1 december 2016
Fosfaatwet: zo niet!
Fosfaatwet nekt boerenbedrijven
Staatssecretaris Van Dam zit op het verkeerde spoor.
Zijn plannen gaan veel gezinsbedrijven onnodig de kop kosten.
De SGP wil:
- Afschaffing van het rechtenstelsel per 2023.
- Maak werk van een totaalpakket waarin verbetering van de waterkwaliteit en de grondgebondenheid voorop staat.
- Meer fosfaatruimte.
- Een brede knelgevallenregeling.
- Houd de generieke korting buiten de deur.
- En natuurlijk geen fosfaatrechten als de derogatie niet doorgaat…
Het is tijd voor de boer.
Hoog tijd.
Fosfaatwet/Wet grondgebonden groei melkveehouderij
De publieke tribune zit vol.
Dat is geen best teken.
Deze boeren zouden nu bezig moeten zijn op hun bedrijf.
Maar ze zitten hier niet voor niks.
En ze zijn van harte welkom.
De onvrede is groot.
Hoe kan het dat we een sector hebben om trots op te zijn, terwijl:
- De kosten elke keer stijgen door overheidsbeleid.
- Er steeds meer regels komen.
- Prijzen onder druk staan.
- De marge alleen maar afneemt.
En dan nu een wet die opnieuw leidt tot hoge kosten en grote kortingen.
Terwijl het echte probleem, de waterkwaliteit, niet opgelost wordt.
Aanpak 2017
Voorzitter, ik begin met het pakket voor 2017.
Brussel wil dat we in 2017 onder het fosfaatplafond komen.
De staatssecretaris heeft het zover laten komen.
We kunnen de derogatie niet verliezen.
We kunnen weinig anders dan dit plan in grote lijnen te steunen.
Maar bij het melkminderingsplan zet ik nog wel drie vraagtekens.
- Zuivelbedrijven zijn het niet eens. Leidt dat niet tot problemen bij de uitvoering?
- Het is zeer onzeker of het juridisch houdbaar is.
Gaat de staatssecretaris eventuele claims voor zijn rekening nemen?
Ik ben bang voor onaangename verrassingen.
- Er is geen regeling voor knelgevallen. Waarom niet?
Waarom heeft de staatssecretaris er niet gekozen om het rechtenstelsel in 2017 gewoon in te voeren en het dan voor een jaar niet verhandelbaar te maken,
met een brede knelgevallenregeling?
Dan is de melkverminderingsregeling helemaal niet nodig.
Wil hij in ieder geval voor de stemmingen een analyse naar de Kamer sturen met voor- en nadelen, kansen en risico’s van zowel deze optie als het melkminderingsspoor?
We moeten hoe dan ook werk maken van de voorgestelde stoppersregeling en het voerspoor.
Neemt de regering de varkenssector daarin mee?
Fosfaatrechten
Dan het belangrijkste van deze avond, de fosfaatrechten.
De SGP is tegen deze wet als hij niet gewijzigd wordt.
Daarom eerst drie punten om duidelijk te maken hoe wij onze afweging maken.
Scharnierpunten
1. Het gaat om de waterkwaliteit.
Fosfaatrechten verbeteren daar niets aan.
In grote delen van Nederland zijn geen problemen met de waterkwaliteit als gevolg van bemesting.
Neem maatregelen bij die percelen waar daadwerkelijk een probleem is.
Stem de derogatie hierop af.
Ga met zo’n pakket naar Brussel.
En wel heel snel.
Anders kun je derogatie sowieso vergeten en heb je geen enkele speelruimte meer.
2. Het tweede scharnierpunt is het recht doen aan de diversiteit in de melkveehouderij.
Ik vind dat we moeten voorkomen dat we bedrijven tegen elkaar uit gaan spelen
en dat bepaalde bedrijven in een hoek gezet worden.
Iedere melkveehouder wil het beste van zijn bedrijf maken.
Ieder in zijn eigen context.
- De een kan makkelijk aan grond komen, de ander niet.
- De een is intensief, de ander extensief en een volgende biologisch.
- De een investeert in een innovatieve, duurzame stal, de ander investeert in meer grond.
Maar allemaal hebben ze volstrekt legaal tot 2 juli 2015 gedaan wat ze gedaan hebben. Daar kan en mag je ze niet voor straffen.
Ik noem specifiek de kwestie grondgebondenheid.
Goed of fout bestaat niet.
Zo zijn er veel bedrijven die grond gebruiken van bedrijven in de omgeving.
Dat vind ik ook grondgebonden.
Het gaat om de regionale kringloop.
Het kan niet zo zijn dat we bedrijven die hun ruwvoer uit de omgeving halen nu opeens de dupe zijn.
3. Het derde scharnierpunt is de inzet van het kabinet.
Ik vind dat de staatssecretaris het afgelopen jaar zelf de Europese hoofdsteden af had moeten reizen om de belangen van onze melkveehouderij te verdedigen.
Dat is volstrekt onvoldoende gebeurd.
- Heeft hij de Europese Commissie al laten zien dat afschaffing van de derogatie slecht is voor milieu en klimaat?
- Wat heeft de staatssecretaris sinds zijn aantreden gedaan?
- Wie heeft hij gesproken hierover?
- Waarom is hij niet met een totaalpakket de boer op gegaan in Europa?
Gaan alle betrokken bewindslieden, inclusief premier Rutte, zich de komende maanden, wel proactief inzetten voor behoud van de derogatie en voor verdediging van de belangen van onze melkveehouders?
Wat vindt de SGP van de voorliggende fosfaatwet?
Het zal niet verbazen dat we de wet zoals die er nu ligt helemaal niks vinden.
Daarom hebben we amendementen ingediend.
Als die het halen, en een aantal amendementen van collega’s en de generieke korting van tafel gaat, dan zullen we de wet steunen.
Ik licht mijn belangrijkste punten toe:
- 1. Meer fosfaatruimte
In de eerste plaats wil de SGP meer fosfaatruimte.
Om meer knelgevallen, zoals bedrijven die op 2 juli 2015 lege stalruimte hadden en over de kop dreigen te gaan, tegemoet te komen.
De staatssecretaris doet hier bijna niets voor.
Ook is meer fosfaatruimte nodig om een generieke korting te vermijden.
Ook biologische en volledig grondgebonden bedrijven, zonder mestoverschot, en bedrijven die de afgelopen jaren helemaal niet gegroeid zijn, moeten wat ons betreft niet gekort worden.
Maar niet ten koste van reguliere bedrijven.
Het is ook de grote vraag of de onteigening door korting juridisch wel door de beugel kan.
De staatssecretaris heeft zelfs nog niet eens een onteigeningstoets uitgevoerd.
Je kunt toch niet bedrijven korten als er geen probleem meer is?
In dit voorstel gaat de korting door, zelfs als we ruim beneden het fosfaatplafond zitten.
De generieke korting moet van tafel.
Ik hoor u al denken: waar haalt de SGP die fosfaatruimte vandaan?
Ik zie mogelijkheden om voor 10 mln. kg ruimte te creëren.
- A. Verhoog het melkveefosfaatplafond
De staatssecretaris gaat uit van het melkveefosfaatplafond van 84,9 miljoen kilo fosfaat.
Dat is niet nodig.
Cijfers laten zien dat de categorie ‘overige sectoren’ dit jaar ongeveer 3 miljoen kilo minder fosfaat produceert dan in 2002.
Daarna wordt dat gat eerder groter dan kleiner.
Dat zou betekenen dat als het plan van de staatssecretaris doorgaat, we in 2018 3 miljoen kilo onder het fosfaatplafond zitten.
Dat moeten we niet willen.
Gaat de staatssecretaris deze fosfaatruimte inzetten voor de melkveehouderij?
- B. Varkensrechten
De SGP heeft eerder al aangegeven dat het goed zou zijn om door een opkoop- of tenderregeling, al dan niet tijdelijk, 5 tot 10% van de varkensrechten om te zetten in fosfaatrechten.
Je kunt zeggen: de melkveehouderij moet haar eigen probleem maar oplossen. Dat vind ik kortzichtig.
Vergeet ook niet dat er nu veel varkenshouders zijn die graag willen stoppen, maar niet kunnen.
Ik vraag de staatssecretaris om hier zelf een keus in te maken en dit niet aan de sectoren over te laten.
- C. Saldering
De staatssecretaris moet ervoor zorgen dat hij vanaf 2018 ook van Brussel meer fosfaatruimte krijgt.
Saldeer het plafond met de fosfaatkorrels die we exporteren naar fosfaatarme landen.
Het gaat nu om tenminste vijf miljoen kilo.
Landen in bijvoorbeeld Oost-Europa staan te springen om fosfaat.
Ook op Europees niveau is veel aandacht voor de wereldwijde
Ik heb een amendement ingediend om deze inzet kracht bij te zetten.
Zorg er verder voor dat we tijdelijke fosfaatpieken door groeizaam weer niet mee hoeven te nemen.
- D. Gemengde bedrijven
De SGP wil ook meer fosfaatruimte door gemengde bedrijven de ruimte te geven om varkensrechten of pluimveerechten in te leveren en meer melkvee te gaan houden.
Ik heb hiervoor een amendement ingediend.
Die extra ruimte moet bedrijfsgebonden blijven, net zoals bij de fosfaatbank.
Kortom, zorg voor meer fosfaatruimte, laat de generieke korting achterwege en zorg voor een brede knelgevallenregeling.
Het kan, maar wil de staatssecretaris ook?
2. Einddatum
In de tweede plaats wil de SGP dat een fosfaatrechtenstelsel in 2023 in principe afgeschaft wordt.
Analyses laten zien dat we geen structureel probleem hebben.
Ook zonder fosfaatrechten zou de fosfaatproductie na 2020 weer onder het plafond komen.
Het rechtenstelsel kan op zijn laatst in 2023 van tafel als je een stevig totaalpakket op tafel legt
…met gebiedsgerichte maatregelen voor verbetering van de waterkwaliteit
…met een goede analyse van de fosfaatproductie op langere termijn
…met groeibegrenzing via grondgebondenheid en verwerkingsplicht.
Groot voordeel van een einddatum is dat de rechten fiscaal afgeschreven kunnen worden en dat het de prijs fors drukt.
Ik heb een amendement ingediend om deze einddatum te regelen.
3. Knelpunten
Dan een aantal knelpunten.
- Verschillende bedrijven hebben in 2015 jongvee uitgeschaard en kunnen door de enkelvoudige peildatum van 2 juli fluiten naar deze rechten.
Dat is niet eerlijk.
Ik vind het juridische argument van de staatssecretaris zwak.
Bij de toekenning van rechten moet het primair gaan om toekenning op basis van een representatief beeld van de fosfaatproductie.
Daar is hier geen sprake van.
Ik vraag de staatssecretaris om dit alsnog te regelen.
- De staatssecretaris wil bij de generieke korting rechten afpakken.
Als hij die korting al door zou willen zetten, waarom laat hij ze niet gewoon in de vrieskist op het boerenerf?
Dan kunnen ondernemers deze rechten weer benutten op het moment dat dat mogelijk is.
Ik heb een amendement ingediend om dat te regelen.
- Kringloopwijzer.
Via de kringloopwijzer kunnen bedrijven laten zien dat ze in de praktijk minder fosfaat per koe produceren.
Dat moeten we meetellen.
Het geeft bedrijven de noodzakelijke lucht om goed door te kunnen gaan.
Ik vraag de staatssecretaris om dit te regelen.
Grondgebondenheidseisen
Ik haast me naar de Wet grondgebonden groei.
Die wet steunen we.
Ik heb nog wel twee punten.
In de eerste plaats wil ik dat melkveehouders die grond van een akkerbouwer in de omgeving gebruiken voor ruwvoerteelt en mestafzet deze grond mee mogen tellen voor hun grondgebondenheid.
Hiervoor is ook een amendement van CDA en CU ingediend.
Dat steunen we.
Eerlijke boetes
Ik heb in de tweede plaats de gelegenheid aangegrepen om een amendement in te dienen over de bestuurlijke boetes.
We zien te vaak dat ondernemers die door onopzettelijke, administratieve fouten bijvoorbeeld de derogatie kwijtraken een enorme boete opgelegd krijgen.
Dat gaat alleen maar vaker gebeuren nu ook grondgebondenheidseisen gelden.
Het heeft te maken met het feit dat in de wet vastgelegd is dat per overtreden kilogram fosfaat of stikstof een vaststaande boetebedrag opgelegd wordt.
Een ondernemer moet maar afwachten of de totale boete na het indienen van een bezwaar naar beneden bijgesteld wordt.
Zo gaan we niet met ondernemers om.
Ze hebben recht op eerlijke boetes.
Het moet niet nodig zijn om dat via de rechter af te dwingen.
De staatssecretaris weigert een aangenomen motie uit te voeren.
Ik heb daarom zelf een amendement ingediend om ervoor te zorgen dat de overheid bij voorbaat de boete naar beneden bijstelt als het om een kleine overtreding gaat.
Slot
Tot slot.
De staatssecretaris zit op het verkeerde spoor.
Zijn plannen gaan veel gezinsbedrijven onnodig de kop kosten.
- Schaf het rechtenstelsel per 2023 weer af.
- Maak werk van een totaalpakket waarin verbetering van de waterkwaliteit en de grondgebondenheid voorop staat.
- Garandeer meer fosfaatruimte.
- Zorg voor een brede knelgevallenregeling.
- Houd de generieke korting buiten de deur.
- En natuurlijk geen fosfaatrechten als de derogatie niet doorgaat…
Het is tijd voor de boer.
Hoog tijd.