Europa kan en moet kleiner

Overmoed en zelfoverschatting hebben Europa aan de rand van de afgrond gebracht. Daarom zal de EU heel wat stappen terug moeten zetten.

Heel wat straten in Nederland zijn vernoemd naar de bekende denker en dichter Willem Bilderdijk. Weinig Nederlanders zullen echter nog weten dat Bilderdijk in de woelige Franse tijd een bijzonder stuk proza schreef: "Opregt verhaal van de ongelukkige reis van het Schip Europa". U raadt het al: in dit verhaal was er heel wat deining over de te volgen koers.

Ik moest denken aan dit verhaal bij de voorbereiding van dit debat. Ook nu beleven we immers weer spannende tijden. Opnieuw is er deining in en over Europa. De crisis rond de euro vraagt om krachtige maatregelen. Daarvoor is breed draagvlak nodig. Anders wordt het niets. En daar ligt nu precies het probleem. Het van bovenaf afdwingen van een politieke eenheid, maakt de weerstand van veel burgers tegen de Europese Unie als instituut, alleen maar sterker. Onbekommerd voortvaren op de integratieweg leidt tot niets.

De euro zelf is het symbool van een kunstmatige, van bovenaf gedicteerde eenheid. Ze verdoezelde de daadwerkelijke grote verschillen in economische politiek en economische kracht. Landen bij elkaar brengen onder één munt, kan alleen als die landen ook naar elkaar toegroeien. Convergentie noemden ze dat. De SGP heeft er nooit in geloofd. Het essentiële probleem van de landen van Zuid-Europa is dat de economie te weinig concurrentiekracht heeft.

Gelet op de gigantische problemen zou je verwachten dat men in Europa en Brussel pas op de plaats zou maken. Maar Brussel dreigt te kiezen voor de vlucht naar voren door nog meer bevoegdheden naar de Europese Unie over te hevelen. Nu wordt zelfs al gesproken over gelijke regels voor pensioenen. Het is toch de wereld op zijn kop als over dit soort thema’s in Brussel zou worden beslist. De premier heeft in het verleden vele malen aangegeven dat Brussel niet aan onze pensioenen moet komen. Houdt hij dit vol?

De SGP is er geen voorstander van dat Brussel meer gaat doen. Brussel moet juist afslanken. En wat ze doet, moet beter gedaan worden. Klein en fijn, zo zien wij Brussel. De oplossing: 'op volle kracht vooruit' met de Europese integratie, delen wij beslist niet.

Wat moet er dan nu gebeuren? Ik noem vier dingen die de SGP-fractie van belang vindt. Ten eerste moet Europa bezuinigen. Er moeten niet meer taken bij, maar juist taken af. Laat Brussel afblijven van onderwerpen als pensioenen, onderwijs en burgerschap. De bureaucratie en regeldrift moet nu eens echt worden aangepakt. Ten tweede moet Brussel ruimte bieden aan landen die zich gewoon aan de afspraken houden. Er mag geen zeggenschap overgedragen worden voor landen die doen wat gedaan moet worden. Het is prima dat allerlei aanbevelingen worden gedaan, mits het een nationale bevoegdheid blijft om daarmee te doen wat men denkt dat goed is. Ten derde moet Europa zich vasthoudend opstellen tegenover landen die zich niet aan de afspraken houden. Men moet landen onder curatele kunnen stellen en uiteindelijk uit de eurozone kunnen zetten. Zonder deze druk kunnen landen de huidige problemen laten voortduren omdat ze weten dat ze toch wel gered worden. Afspraken moeten nagekomen worden. Ten vierde moet Europa ernstig onder ogen zien dat convergentie van landen een te hoog gegrepen ideaal kan zijn. Ontvlechting van de eurozone moet dan ook als een reële optie worden beschouwd. Ik hoor graag een reactie van de minister-president op deze vier punten.

In veel bijdragen kwam vandaag de term "draagvlak" naar voren. Voor ingrijpende beslissingen is breed draagvlak nodig. Dat wordt ook erkend in onze Grondwet, waarin voor bepaalde maatregelen niet een gewone Kamermeerderheid nodig is, maar een twee derde meerderheid. De SGP-fractie vindt het een omissie dat dit niet geldt voor de overheveling van nationale bevoegdheden naar Europa. Dat kan namelijk wel met een gewone meerderheid en een gewone wet. Om dit gebrek te verhelpen heeft de SGP een initiatiefwetsvoorstel bij de Kamer ingediend. De kern daarvan is dat twee derde meerderheid nodig is van Tweede en Eerste Kamer bij de aanpassing van verdragen waarop de Europese Unie is gegrond. De behandeling van dit wetsvoorstel is al afgerond en is destijds nog blijven liggen omdat ook de staatscommissie Grondwet advies moest uitbrengen.

Wij denken dat nu de tijd rijp is om dat wetsvoorstel in stemming te brengen. Daarom is zo-even, bij de regeling van werkzaamheden, al gezegd dat het inderdaad aanstaande dinsdag op de stemmingslijst zal staan. Dit wil ik dan ook nadrukkelijk in de aandacht van alle partijen in de Kamer aanbevelen. Bij de behandeling, een paar jaar geleden, werd gevraagd of dit niet eigenlijk mosterd na de maaltijd is, aangezien alle verdragen die ertoe doen, inmiddels wel zijn afgerond. Dat is maar de vraag. Nu wordt er alweer gesproken over nieuwe verdragen en een nieuwe overheveling van bevoegdheden. Het lijkt ons dus heel belangrijk om deze stap te zetten. Laat alle partijen hierin helder kleur bekennen volgende week.

Ik rond af. Wij moeten toe naar een Europa dat wegblijft van overmoed en zelfoverschatting, een Europa dat niet wordt opgeslokt door de oerkrachten van het mateloze en het grenzeloze. De torenbouw van Babel bracht alleen maar spraakverwarring. Zoals de toren van Babel het symbool is van overmoed en spraakverwarring, zo is er ook een symbool van behoud en veiligheid. Dat is de ark van Noach. Een goede staat heeft trekken van een ark. In de Europese geschiedenis is het beeld van het schip van staat bekend; je vindt het al in het oude Griekenland van Solon en Plato. Ik verwees aan het begin van mijn bijdrage niet toevallig naar de Nederlandse dichter Willem Bilderdijk, die ook over dat schip sprak. Een schip van staat dat stabiel blijft in een woelige zee, is wat het schip Europa nodig heeft.