Donkere wolk boven arbeidsmarkt

De Tweede Kamer debatteerde op donderdag 12 september over
ZZP'ers. SGP-Kamerlid André Flach nam deel aan het debat. Zijn bijdrage is hieronder te lezen.

Inleiding
Boven de arbeidsmarkt drijft een grote, donkere wolk, die veel mensen het zicht ontneemt. ‘Opheffing handhavingsmoratorium’ staat erop. Vanaf 1 januari, over minder dan vier maanden, gaat de Belastingdienst weer handhaven op schijnzelfstandigheid. En dat leidt bij veel zelfstandigen en hun opdrachtgevers tot vragen en onzekerheid. Een kwart van de zzp’ers loopt hierdoor nu al opdrachten mis.

ZZP-wetten
De opheffing van het handhavingsmoratorium vanaf 2025 werd al in 2022 aangekondigd, maar pas deze week werd duidelijk hoe de Belastingdienst dat wil gaan doen. De gedachte was dat er stapsgewijs zou worden toegewerkt naar een nieuwe situatie, met duidelijkheid over wie nu zzp’er is en wie niet. Nieuwe wetgeving moest die duidelijkheid gaan bieden. Maar nu de deadline dichterbij komt, hebben we nog altijd geen glimp van die wetgeving gezien.

• Kan de minister een realistische inschatting geven van wanneer deze Kamer de belangrijke zzp-wetten kan verwachten?

Om snel stappen in de goede richting te zetten, zou ik hem willen meegeven dat de wetgeving ook stapsgewijs kan worden ingevoerd. Tijdens een vorig debat deed ik de suggestie de Wet Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelaties en Rechtsvermoeden (VBAR) op te knippen in twee elementen: het rechtsvermoeden en de verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties.

Ik zou dat idee hier alsnog mee willen geven aan deze minister, zodat we op korte termijn het rechtsvermoeden, het bodemtarief voor zelfstandigen, wettelijk hebben vastgelegd.

Het element dat de arbeidsrelatie moet verduidelijken roept nu nog veel vragen en weerstand op. Dat vraagt nog verdere doordenking, voordat dit onderdeel ook echt wordt omgezet in wetgeving. Wat de SGP betreft geven we daarbij ruim baan aan ondernemerschap.

• Hoe wordt uitvoering gegeven aan de wens van de Kamer ondernemerscriteria zo zwaar mogelijk mee te wegen?

Handhaving
Nieuwe wetgeving ontbreekt dus, maar de handhaving wordt wel opgestart. En laat helder zijn: ook de SGP vindt dat schijnzelfstandigheid moet worden tegengegaan, zodat we een eerlijkere arbeidsmarkt krijgen. Nu de fiscus weer gaat handhaven moet wel worden voorkomen dat de echte zelfstandigen last krijgen van deze maatregelen. Dat vraagt sturend navigeren van deze bewindspersonen, zodat grote onduidelijkheid en onrust worden voorkomen.

Mijn fractie zou dan ook graag zien dat er risicogericht gehandhaafd gaat worden in de komende tijd, zodat vooral naar risicosectoren wordt gekeken. Een busje Bulgaren die hier worden binnengeloodst om op zzp-basis voor bodemprijzen te komen werken, is ontegenzeggelijk een voorbeeld daarvan.

• Gaat het kabinet inzetten op die sectoren waar het risico op uitbuiting en schijnzelfstandigheid het grootst is?

Ik verwijs ook naar onze zuiderburen, die hier al jarenlang ervaring mee hebben.

Vanaf 1 januari gaan de normale regels voor het opleggen van correctieverplichtingen, naheffingsaanslagen en boetes gelden. In de Kamerbrief van afgelopen vrijdag viel verder te lezen dat de dienst coulant omgaat met het opleggen van boetes bij partijen die ‘aantoonbaar kunnen laten zien dat ze aan de slag zijn met het verkleinen van schijnzelfstandigheid binnen hun organisatie’. Dat lijkt mij een terechte maatregel.

• Mijn vraag is wel: wat moeten we precies verstaan onder ‘aantoonbaar aan de slag zijn met schijnzelfstandigheid’?
• Valt hier ook de onbewust onbekwame opdrachtgever of zelfstandige onder?

Na opheffing van het moratorium hoeft niet meer eerst een aanwijzing te worden gegeven. Toch zou mijn fractie zou graag zien dat het instrument ‘aanwijzingen’ wel in de gereedschapskist blijft en kan worden ingezet om ervoor te zorgen dat opdrachtgevers en opdrachtnemers binnen een bepaalde periode de arbeidsrelatie aanpassen, als blijkt dat die niet in orde is.

• Kan de minister dat hier toezeggen?

AOV-zzp
Ondertussen werkt het kabinet verder aan een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen. De SGP heeft altijd aandacht gevraagd voor ondernemers die hiervoor zelf een voorziening treffen, bijvoorbeeld bij een broodfonds of schenkkring of wanneer je voldoende kapitaal op de balans hebt staan. Wat ons betreft komt er dan ook een ruimere opt-out voor deze categorie zelfstandigen. \

Ik wil hier opnieuw aandacht vragen voor de agrarische sector. De AOV was onderdeel van het pensioenakkoord, en daarin werd een uitzonderingspositie op de verzekeringsplicht voor de agrarische sector afgesproken. In de ‘polder’ leefde toen de gedachte dat een opt-out op basis van SBI-code goed uitvoerbaar zou moeten zijn.

• Is dit kabinet van plan hier op in te zetten?
• Wil de minister toezeggen dat het uitzonderen van de agrarische sector expliciet wordt meegenomen in de uitvoeringstoets?