Formeren is niet 'zomaar' proberen

Lees hier de bijdrage van Kees van der Staaij tijdens het debat over de formatie op woensdag 17 mei:

Klagen in de Tweede Kamer over kabinetsformaties is net zo Nederlands als klagen over het weer, aldus prof. Carla van Baalen ooit in haar oratie “Klagen over kabinetsformaties”. En ook vandaag is er weer het nodige geklaag te horen: was het allemaal wel nodig geweest om weken bij elkaar te zitten als het toch nergens toe leidt? Duurde het niet veel te lang? Hebben de onderhandelaars wel genoeg hun best gedaan, en ga zo maar door.

Ik wil hier vandaag geen nieuwe jammerklachten over de formatie aan toevoegen. Over het weer hebben we trouwens ook geen klagen. Na het mislukken van de informatiepoging werden we ook nog eens verrast op zomerse dagen.

De SGP wil juist veel begrip uiten voor het feit dat de onderhandelingen spaak zijn gelopen. De inhoudelijke verschillen op belangrijke onderwerpen als migratie, inkomensbeleid en klimaat zijn inderdaad zo groot, dat het uiterst lastig is tot vertrouwenwekkende compromissen te komen. Dat is ook een belangrijke reden waarom de SGP ook weinig heil zag in deze formatiepoging.

Opmerkelijk eensgezind kwamen de onderhandelaars van VVD, CDA, D66 en Groen Links afgelopen maandag tot de conclusie dat zij het oneens zijn. Er is royaal tijd genomen om tot deze slotsom te komen, maar er zijn in het eindverslag - waarvoor dank! - niet uitbundig veel woorden gebruikt om deze conclusie nader toe te lichten.

In de toelichting op de breuk hoorde ik de onderhandelaars veel spreken over kloven en bruggen. De SGP zou daarom graag willen horen tussen welke partijen nu precies de verschillen zo groot zijn dat de kloof niet te overbruggen valt. Wie de verkiezingsprogramma’s bekijkt, zou vermoeden dat vooral de kloof met GroenLinks lastig te dichten was. Klopt dit beeld ook met de onderhandelingen of lag het toch anders en bleken er bijvoorbeeld tussen CDA en D66 ook onoverbrugbare verschillen? Dat maakt wel wat uit voor het vervolg. Juist met het oog op de vraag: hoe nu verder? zou het goed zijn als de informateur daarover toch nog wat meer kan zeggen.

Een tweede vraag is natuurlijk: hoe hard is deze conclusie nu? Formeren is faseren, horen we inmiddels regelmatig uit de mond van de premier Dat is prachtig, maar het moet niet te vrijblijvend worden, dat het credo wordt: formeren is proberen.

Hoe nu verder? De SGP steunt de gedachte om in dit debat een informateur aan te wijzen die gaat verkennen welke partijen nu de het beste verder kunnen gaan praten. Het lijkt ons wenselijk dat het kabinet zowel in Tweede als Eerste Kamer een geestverwante meerderheid kan aantreffen. Dat zou in het licht van de afgelopen kabinetten al een hele stap vooruit zijn. Die meerderheid hoeft wat de SGP betreft niet al te ruim bemeten te zijn: juist het ontbreken van een massieve meerderheid kan een probaat middel zijn om waardevolle ideeën buiten de coalitiegelederen tijdig op waarde te schatten. De geschiedenis van de kabinetten-Rutte laat zien, dat we daarover weinig te klagen hebben.