Gas, stroom en brood

De oorlog in Oekraïne heeft grote gevolgen voor Europa. Denk aan de enorme stroom vluchtelingen waarvan een dele ook in Nederland neerstrijkt. Denk aan de financiële en economische ontwrichting. Denk aan de snel stijgende prijzen voor brandstoffen en ons dagelijkse brood. Denk ook aan de catastrofe als de brand in Oost-Europa uitslaat naar heel de wereld.

Waar we nu al mee te maken krijgen is de vraag: hoe zorgen we ervoor dat er voldoende gas beschikbaar is om aan onze energiebehoefte te voldoen. De Tweede Kamer debatteerde vandaag over de ‘leveringszekerheid’ met de regering. Nederland had en heeft de beschikking over grote gasvoorraden. Maar dat is helaas verleden tijd, want: ‘Groningen’. Lees hier de bijdrage van Tweede Kamerlid Roelof Bisschop.

Nederland is weer hardhandig op de vingers getikt. Energiebeleid moet niet alleen op economische leest geschoeid worden, maar ook op die van de geopolitiek. We zijn afhankelijker van Rusland en Gazprom dan ons lief is. En dat gaat verder dan gasimport. Zo is 40% van de Bergermeer-opslag in Noord-Holland in gebruik bij Gazprom. En gaswinningsbedrijf Wintershall Noordzee, goed voor 15% marktaandeel daar, is in Russische handen.

Goed dat het kabinet een breed maatregelenpakket overweegt om de leveringszekerheid van gas te borgen, zoals de verdubbeling van de LNG-capaciteit (vloeibaar natuurlijk aardgas). Wel een aantal vragen daarbij. Heel Europa aast op LNG. Maar is er wel voldoende LNG beschikbaar? Ik denk dat we als klein land eerder achteraan dan vooraan staan. Moeten we niet alleen naar de VS en Qatar kijken, maar ook naar Egypte?

Gasopslag
Zaak is dat ervoor gezorgd wordt dat de gasopslagen aan het begin van de volgende winter daadwerkelijk, voldoende vol zitten. Als daar een garantieprijs voor nodig is, moeten we daar de portemonnee voor trekken.

Gazprom doet niets met zijn opslagcapaciteit in Bergermeer. Eigenaar Taqa zegt dat het contract ruimte geeft om in te grijpen als partijen capaciteit onbenut laten. Is dit geborgd, of wordt zo nodig een wettelijke regeling getroffen? De GasUnie wijst op de mogelijkheid om komend jaar in Grijpskerk hoogcalorisch gas op te blijven slaan en om Norg voor 100% te vullen.

Uit onze kleine velden wordt nog steeds gas gewonnen. Nieuwe projecten moeten versneld worden en alle steun en ruimte krijgen. Het kabinet is hierover nog wat vaag. Wat wil de minister concreet bereiken en hoe gaat hij daarvoor zorgen?

Beperking vraag naar aardgas
Ook de afhankelijkheid van aardgas moet omlaag. Kolencentrales mogen vanaf dit jaar als gevolg van het Urgenda-vonnis maar op 35% van hun capaciteit draaien. Dat betekent méér in plaats van minder draaiuren voor de gascentrales. Experts adviseren om kolencentrales meer ruimte te geven. De CO2-footprint van de efficiënte kolencentrales in Nederland ontloopt die van Russisch gas met veel methaanemissies bij winning en transport niet veel. Ja, er komen ook veel kolen uit Rusland, maar hoe dan ook maakt het de energievoorziening minder kwetsbaar. Het zou goed zijn als Nederland er bij Duitsland op gaat aandringen om de kerncentrales daar langer open te houden.

Op korte termijn kan tenminste 2 miljard kuub gas bespaard worden door thermische isolatie in de industrie en het beter inregelen van warmte- en stroominstallaties bij grotere gebouwen. Er staan tientallen aardwarmteprojecten in de startblokken. Afvalenergiecentrales kunnen meer buitenlands afval verbranden als de importheffing eraf gaat. Ik zie verder kansen voor het snel opschalen van de productie van biogas. Vergisting van dagverse mest bij veehouderijbedrijven bespaart stikstof- en methaanemissies én kan een 0,5 miljard kuub gas opleveren.

Gemeenten willen graag aan de slag met energiebesparing en verduurzaming van huizen. Enkele gemeenten, zoals Wijk bij Duurstede, hebben hun nek uitgestoken met een gemeentelijke verduurzamingsregeling. Investeringen worden collectief gefinancierd, de terugbetaling wordt uitgesmeerd over dertig jaar en is gebonden aan de woning en niet aan de bewoner. Er zijn echter juridische risico’s. Het zou erg verstandig zijn zo snel mogelijk experimenteerruimte gaat bieden aan gemeenten.

Voedselvoorziening
We moeten alles op alles zetten om afschakeling van grote bedrijven of sectoren te voorkomen. Denk aan de levensmiddelenindustrie. De gevolgen zouden groot zijn als grote levensmiddelenfabrikanten, zoals zuivelfabrieken, hun productie stil moeten gaan zetten. De voedselvoorziening komt dan echt in gevaar. Deze sector zou in het Bescherm- en Herstelplan als vitale sector moeten worden aangemerkt.