Flach over gasmarkt en leveringszekerheid

De Tweede Kamer debatteerde op woensdag 3 april over de gasmarkt en leveringszekerheid. Namens de SGP sprak André Flach. Zijn bijdrage aan het debat is hier te lezen.

De spreukendichter Salomo neemt in de Bijbel mieren als voorbeeld. Al zijn ze niet sterk, ze zorgen ervoor dat ze in de zomer genoeg voedsel voor de winter verzamelen. Dat doen we ook bij onze gasvoorziening. En niet zonder reden. Onderzoekers van The Hague Centre for Strategic Studies waarschuwen voor herhaling van gascrises. Nederland zou zich onvoldoende voorbereiden. Gas blijft voorlopig een belangrijke, relatief schone drager van onze energievoorziening. Grote schokken in de prijsvorming kunnen we ons niet veroorloven. Dat vraagt wel actie.

Gaswinning Noordzee
In 2023 is de gaswinning uit de Noordzee met bijna 20% gedaald ten opzichte van 2022. Dat is de verkeerde richting. Gebruik van LNG brengt meer CO2-uitstoot met zich mee dan de eigen gaswinning. Er wordt met de sector gesproken over meer winning en versnelling van procedures. Experts geven aan dat sprake is van een halfbakken versnellingsplan. Waar is het urgentiebesef? Komen er harde deadlines voor vergunningtrajecten? Hoe worden nieuwe exploratieactiviteiten ondersteund, via de fiscaliteit of door Staatsdeelname (EBN)?
 
Importcapaciteit LNG
GTS adviseert om de importcapaciteit voor LNG te vergroten. De komende tien tot twintig jaar hebben we dat gewoon nodig. De minister schrijft dat er importcapaciteit bij komt, maar ook dat de Eems-terminal tijdelijk is en in ieder geval tot 2027 beschikbaar. Volgt de minister het advies van GTS, of is meer nodig, ook na 2027? Bijvoorbeeld een derde terminal?

Gasopslag
De aankomende Wet gasleveringszekerheid moet borgen dat gasopslagen in de zomerperiode voldoende gevuld worden. GTS adviseert een vulplicht voor handelaren. De minister aarzelt denkt eerder aan stevigere rol voor Staatsbedrijf EBN. Hoe dan ook, de minister komt hier in zijn wetsvoorstel op terug. Het is echter cruciaal dat hij vaart maakt. Wanneer komt deze wet naar de Kamer en kan hij inwerking treden? Zorgt de minister ook voor behoud van de huidige fysieke opslagcapaciteit?

Noodplan
Ik heb nog een vraag over het Bescherm- en Herstelplan Gas. Voor 250.000 niet beschermde zakelijke gebruikers kan in noodsituaties verplichte afschakeling nodig zijn. Er is een volgorde vastgesteld afhankelijk van de SBI-code. De Corona-compensatieregelingen hebben geleerd dat het werken met SBI-codes lastiger is dan het lijkt: welke code is nu van toepassing? Zeker voor grote gasgebruikers en hun leveranciers wil je deze onzekerheid niet. Ik snap dat Energie Nederland daarom vraagt om voor de 200 grootste gasaansluitingen vooraf duidelijkheid te geven. Wil de minister hiervoor zorgen?

Biogasproductie landbouw
De SGP heeft al eerder gewezen op de mogelijkheden voor versnelling van biogasproductie op agrarische bedrijven in combinatie met reductie van de stikstofuitstoot. Hoe gaat de minister meters maken?

CO2-vrije regelbare elektriciteitsproductie
Om op langere termijn de leveringszekerheid van stroom te borgen zijn CO2-vrije regelbare energiecentrales nodig. Zoals gascentrales die dan draaien op waterstof. TenneT acht 15 tot 20 GW regelbaar vermogen nodig. De capaciteit van gascentrales zit daar iets boven. Oudere gascentrales gaan echter richting einde levensduur, nieuwe centrales zitten al op de helft. Dit gaat niet vanzelf goedkomen. Er is snel duidelijkheid nodig over de tenderregeling hiervoor. Duitsland en België maken al werk van een capaciteitsmarkt. Dit kunnen wij toch niet te lang voor ons uitschuiven?

Ook zullen gascentrales aangesloten moeten worden op het waterstofnetwerk. De uitrol van de waterstofbackbone is nu vooral gericht op de industrie. Ik vraag de minister ook gascentrales daarbij mee te nemen. Zoals de Maxima-centrale in Lelystad, waar we onlangs op werkbezoek waren. De waterstofbackbone heeft een vertakking naar Flevoland nodig. Gaat de minister hierop aandringen?

Nederland zal niet zonder import van groene waterstof kunnen. Voor de broodnodige terminals en ammoniakkrakers voor de omzetting in waterstof zijn miljardeninvesteringen nodig. Ik begrijp dat het Europese voorstel om exploitanten van waterstofterminals te verplichten toegang te verlenen aan derden voor terughoudendheid zorgt. Investeerders willen zekerheid en dat wordt op deze manier doorkruist. Hoe gaan we voorkomen dat bedrijven afhaken?