Er moeten keuzes gemaakt worden

Tijdens het wetgevingsoverleg met demissionair staatssecretaris Van der Burg (Justitie en Veiligheid) over het begrotingsonderdeel asiel en migratie voerde Diederik van Dijk namens de SGP het woord. Zijn bijdrage aan het overleg is hieronder te lezen.

Over mensen en getallen
Ik begin dit debat over asiel en migratie met woorden van de Canadese schrijver en denker Michael Ignatieff, in 'The needs of strangers': "Als mensen tegenover elkaar komen te staan als menselijke wezens, als algemene abstracties, de één met macht, de ander zonder, dan zal de mens zich tegenover zijn eigen soort zonder twijfel als wolf gedragen."

De Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen 2050 heeft het ons in een vuistdik rapport treffend geschetst. Ongecontroleerde groei van onze bevolking is een onwenselijk scenario. Als we zo doorgaan als in de afgelopen jaren, koersen we af op een bevolkingsgroei die veel meer problemen oproept dan oplost. Ik verwijs in dit licht met respect naar het evenwichtige interview met Paul Scheffer in de Volkskrant van afgelopen zaterdag. Een interview dat duidelijk maakt dat er rond migratie geen simpele antwoorden bestaan. De erkenning daarvan zou ook het politieke debat hierover goed doen, denk ik. In ieder geval: Op onze handen blijven zitten, is geen optie. Er moeten keuzes worden gemaakt.

Het is dan ook meer dan terecht dat over dit rapport een plenair debat komt, waarbij het hele spectrum van arbeidsmigratie, studiemigratie en asiel aan de orde komt.

Wat de SGP betreft blijven we ons ontfermen over de mensen die op de vlucht zijn voor lijf en leden, en zeker ook over hen die vanwege het geloof vervolgd worden. Tegelijkertijd moet de huidige, aanzienlijke toestroom van migranten worden beperkt.

Ik verwijs nog een keer naar het interview met Paul Scheffer. Hij zegt scherp dat je het moet hebben over de mensen achter de getallen, maar dat het ook gaat over de getallen achter de mensen.

Ik wil die waarneming graag mijzelf voorhouden. Als SGP’er wil ik opereren als christen-politicus. Als christen mag ik nooit de mens - van welke afkomst dan ook - uit het oog verliezen. Anders wordt ons handelen onmenselijk. Maar als politicus heb ik de verantwoordelijkheid om beleid te maken en dan zijn getallen uiterst relevant. Wat mij betreft laten we rond asiel en migratie dit spanningsveld altijd staan.

Instroom
Sprekend over asiel: Nu de Spreidingswet is aangenomen, is het zaak om ook echt werk te maken van het terugbrengen van de asielinstroom. De verwachting van het kabinet is dat de komende jaren de instroom erg hoog blijft.

• Daarom vraag ik de staatssecretaris welke mogelijkheden hij ziet om al voor er een nieuw kabinet aantreedt de instroom terug te brengen.
• Kan hij aangeven hoe het staat met de uitvoering van de aangenomen motie-Bisschop die vraagt om beleidsvarianten om een bovengrens aan immigratie, waaronder asielmigratie, te stellen? 

Niet alleen hoeveel mensen hier binnenkomen is van belang, ook wie hier binnenkomt. Daarom ben ik blij dat een meerderheid in deze Kamer ook wil dat antisemitisme voortaan zwaarder weegt bij beslissingen over verblijfsvergunningen.  In ons land is geen plek voor Jodenhaat.

• Wanneer verwacht het kabinet de uitkomsten van deze verkenning te kunnen delen met de Kamer?

Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen (AMV’s)
De afgelopen jaren zien we dat steeds meer kinderen aankloppen in Ter Apel.  Vorig jaar waren het er zo’n 6000. Kinderen die vooruit worden gestuurd door hun familie om een levensgevaarlijke tocht te ondernemen. Eenmaal hier vragen zij asiel aan en laten ze ook hun gezin overkomen. De SGP maakt zich zorgen over deze ontwikkeling.

• Hoe beoordeelt de staatssecretaris het dat het Nederlandse asielbeleid op sommige punten voor jongeren soepeler is dan voor volwassenen, met als gevolg dat zij vooruit worden gestuurd?
• Vindt hij met de SGP dat alleenstaande minderjarig vreemdelingen ook onder de Dublinregels zouden moeten vallen, zodat zij niet kunnen doorreizen naar een land naar keuze? 
• Kan hij hier ook bevestigen dat hij aan de EU-tafels in blijft zetten op de mogelijkheid ook alleenstaande minderjarige migranten uit veilige landen aan de buitengrens niet door te laten reizen, zolang hun situatie nog niet is beoordeeld?

Een belangrijke maatregel die hier verandering in kan brengen is het aanpassen van het nareisbeleid. Nederland was op dit punt de achterliggende jaren soepeler dan de landen om ons heen. De Kamer wil dat er strenger wordt getoetst en dat nareis wordt beperkt tot het kerngezin. Zo gaan we misbruik tegen.

• Wordt deze beleidswijziging op korte termijn doorgevoerd, vraag ik de staatssecretaris.

Regietafels
De achterliggende jaren hebben de regietafels een steeds grotere rol gekregen bij de opvang van nieuwkomers. We hebben een Landelijke Regietafel en twaalf Provinciale Regietafels. De SGP heeft er begrip voor dat je met elkaar om tafel gaat om te bespreken hoe invulling wordt gegeven aan de opvangopgave.  Zeker nu de Spreidingswet de positie van deze regietafels verstevigt, is het wel zaak om dit in alle openheid en transparantie te laten plaatsvinden, zodat er ook effectieve democratische controle kan plaatsvinden.

Het risico is dat zo’n tafel verwordt tot een black box, waar besluiten worden genomen zonder het toeziend oog van democratisch gekozen organen. Dat bevordert het draagvlak onder inwoners niet. Gemeenteraden, Provinciale Staten en Tweede en Eerste Kamer hebben dan ook het volste recht te weten wat daar afgesproken wordt. Vanuit verschillende kanten is hierop aangedrongen, maar tot op heden zonder resultaat.

• Is het kabinet het met mijn fractie eens dat de verdeling van de asielopgave ook een goede en democratische controle verdient, zeker nu de Spreidingswet over een aantal dagen van kracht wordt?
• Wil hij op korte termijn bekijken hoe de gespreksverslagen van de Landelijke en Provinciale/Regionale Regietafels openbaar gemaakt kunnen worden, bijvoorbeeld door ze op de website van de Rijksoverheid te plaatsen?

Daarnaast heeft de provincie Limburg een dashboard laten ontwikkelen dat inzicht biedt in de verschillende opgaven en gerealiseerde opvang of huisvesting bij de Limburgse gemeenten. Een mooi voorbeeld van openheid en transparantie, dat ook nog eens een stimulerende werking kan hebben. Ik zou zeggen: dat zouden meer provincies moeten doen!

• Als de staatssecretaris dat met mij eens is, wil hij hierover dan in gesprek gaan met de provincies zodat er in iedere provincie zo’n monitor asielopvang komt?

Immigratie en Naturalisatiedienst (IND)
Meer dan 70.000 aanvragen liggen op de IND-bureaus te wachten op een oordeel.  Nooit eerder was het aantal openstaande asielaanvragen zo hoog. En het einde is voorlopig niet in zicht, getuige de prognoses. Het zal hoe dan ook jaren duren om het huidige aantal aanvragen van een antwoord te voorzien, ook als maximaal wordt ingezet op het aantrekken van nieuw personeel, aldus de IND.

• Welke mogelijkheden ziet de staatssecretaris nog om de doorlooptijden bij de IND te bevorderen?
• Hoe staat het met de uitvoering van de motie die vroeg om te onderzoeken hoe het aantal herhaalde asielaanvragen teruggedrongen kan worden? 

Naar mate de stapel met aanvragen hoger wordt, zal ook het aantal uit te keren dwangsommen toenemen. De SGP heeft hier al verschillende keren de schijnwerper op gezet. Zeker in het komende jaar zal dat flink in de papieren gaan lopen.

• Hoeveel is er aan dwangsommen uitgekeerd in 2023 en wat is het te verwachten bedrag aan dwangsommen voor 2024 en 2025?

Het kabinet zou komen met een wet die de dwangsommen in vreemdelingenzaken afschaft, maar tot op heden hebben wij nog geen glimp van die wet gezien. Hoe staat het daarmee?