is voortgekomen uit problemen met de waterkwaliteit. Terwijl je zeer de vraag kunt stellen of dit wetsvoorstel daar bij helpt. Ik heb geen enkele aanwijzing dat Brussel kiest voor de strategie die Nederland nu kiest en dat er geen andere oplossing is. Fosfaatrechten is een volstrekt vrijwillige keuze van het kabinet om het zo te doen. Zonder enige garantie op behoud van derogatie. Bovendien worden er rechten onteigend. Onteigening mag alleen als daar een dwingende maatschappelijke reden voor is. Die is er op korte termijn niet, omdat je met de export erbij niet boven het fosfaatplafond zit. Voor de lange termijn is die dwingende reden er helemaal niet als je blijft korten als je al onder het fosfaatplafond zit. Als je positief denkt over landbouw, kom je nooit aan met eindeloos korten, omdat dit niet in het belang is van de sector. Dan kom je met eindige fosfaatrechten, omdat je de sector niet eindeloos met zo’n systeem wil opzadelen. Een einddatum maakt de rechten goedkoper en bovendien zijn ze dan fiscaal aftrekbaar.''

'Als Poetin het voorstel van fosfaatrechten had gedaan, had ik het begrepen'.

Verwacht u nog veel wijzigingen in het wetsvoorstel?

"Het is een politieke deal tussen PvdA en VVD. Ik verwacht dat de Eerste Kamer gehakt zal maken van het punt van onteigening. Deze methode verwacht je in Rusland. Als Poetin zo’n voorstel had gedaan, had ik het wel begrepen. Er wordt hier onder het mom van duidelijkheid voor de boer veel te lichtvaardig over gedaan. Bovendien geeft de wet ook nog geen duidelijkheid over de korting en of de maatregel voldoende is voor behoud van derogatie."

Wat gebeurt er als Nederland derogatie verliest?

"Dat is een achteruitgang voor het milieu. Dan zal er meer kunstmest worden gebruikt in plaats van dierlijke mest. Dan zal er grasland worden omgezet in maisland en dat is voor het milieu helemaal niet positief. Bij de huidige maatregelen staat ten eerste het probleem helemaal niet centraal, en de belangen van de landbouw worden op geen enkele manier serieus meegenomen. Het lijkt wel of men blij is met elk knopje dat de landbouw pijn doet."

Hoe zou het dan moeten?

"Er spelen heel veel dingen in de landbouw. Als je met dit soort ingrijpende dingen komt, kom dan met een totaalplan en zorg dat alle partijen erin meegaan. Boeren zitten met kostprijsstijgingen door overheidsbeleid. De NVWA-tarieven gaan omhoog, de btw-vrijstelling komt te vervallen, de rode diesel is afgeschaft en er wordt gesneden in het budget voor innovatie. Er zijn dus lage prijzen en hoge kosten en dan worden ze aan de inkomstenkant ook nog beperkt, omdat er een aantal dieren wordt afgenomen. Waar is dan het perspectief dat een regering moet bieden aan jongeren die overwegen om het bedrijf over te nemen? Als je wilt dat ondernemers investeren in duurzaamheid en milieu, dan moet je juist zorgen dat de boeren goed brood op de plank hebben, zodat ze die investeringen kunnen doen."

Als je met een totaalpakket komt, wordt het dan niet net zo pijnlijk?

"Nee. Dan heeft de sector de stip aan de horizon waarmee er duidelijkheid is dat het de komende jaren zo moet, ook al kan dat voor ondernemers betekenen dat ze besluiten dat ze onder die condities niet verder willen. Maar ga niet meer, zoals de afgelopen 5 jaar bij ieder probleem, een regeling bedenken, waarbij als het is ingevoerd een volgende regeling komt."

Voor een beter inkomen van de boer is de hele Kamer voorstander.

"Ja dat is al jaren zo. Maar het gebeurt niet. Een deel van de Kamer heeft hierbij een dubbele agenda en vindt dat er minder dieren moeten komen. Men vindt het wel prima dat de sector op deze manier kleiner wordt."

'Bij de coalitiepartijen hebben andere belangen voorrang boven de landbouwbelangen'.

Heeft het kabinet te weinig oog voor landbouw?

"Ja. Kijk naar het handelsverdrag CETA met Canada, waardoor de boer meer concurrentie krijgt vanuit een land waar op het gebied van natuur, milieu en dierenwelzijn veel minder eisen worden gesteld. Als ik minister Ploumen vraag wat dit betekent, wil ze het eerst ontkennen en dan komt ze met onduidelijke compenserende maatregelen. Als ik er dan een motie over indien, wordt die weggestemd door de coalitie. Bij de coalitiepartijen hebben andere belangen voorrang boven de landbouwbelangen. Voor bedrijven als Philips is CETA wel goed. Maar de landbouw betaalt de rekening. En dan is er niemand binnen de coalitie die oog heeft voor de landbouw. De Partij voor de Dieren en de SGP hebben niet zoveel gemeen als je kijkt naar welke maatregelen er vandaag of morgen genomen moeten worden, maar we vinden elkaar wel in het punt dat boeren een eerlijke boterham moeten verdienen om te kunnen voldoen aan de eisen die gesteld worden. Er zijn veel partijen die dit met de mond wel belijden, maar vervolgens niet doen."

Hoe kan het inkomen van de boer wel verbeteren?

"We hebben een hele discussie over de macht van Monsanto en Bayer. Dat vinden we schandalig. Maar in Nederland domineren 3 supermarkten de hele voedselketen. Dat vinden we normaal. Waarom voeren we de discussie niet over de verdeling van de marges in de keten? Aan de ene kant willen we extra eisen opleggen over dierenwelzijn en milieu, en aan de andere kant zeggen we 'sorry jongens, maar dit is de markt'. Wat ik vooral mis is het gebrek aan positief meedenken. Je zou toch verwachten van een staatssecretaris voor landbouw dat hij er voor de boeren zit? In ongeveer het eerste interview dat hij geeft zegt hij: ik zit hier niet voor de boeren. Ja, Jan Doedel! Ik merk in de landbouw geen enkel vertrouwen meer in het ministerie en in de staatssecretaris."

Was dit vertrouwen bij Dijksma beter?

"Ja, absoluut. Daar had men respect voor de persoon Dijksma, ook al vond men sommige keuzes wel vervelend. Maar Dijksma vertelde wel het hele verhaal. In de debatten kon je zaken met haar doen. Je merkte dat zij ook worstelde met de problematiek en gemotiveerd was om met oplossingen te komen. Ze was internationaal ook heel actief. Ze stapte in het vliegtuig naar Rusland om over de boycot te praten."

'Ik wil een staatssecretaris die keihard knokt voor de derogatie'.

Van Dam stapt ook veel in het vliegtuig.

"Ja, naar Korea en zo. Leuk, reisjes. Dat is ook wel van belang, maar daar zit nu niet de frontlinie van de discussie in Nederland. Ik zou een staatssecretaris willen die kei- en keihard knokt voor de derogatie en het aanpassen van het fosfaatplafond. Hij zou stad en land moeten afreizen om collega’s ervan te overtuigen dat we als Nederland met de fosfaatexport en onze aanpak van de waterkwaliteit een geweldig verhaal hebben en dat we toekomstbestendig zijn. Ik hoor alleen maar dat fosfaatrechten moeten, omdat Brussel anders de derogatie afpakt."

Maar Brussel moet Nederland ook aan de afspraken houden.

"Jazeker, maar bij het overschrijden van het fosfaatplafond moet je eerst kijken of het structureel of tijdelijk is. 2015 was een bijzonder groeizaam jaar. Zeker als we de fosfaatexport naar fosfaatarme landen meerekenen, gaan we niet over het fosfaatplafond heen. Daarover moet je in Brussel praten. We hebben geweldig geïnvesteerd in mestverwerking om fosfaat te exporteren naar gebieden waar minder fosfaat is. We lossen het probleem hiermee samen op. We zijn toch gewoon volwassen mensen die met elkaar kunnen overleggen? Zeg in Brussel: we hebben een probleem en dat willen we zo oplossen, maar daar hebben we wel derogatie voor nodig. Nu nemen we 3 ingrijpende maatregelen zonder enige zekerheid of Brussel hiermee derogatie wil verlenen."

In diverse andere landen is de derogatie ingetrokken. Waarom denkt u dat Nederland wel derogatie behoudt?

"Omdat ik denk dat wij het voorbeeld zijn voor veel andere landen. Al je kijkt hoe innovatief we zijn met export van mest zijn we een voorbeeld voor andere landen, terwijl we wel gewoon aan de milieudoelstellingen voldoen. Als je kijkt naar de gewasopbrengst in Nederland is een hogere mestnorm heel goed uit te leggen."

Bron: Boerderij.nl