Het referendum in 7 vragen

Wat vindt de SGP van referenda?

De SGP is geen voorstander van referenda, omdat we een gekozen volksvertegenwoordiging hebben voor het nemen van politieke besluiten. Nu de mogelijkheid tot een referendum er toch is, kunnen er soms redenen zijn om wel deel te nemen. Dat hangt af van de vraag of het belang van het onderwerp van het referendum opweegt tegen de bezwaren ertegen.

Is de SGP tegen dit specifieke referendum?

De SGP heeft naast het bovenstaande een aantal extra punten van kritiek bij dit referendum. Zo getuigt het van willekeur dat dit referendum wel ingaat op het verdrag met Oekraïne, maar niet op de zeer vergelijkbare en op het zelfde moment aangenomen verdragen met Georgië en Moldavië. Dit zijn, om het zachtjes uit te drukken, ook niet bepaald voorbeeldlanden. Ook wordt dit referendum in de beeldvorming zodanig ‘geframed’, dat het lijkt te gaan om een stem “voor” of “tegen” de EU. Die vraag stellen is prima, maar daar moet je niet een willekeurig handelsverdrag voor misbruiken. Daarnaast kunnen er vreemd genoeg tactische overwegingen zijn om niet te stemmen zodat de kiesdrempel van 30% niet behaald, en het referendum ongeldig wordt. Uiteindelijk zegt de SGP: het is nu aan het volk om voor of tegen het associatieverdrag te stemmen, of misschien helemaal niet te gaan stemmen. Wij laten die keus graag aan mensen zelf over. Wel is duidelijk dat we op inhoudelijke gronden voor het verdrag zijn.

Wat is de inhoud van het associatieverdrag met Oekraïne?

Het overgrote deel van het verdrag gaat over handel tussen Oekraïne en de EU. Denk aan het wegnemen van handelsbelemmeringen en de uitwisseling van goederen, diensten of kapitaal. Daarnaast gaat het over politieke en militaire samenwerking. Politieke samenwerking is nodig om corruptie tegen te gaan, wetshandhaving te versterken, en zo de kans te vergroten dat de economische investeringen van onze ondernemingen terugverdiend worden. Ook wordt van Oekraïne gevraagd de wetgeving af te stemmen op Europese wetgeving, zodat een gelijk speelveld ontstaat. Militaire samenwerking wordt wel genoemd, maar houdt in de praktijk niet of bijna niks in.

Is dit associatieverdrag niet gewoon een verkapt toetredingsverdrag tot de EU?

Nee. Met diverse Balkanlanden en Turkije sloot de Europese Unie “stabilisatie- en associatieovereenkomsten”. Bij zulke verdragen is toetreding tot de EU een expliciet doel. Om dat doel te bereiken moeten deze potentiële lidstaten voldoen aan de zogenaamde Kopenhagen-criteria. In associatieverdragen zoals gesloten met Oekraïne wordt niets gezegd over het voldoen aan Kopenhagen-criteria, noch over het einddoel van toetreding. Er is geen enkele juridische bepaling in het verdrag waardoor je automatisch belandt in een stabilisatie- en associatieovereeenkomst. Mocht die voorgesteld worden, dan is het helder. De SGP is tegen zo’n verdrag want we willen niet dat de Oekraïne lid wordt van de EU. Juist daarom is het verstandiger als alternatief een associatieverdrag te hebben.

Welke rol speelt Rusland in dit alles?

Rusland verafschuwt de politieke ‘convergentie’ van Oekraïne en Europa. Zo komt Europa steeds dichterbij haar grenzen, en verliest Rusland een deel van haar invloedssfeer. Zeker de politieke en militaire samenwerking is een stoot tegen het zere been.

Enerzijds moeten we daarop beducht zijn en de Russische belangen en invloed respecteren. Toch blijft het de vraag of het associatieverdrag met Europa veel invloed heeft. Zoals sommige Oekraïners het zeggen: Rusland vindt altijd wel een reden om boos te zijn. Ook dwingt het verdrag de EU niet om Oekraïne militair bij te staan. En, laten we helder zijn, bij mensen als Poetin, helpt het bar weinig als je probeert het naar hun zin te maken. Dan gebruiken ze die ruimte in een richting die we niet willen.

Kortom, is de SGP voor of tegen een associatieverdrag met Oekraïne?

In de Tweede Kamer heeft de SGP voor het associatieverdrag gestemd. Daar staan wij nog altijd achter. De SGP is voor handelscontacten met derde landen, zoals we die ook hebben met Georgië, Israël, Chili, Mexico, Egypte en nog 98 andere landen. We zien geen reden om de wens van een overgroot deel van het Oekraïense volk om corruptie tegen te gaan en politieke en economische banden met Europa aan te halen, te weigeren.

Met andere woorden: samenwerken met Oekraïne: ja; toetreding van Oekraïne tot de EU: nee.

Zit de SGP niet in het verkeerde kamp, nu de SGP zich niet in het ‘nee-kamp’ positioneert?

De SGP heeft zich altijd sterk verzet tegen de steeds verdergaande integratie van de Europese Unie. De SGP deed allerlei concrete voorstellen om de macht van Brussel in te perken. Denk aan het voorstel om Europese Verdragen met 2/3 meerderheid te laten goedkeuren door ons Parlement. Ons motto is ‘Samenwerking Ja, Superstaat Nee’. Het associatieverdrag met Oekraïne sluit hier naadloos bij aan. We zijn en blijven mordicus tegen toetreding van Oekraïne tot de EU, maar we zijn voor samenwerking met Oekraïne. Mocht er ooit een voorstel komen voor een Stabilisatie- en Associatieverdrag met Oekraïne, met perspectief op toetreding, dan zullen we hier vierkant tegen stemmen. Maar dat is nu niet aan de orde.