Hoe kon eenverdiener zo zwaar belast worden?

Korte belastinggeschiedenis van de eenverdiener

Tot de jaren ’60 van de vorige eeuw waren vrouwen niet belastingplichtig. Eventueel inkomen dat er was, werd bij het inkomen van haar man opgeteld. Dat maakte dus slechts deel uit van het inkomen van haar partner. In de jaren daarna is het belastingstelsel steeds individueler geworden. In de jaren ’80 van de vorige eeuw kwam er een duidelijke verschuiving van draagkracht van het gezin naar een draagkracht van het individu.

Een voorlopig climax bereikte de individualisering met Wet inkomstenbelasting 2001. In die wet is de individualisering van belastingen voor het eerst vergaand uitgewerkt. Sinds 2001 is de belastingkloof tussen eenverdieners en tweeverdieners steeds verder gegroeid.

In 2008 besloot het kabinet Balkenende IV om de overdraagbare algemene heffingskorting af te bouwen. Deze belastingkorting was bedoeld om mensen niet te belasten over het inkomen dat nodig was voor hun primaire levensbehoeften. Met deze afbouw werden eenverdieners bewust zwaarder belast. Dit met als doel hen naar betaalde arbeid te sturen. Een draagkrachtinstrument werd daarmee ingezet als arbeidsparticipatieprikkel.

In 2011 was de situatie bereikt dat eenverdieners twee keer zoveel belasting betaalden als tweeverdieners.

In reactie daarop heeft SGP-kamerlid Elbert Dijkgraaf een breed gesteunde motie ingediend om een commissie in te stellen die met voorstellen moest komen voor een herziening van het belastingstelsel, en daarbij ook moest zoeken naar ‘leefvormneutrale’ belastingen. Dat is de commissie-Dijkhuizen geworden. De commissie deed voorstellen die het verschil tussen eenverdieners en tweeverdieners nog groter maakte, omdat zij meer belang hechtte aan fiscale sturing op arbeidsparticipatie dan aan het draagkrachtbeginsel.

In 2015 werd het belastingplan voor 2016 gepresenteerd. In dit belastingplan was, naast een grote lastenverlichting, een fors gegroeide kloof tussen eenverdieners en tweeverdieners zichtbaar. In dit nieuwe voorstel betalen eenverdieners tot vijf keer zoveel belasting.

Vijf redenen die de toegenomen kloof verklaren:

1. Afbouw van overdraagbare algemene heffingskorting
2. Eenverdieners kunnen maar één keer gebruik maken van de arbeidskorting, tweeverdieners twee keer
3. Eenverdieners kunnen één keer gebruik maken van het lage belastingtarief, tweeverdieners twee keer.
4. Tweeverdieners met jonge kinderen krijgen de inkomensafhankelijke combinatiekorting, eenverdieners die zelf voor kinderen zorgen krijgen die niet.
5. De algemene heffingskorting en de arbeidskorting worden vanaf hogere inkomens afgebouwd.